2016 Xarakatli 1p65. p65
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
| O‘yinboshini saylash
O‘yinboshining vazifasini bajarish o‘ynovchilarga katta tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun iloji boricha, bu rolda ko‘proq bolalar bo‘lgani ma’qul. O‘yinboshini har xil uslublar bilan saylash mumkin. Rahbar tayinlash. Rahbar uni o‘yindagi rolini hisobga olgan holda o‘yinboshi qilib tayinlaydi. Bu uslubning afzalligi: ko‘proq munosib o‘yinboshi tezda saylanadi. Ana shunday uslubda o‘ynovchilarning tashabbuskorligi ortadi. Rahbar bolalar bir-birlari bilan hali tanishmasdan turib, kam vaqt yoki belgilangan o‘yin qatnashchisini tarbiyalash maqsadida o‘yinboshini saylash kerak. Rahbar o‘yin boshini saylashda o‘yin qatnashchilarida shubha tug‘dirmasligini va alohida o‘yinchilarga bo‘lgan munosabatda adolatsizlik bo‘lmasligi uchun o‘zining fikrlarini qisqacha qilib tushun- tirishi kerak. Qur’a tashlash bo‘yicha o‘yinboshini saylash uslubi ham mavjud. Qur’a tashlashni hisoblash, uloqtirish va boshqa uslublar yo‘li bilan ham o‘tkazish mumkin. Bolalar sanash uchun doirada turadilar va birorta «sanoq»ning har bir so‘zini aytgandan keyin ular navbati bilan o‘yinchilarni ko‘rsatadilar. Oxirgi sanoq so‘zi kimga to‘g‘ri kelsa, u o‘yin- boshi bo‘ladi yoki doiradan chiqib ketadi. Oxirgi holatda sanoq she’rlari oxirgi o‘yin qatnashchisi qolguncha aytiladi va oxirgi qolgan o‘yinchi o‘yinboshi bo‘lib qoladi. «Sanoq» usuli nisbatan ko‘p vaqtni talab qiladi; shuning uchun undan, odatda, darsdan tashqari vaqtda o‘tkaziladigan o‘yinlarda foydalaniladi. Ayrim holatlarda «sanoq»dan doi- rada ham foydalaniladi, chunki kuchli qo‘zg‘alish bolalarni birmuncha keyin tinchlantirish uchun qo‘llaniladi. «Sanoq» matn bilan ongli ravishda qo‘shib aytiladi va bolalarning nutqini rivojlantiradi. Qur’a tashlash yo‘li bilan o‘yinboshini aniqlash uchun «tayoq tortishish» mumkin. O‘yin qatnashchilari tayoq pastidan birin-ketin ushlay boshlashadi. Kimda-kim tayoqni 4 – Xo‘jayev, P. 50 oxirida ushlasa yoki qopqoq qilib yopasan o‘sha o‘yin boshi bo‘ladi. Bu usul 2–3 o‘yinchi bilan o‘ynalganda qo‘llaniladi. Qur’a tashlashdan uloqtirishda ham foydalanish mumkin. Òayoqni tashlab, koptokni kim hammadan uzoqqa otsa o‘sha o‘yinboshi bo‘ladi. Bunday usul ko‘p vaqtni talab qiladi. Ulardan darsdan tashqari vaqtda o‘yinlarni o‘tkazishda foydalanish mumkin. Qur’a tashlash yo‘li bilan o‘yinboshini aniqlash har doim ham muvaffaqiyatli bo‘lavermaydi. Bolalar bu usulni mus- taqil o‘ynaganlarida tez-tez qo‘llaydilar, chunki u ularda tortishuvni keltirib chiqaradi. O‘yinboshini tanlashning eng qulay usullaridan biri, o‘ynovchilarni tanlashdir. Bu usul pedagogik jihatdan ham qulay bo‘lib, u bolalarni jamoa bo‘lib kelishilgan xohishini namoyon qilishga imkon beradi. Ammo bolalar soni kam bo‘lgan jamoaviy o‘ynaladigan o‘yinlarda bu usulni qo‘llash qiyin bo‘ladi, chunki bunda o‘yinboshi xizmatiga ko‘ra saylanmasdan, balki ko‘proq kuchli, tirishqoq bolalarning tazyiqi ostida saylanadi. Rah- bar bolalarga o‘yinboshini tanlashda, yaxshi yuguradigan, sakraydigan va aniq nishonga tekkizadigan bolalarni say- lashni tavsiya qilishi mumkin. Eng ma’quli, o‘yinboshi navbati bilan saylanadi yoki tayinlanadi, chunki har bir o‘yin qatnashchisi ushbu rolni bajaradi. Bu faollik va tashkilotchilik malakalarini tarbiya- lashga yordam beradi. O‘yinboshini oldingi o‘yin natijalariga ko‘ra saylash mumkin. Oldingi o‘yinlarda ko‘proq epchil, tezkor, chaqqon bo‘lgan o‘yinchilar o‘yinboshi bo‘ladi. Bu haqda o‘yin qatnashchilariga oldindan e’lon qilinishi kerak, chunki ular o‘yinlarda zarur bo‘lgan sifatlarni namoyon qilishga harakat qiladilar. Bu usulning salbiy tomoni shundaki, ya’ni o‘yin- boshi rolida bo‘sh va epchil bo‘lmagan bolalar o‘ynay olmaydilar. Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan o‘yinboshini saylash usullarini qo‘yilgan vazifalar va mashg‘ulotning shartiga, o‘yinning xarakteriga, o‘ynovchilarning soniga va ularning kayfiyatiga qarab almashtirib borish kerak. |