21. yüzyılda pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede sosyal belediyecilik anlayışıyla yerel yönetimler sosyal politikada etkin rol almaktadır

devletimizi hem severhem hörmet eyleriz.” (Y.)
Ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti’nde belediyelerin ilişkide olduğu bir başka kurum da elbette ki Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi’dir. Yerel yönetim yasalarının çıkartılması ve uygulamaya konması noktasında ve belediyelere aktarılacak bütçenin belirlenmesi hususunda söz sahibi olan milli meclis ile belediyeler arasında siyasi açıdan Türkiye’dekine benzer siyasi bir iletişim durumu gözlemlenmekle beraber bunun yanı sıra Türkiye’den farklı olarak resmi iletişim kanalları da sıkça kullanılmaktadır.
“Belediyeler bir yenilik veya bir yasa düzenlemesi için Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Yerli Özünü İdare Komisyonu’na mektup yazarak taleplerini
aktarmaktadırlar’’ (N.).
Yerel merkez ilişkileri üzerine bulgular açıklanırken kısaca değinildiği şekliyle; Azerbaycan Cumhuriyeti ile karşılaştırma açısından, Türkiye Cumhuriyeti’nde yerel merkez ilişkilerine bakılırsa; belediyeler ile merkezi hükümetin ilişkilerini düzenleyen belediye kanunları ve anayasadır. Mevcut yasal mevzuatlar incelendiğinde vesayet yetkisinin öngörüldüğü fakat Azerbaycan’daki gibi siyasi denetim ve ilişkilerden daha ziyade yargısal denetimin hâkim olduğu bilinen bir gerçektir.
Azerbaycan’da var olan belediye yönetimlerinin incelenmesi ve yapılan görüşmeler sonucu temel yetki ve görevlere ilişkin olarak elde edilen bulgular özetle aşağıdaki Tablo65’te belirtilmektedir.
Tablo 6. Azerbaycan Belediye Yönetimlerinde Temel Yetki ve Görevlere İlişkin Bulgular

Yetki ve Görevler

Açıklamalar

Spor Faaliyetlerine Destek (1 Asfalt ve Yol Düzenleme (4) Sosyal Yardım (4) Yeşil Alan ve Park Çalışması (3) Vergi Toplama (4) Personel İstihdamı (4)

Kanunla silahtan başka, narkotikten başka (güvenlik hizmetleri) ne var hamsını (hepsini) edebiliriz (S.). Min stadyonlar (mahallelerde futbol basket sahaları) yaradırık (Y.). Yollarını düzeltiriz, asfalt döşeriz, (Y., N., H., S.). Düşkünlere (yardıma muhtaç) kömek eyleriz (yardım etmek) (H., Y., N., S.). Yeşillik yaradırık (yaparız) sonra mini parklar salırık (yaparız)(N., Y., S.). Meclis üzvleri (üyeleri) komite (komisyon) kurar, imtihan yapılır sonunda işe alınır (H., Y., N., S.).

Tablo 6’te de görülebileceği şekliyle; araştırmanın mali yapıya ilişkin bulgular kısmında da olduğu gibi, temel yetki ve görevlere ilişkin bulgularda da farklılıklar gözlemlenmiştir. Buna sebeptir ki yine mali hususlar karşılaşılmaktadır. Her belediye bireysel olarak bütçesinin yeterliliği doğrultusunda ve çeşitli girişimler vasıtasıyla yapabildiği ölçüde görevleri yerine getirmektedir. İlerleyen kısımda da değinilecektir ki Azerbaycan’da belediyelerin tam manasıyla yetki ve görevlerini icra edemedikleri de bilinen bir gerçektir. Bununla beraber yetkiler noktasında ise farklı bir bulguya rastlanmamıştır. Çalışmanın ilerleyen kısmında temel yetki ve görevlere ilişkin hususlar Türkiye’deki belediye yönetimlerini de ele alır şekilde detaylandırılarak aktarılmaktadır. Mali yapıya ilişkin bulgularda da karşılaşılan durumda gözlemlendiği üzere görev ve yetkiler hususunda da belediyeler kendilerine yasayla verilmiş yetki ve görevleri yeterince kullan(a)mamaktadırlar. Öyle ki; Azerbaycan belediyelerinin temel görevleri özetle şu şekildedir sayılabilmektedir (Hasanov, 2007: 99):

• 
  Eğitim, sağlık, kültür faaliyetleri,
  
• 
  Konut üretimi,
  
• 
  Meskenlerin ve mesken olarak öngörülmeyen yapıların korunması,
  
• 
  Yerel yolların yapımı ve bakımı,
  
• 
  Yerel ulaşım ve iletişim hizmetlerinin sunumu,
  
• 
  Kimsesizlere, hastalara ve yaşlılara yardım,
  
• 
  Yerel alt yapının düzenlenmesi
  
• 
  Belediyeye ait alanlarda ağaçlandırma çalışmaları,
  
• 
  Çöp toplama hizmetleri. Bu görevlerini yerine getirirken kullanacağı yetkiler ise özetle şu şekilde sıralanabilir (Hasanov, 2007: 99):
  
• 
  Belediyeler, diğer belediyelerle birlikte çıkarları doğrultusunda birlikler kurma yetkisine sahiptir,
  
• 
  Belediyeler, mülkiyetlerini kiraya verebilir,
  
• 
  Belediyeler, belediye topraklarından yararlanma şartlarını belirleyebilir,
  
• 
  Belediyeler, mal ve hizmet üretimi için bağımsız ekonomik teşebbüsler oluşturabilir,
  
• 
  Belediyeler, yerel vergi ve ödemeleri belirlemek, gelirleri toplamak ve harcamaları yapmak konusunda yetkilidirler,
  
• 
  Belediyelerin kamu kurum ve kuruluşlarına, sivil toplum kuruluşlarına, siyasi partilere, sendikalara belli konularda bilgi edinmek üzere başvuru yapma hakkı vardır.
  

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve 1999 Belediye Kanunu göz önünde bulundurulduğunda Azerbaycan belediyelerinin yetki ve görevleri Türkiye belediyelerinin yetki ve görevleri ile örtüşmekte hatta yerel yönetimlerin özerkliğini doğrudan belirtmesi ve vesayet olgusunu ele dahi almaması açısından değerlendirildiğinde, Azerbaycan belediyelerinin daha yetkili belediyeler olması beklenmektedir. Fakat bilindiği üzere ve araştırma kapsamında elde edilen bulgular neticesinde oluşturulan Tablo 5’te de gözlemlenebileceği şekliyle Azerbaycan belediyelerinin mevcut yasal mevzuatlar çerçevesinde bir göreve ve bu görevlerini yerine getirebilecek güçte yetkiye sahip olmadıkları bir gerçektir. Araştırmada görüşme yapılan belediye yetkililerin de bu sayılan görev ve yetkileri yerine getir(e)mediklerini belirtmek gerekir. Görüşme yapılan yetkililerin belirtmiş olduğu ve Tablo 5’te aktarıldığı üzere saymış oldukları görev ve yetkilerin mevcut yasal mevzuatlarda belirtildiği şekliyle olan geniş yetki ve görevler silsilesi ile uyuşmadığı görülmektedir. Araştırma alanlarında gözlemlendiği üzere belediye sınırları geniş olmasına rağmen büyük cadde ve anayolları kapsamamakta bununla birlikte meydan düzenlemeleri, temizlik işleri (çöp toplama, sokak ve meydan temizliği), büyük park ve yeşillendirme çalışmaları, spor faaliyetleri, kültürel faaliyetler gibi Türkiye’de belediyelerin yerine getirmiş olduğu görev ve hizmetler birçok durumda icra hâkimiyetleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Belediyeler bu noktalarda icra hâkimiyetlerine yardım eder pozisyonda faaliyet göster(ebil)mektedirler. Dolayısıyla halk nezdinde de görev ve yetkilerini yerine getiremeyen belediyelere karşı gereksiz kuruluşlar oldukları yönünde bir karine hâkim olmuştur. Azerbaycan belediyeleri de genel olarak icra hâkimiyetlerinin bu yetki genişliğini kabullenmiş durumda çalışmaktadırlar. Türkiye ile karşılaştırmalı olarak bakıldığında ise; Türkiye Cumhuriyeti’ndeki belediyelerin özellikle 2005 yılında yürürlüğe giren 5393 sayılı kanun yetki ve görevleri sayarken açık uçlu tutarak belediyelere bu noktada geniş bir hareket sahası yaratmıştır. Bu husus gereğince belirtilen yetki ve görevler, özetle, 5393 sayılı belediye kanununda Türkiye’deki belediyelerin görev ve yetkileri şu özetle şekilde sıralanmaktadır:

• 
  “İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı,
  
• 
  Çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık,
  
• 
  Zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans,
  
• 
  Defin ve mezarlıklar, Ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar,
  
• 
  Kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor,
  
• 
  Sosyal hizmet ve yardım, evlendirme, meslek ve beceri kazandırma,
  
• 
  Ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi,
  
• 
  Anakent belediyeleri ile nüfusu 50000’i geçen belediyelerin kadınlar ve çocuklar için koruma evi açması,
  
• 
  İsteğe bağlı olarak; Sağlıkla ilgili her türlü tesis, mabetlerin yapımı, Devlete ait okul binalarının inşaatı, kültür tabiat varlıklarının korunması,
  
• 
  Gerektiğinde sporu teşvik amacıyla, amatör spor branşlarına destek vermek, ayni ve akdi yardımda bulunmak, spor müsabakaları düzenlemek, gıda bankacılığı hizmetinde bulunmak.
  

Bu doğrultuda Türkiye’de belediyelerin yetki ve görevleri hem yasal açıdan hem de uygulamada Azerbaycan belediyelerine nazaran daha güçlü göründüğü bir gerçektir. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 6360 Sayılı Kanun ile de bu güç büyükşehir belediyeleri nezdinde perçinlenmiş olmakla birlikte Türkiye’de merkezi hükümetin atamasıyla görev yapan valilik ile belediyeler arasında görev ve
yetki bölüşümünde kesinleşmiş ayrımlar da vardır. Valilikler beledi hizmetlerde görev almamakla beraber halkın genel ihtiyaçları belediyeler tarafından karşılanmaktadır.
Fakat şu hususu da belirtmek gerekmektedir ki Türkiye’de de yasalarla belediyelerin yetki ve görevleri oldukça geniş kılınmakla birlikte tüm belediyelerin bu yetki ve görevlerini etkin bir şekilde yerine getiremedikleri de bilinen bir gerçektir.
Ayrıca bu hususta önemli bir yetki ve görev çatışması da bulunmaktadır. Şöyle ki, düzenlenmesi geniş çevreler tarafından beklenmesine rağmen 6360 ile de değiştirilmeyen büyükşehir belediyeleri ile büyükşehir belediye sınırlarında yer alan ilçe belediyeleri arasındaki görev çatışmasıdır. Türkiye’de büyükşehir belediyesi sınırında kalan ilçe belediyeleri büyükşehir belediyelerine karşı bir tahakküm altında kalmaktadır. İlçe belediyelerinin aldığı kimi kararlar büyükşehir belediye meclisi tarafından onaylanmadan yürürlüğe girmemekte ve dolayısıyla ilçe belediyeleri büyükşehir belediyeleri ile kimi zamanda çeşitli çatışmalar yaşayabilmektedir.
Çalışmada özellikle Azerbaycan Cumhuriyeti’nde ise Sovyet bRusya’dan devralınan yerel yönetim yapısı modern anlamda dünya şartlarına ve bağımsız Azerbaycan devletine uygun halde bulunmadığından Azerbaycan devletine pek de bir yerel yönetim mirası kalmadığı söylenebilmektedir. Ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti’nin oldukça yeni bir devlet olması ve sosyal ekonomik açıdan bölgedeki yaşamın her bölümüne işlemiş olan Sovyet rejiminin etkisi ile yeni dünya düzenine ayak uydurması elbette ki zaman almış ve alacaktır.