6-Yunan Rönesansı

5 

 

 

Bu  size  savaşçı  hakkında  birey  olarak  bir  fikir  vermiştir;  umarım  phalanks  hakkında  da  bir  

fikir   edinebilmişsinizdir.      Savaşların   nasıl   yapıldığı   hakkında   bir   fikir   vermeye   çalışırken  

her   zaman   dinleyicilerden   katılmalarını   beklemişimdir,   ne   denli   kısıtlı   olsa   da   nasıl  

olduğunu   düşleyebilirsiniz.      Şimdi   aranızdan   gönüllü   hoplit   savaşçıları   istiyorum.    

Yunanlılar,   anladığım   kadarıyla,   solak   kimsenin   phalanksın   parçası   olmasına   izin  

vermiyordu;   başka   türlü   olsaydı   düşünün   sorun   ne   nitelikte   olurdu?      Ama   bu  

umurumuzda   değil,   biz   solak   olabiliriz.      Tabii   Yunanlılar   sadece   erkeklerin   phalanks  

oluşumunda   savaşmalarına   izin   veriyordu,   ama   biz   bugün   onlardan   çok   daha   üstünüz.      

Soruyorum  size  şimdi,  aranızda  kimlerin  cesareti  var  öne  çıkacak  ve  benim  phalanksımda  

savaşacak?    Hiç  kimse?    Öne  çıkın  hadi.    Burada  gördüğüm  kadarıyla  alan  bol.    Tamam,  

kısa  boyluları  bana  doğru  öne  alalım,  uzun  boylular  da  arkaya  gidebilir.    Bunun  bizim  için  

işleri   kolaylaştıracağını   sanıyorum,   yan   yana   dizilin   bakalım   şimdi.      Onun   arkasında  

düzgün  sıra  olun;  en  iri  olanlarınız  arkaya,  haydi  bakalım.    Şimdi  bir  üçüncü  sıra  yapın;  

üçüncü  sıra  için  de  burada  yer  var.    Tamam  mıyız?    Geriye  gidin  biraz.  Birbirinizin  tam  

arkasında  olduğunuzdan  emin  olun.    Öndeki  sayımız  ne  oldu?    Dört?    Dört  olduk  mu?    

Arkada  üç  olabiliriz,  olsun.    Buradakinin  tam  arkasına  geç;  tam  sıra  olmanız  gerek,  tam  

sıra…      Şimdi  hoplit  pozisyonunu  alın,  sol  ayak  önde  olmak  üzere.  

 

Tamam,  savaşırken,  eğer  şansınız  varsa,  ki  bazen  Yunanlılar  hoplit  olmayan  düşmanlarla  

da   savaşıyordu,   mesela   Persler   geldiğinde   hoplit   savaşçıları   hoplit   olmayanlarla  

savaşıyordu.         Bu   hoplitler   için   güzeldi   tabii.      Pers   piyadeleri   ağır   zırh   taşımıyorlardı,  

ayrıca  ellerinde  bu  nitelikte  bir  kalkan  da  yoktu.    Onların  kalkanları  hasırdan  örülmüştü;  

şansımız  var  ki  elimizde  Persleri  gösteren  vazo  resimleri  var.    Onların  uygar  insanlar  gibi  

tunik   giymediklerini,   onun   yerine   pantolon   giydiklerini   biliyoruz.      Ama   kalkanları  

hasırdandı   ve   ayrıca   vücutlarını   koruyacak   herhangi   bir   metalden   zırh   parçası   yoktu.    

Dolayısıyla,  sanki  tereyağı  keser  gibi  onların  piyadelerini  kesip  geçmek  mümkündü.    Tabii  

bu   kadar   kolay   olmazdı,   ama   kaybetmek   düşünülesi   değildi   ve   doğruyu   söylemek  

gerekirse  hoplitler  tüm  savaşlarda  her  zaman  hoplit  olmayan  orduları  kırıp  geçiriyordu;  

ama  tabii  Yunanlılar  her  zaman  düz  alanlarda  savaşmayı  yeğlediklerini  unutmayalım.  

 

Size  biraz  Herodotos’tan  bahsetmek  istiyorum;  Herodotos  Perslerle  olan  savaşları  anlatır  

ve   Yunanlılar   hakkında,   “Yunan   ordusu   savaş   için   her   zaman   en   düzgün   alanı   seçer   ve  

muhabereyi  burada  yaparlar,”  der.    Aslında  bu  estetik  açıdan  onlarda  olan  bir  düz  alan  

merakından   kaynaklanmıyordu.      Bunun   nedeni   phalanks   düzeninden   kaynaklanıyordu,  

önlerine  çıkacak  çıkıntılar  veya  girintiler,  ağaçlar  veya  nehirler  sıraları  bozma  niteliğine  

sahipti.      Dolayısıyla   böyle   düzgün   alanları   seçiyorlardı.      Eğer   hoplit   sisteminde  

savaşmayan  bir  orduyla  karşı  karşıya  kalmışlarsa,  gerçekten  durumları  çok  iyi  demekti.  

Ama,  biliyoruz  ki  Yunanlılar  hep  birbirleriyle  savaşıyorlardı,  bir  hoplit  phalanks  oluşumu  

karşısında  başka  bir  hoplit  phalanks    düzeninde  olarak.  

 

Düşünün  ki  savaş  hazırlıkları  ordunun  kampında  başlıyor,  aynı  şekilde  düşman  ordusu  da  

kendi   kampında   hazırlıklarına   başlıyordu   ve   tabii   ki   iki   taraf   da   karşılaşma   konusunda  

aynı   düşüncede   olmalıydı,   yani   birbirleriyle   savaşmaya   kararlı   ve   muhabere   alanı   da  

---

6 

 

uygun   düz   bir   alan   seçmiş   olmalıydı.      Genellikle   iki   ordu   arasındaki   karşılaşma   taraflar  

arasında  tartışma  konusu  olan  bir  bölgede  gerçekleşirdi;  burada  bir  yer  seçilir  ve  burada  

ordularla  karşılaşırdı.    İki  ordu  karşılıklı  dizilirdi.  Burada  ilginç  bir  soru  saklıdır:  sıralar  ne  

denli   uzun   olmalıydı?   Bu   sorunun   yanıtı   tamamen   komutana   bağlı   olamazdı,   çünkü  

komutanın   düşünmesi   gereken   ve   endişelenmesi   gereken   iki   şey   vardı.   Bunların   birisi  

hoplit  sırasının  üstünlüğünü  kaybetmesidir;  düşmanın  yandan  saldırması  ciddi  boyutlar  

doğurur;  ne  de  olsa  karşı  karşıya  kaldıklarında  savaşçılar  sadece  birbirlerini  öldürür,  bu  

da   ciddi   bir   sorun   oluşturmaz.      Sıraların   yanlardaki   askerler   birbirine   eşit   olmak  

durumundadır,   yani   her   iki   yandan   sıraların   uzunluğu   birbirine   uygun   olmalıdır.      Bir  

kurnazlıkla  durumu  idare  edemeyeceği  zaman  sıraların  her  iki  başındaki  askerlerin  boy  

ve  güç  olarak  benzer  olmaları  gerekmektedir.  

 

İki   ordu   her   zaman   aynı   büyüklükte   olmuyordu.      Eğer   yanlardan   aynı   uzunluğu  

tutturmaya   çalışırsanız,   orduların   derinliği   etkileniyordu,   ki   derinliğin   önemi   ancak  

çarpışma   başladığında   ortaya   çıkıyordu;   tabii   ki   sekiz   sıra   derinliğinde   bir   phalanks  

düzeninden  daha  avantajlı  oluyordu  12  sıra  derinliğinde  olan  bir  phalanks  düzeni.    İşte,  

sayıların   önemi   büyüktü,   ama   tabii   bu   bire   bir   kolay   çözülecek   bir   sorun   olmuyordu,  

birçok   şey   durumu   etkiliyordu.      Şimdi   size   anlatacağım   savaşı   tam   anlamaya   çalışalım,  

ama  yine  de  her  çarpışmanın  böyle  olmadığını  akıllarda  tutmak  gerekecek.    Diyelim  ki,  

benim  ordum  düşman  ordusuyla  tam  aynı  büyüklükte,  dolayısıyla  sıralar  iki  yanda  aynı  

uzunlukta   ve   aynı   derinlikte.      Kusursuz   bir   savaş   düşünelim.      İki   ordu   birbirine,  

açıklamalıyım   ki,   belirli   bir   süratle   yaklaşmaya   başlıyorlardı.      Ama   tabii,   iki   tarafın   da  

belirli   bir   düzende   kalmaları   gerekmekteydi;   hiçbir   kişi   başkalarının   önüne   geçmemeli,  

aynı   sırayı   tutturmalıydı.      Bunu   nasıl   başarabiliyorlardı?      Bir   ritim   tutturarak.      Tarihte  

daha  sonra  bu  teknik  için  orduların  davul  kullandıklarını  görebiliriz.    Yunanlılar  ise  bunu  

flüt  ya  da  obua  gibi  bir  müzik  aletleri  sayesinde  başardıklarını,  orduların  bir  askeri  marş  

eşliğinde  gerekli  yerlerini  tutabildiklerini  görüyoruz.    Bu  çok  ama  çok  önemliydi.  

 

İşte  böyle  ileriye  doğru  düzenli  ilerlerken,  iki  ordu  bir  birine  gittikçe  daha  çok  yaklaştıkça  

bir  takım  farklı  şeyler  etkin  olmaya  başlıyor.    Bunların  bir  tanesi  sanırım  korku.    Aslında  

eminim   ki,   korku.      Bu   durumda   ne   yapıyorsun,   hani   arkanı   dönüp   koşmak   isteyince?    

Öndekiler,  siz  bir  yere  kaçabilir  misiniz?    Arkanızda  yedi  adam  var;  dolayısıyla  bu  olasılık  

hiç   yok,   bu   da   phalanksın   önemli   bir   özelliği.      Kaçış   bir   olasılık   dahilinde   değil.      

Korkuyorsanız  aslında  neden  korkuyorsunuz?    Öyle  ya  da  böyle  öndekilere  ok  atan  bir  

grup  var  karşılarında,  mızrak  atanlar  var,  yanlarda  da  bunlara  benzer  şeyler  atanlar  var.    

Bunlardan  en  kısa  zamanda  geçip  kurtulmak  gerek  ve  asıl  düşmanla  karşılaşmak  gerek.    

Hızlı  davranmak  için  bir  neden  daha  var,  tahmin  edebilir  misiniz  bilmiyorum,  ama  daha  

önce  size  söylemeliydim;  savaşlar  başlamadan  hemen  önce  komutanlar  askerlere  güzel  

bir   yemek   ve   bolca   da   şarap   verdiğini   biliyoruz.      Böylece   savaş   düzeninde   girdiğinde  

askerler,   kafaları   iyi   durumda   oluyordu,   ki   bununla   ilgili   bir   bilim   dahi   var,   bazılarınız  

biliyor   olmalı   bunu.      Ama   tabii   bilmiyorsunuzdur.      Üniversite   öğrencileri   bu   bilim  

hakkında   bir   şey   bilmez,   askerler   en   kısa   zamanda   sarhoş   olabilmek   için   şarabı   kafaya  

dikiyordu.    Bu  eğer  teknik  açıdan  bakarsak  oldukça  barbarca  bir  hareket.  

 

---