6-Yunan Rönesansı
Yüklə 172,57 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5. Bölüm: Hoplit ve Phalanks Hakkında Soru ve Yanıtlar
- Profesör Donald Kagan
9
Bu tip savaşlar üzerindeki tartışmalarımızın önemli bir içeriği daha var, bu da, savaş şehitleri. Çok uzun bir süre araştırmacılar çarpışmalar sırasında savaşçıların çok fazla şehit vermediklerini düşünüyorlardı ve bu tahmini, demin bahsettiklerime dayanarak yapmışlardı. Bu dersi çok gençken almış, şimdi yaşlı olan bir ‘Yale’li, sonradan Antik Dönem Yunan tarihçisi oldu ve bu soruya bir yanıt buldu. Antik kaynaklardan bildiğimiz Yunanlıların tüm savaş bilgilerini topladı ve şehitler konusunda verilere bakıp, bahsedildiği kadar ölüleri sayarak hoplit savaşlarının yaklaşık yüzde 15 kayıpla sonuçlandığı sonucuna vardı. Aslında bulduğu, kazanan tarafın yüzde 5 kaybedeninse yüzde 15’e varan sayılarıydı. Düşünün bakalım. Sakın bunların kansız ya da kolay olduğunu sanmayın. Çok kanlıydı ve sonuçlar savaş ortamına göre değişkenlik göstermekteydi.
Savaşın sonlandığı çeşitli göstergelerle anlaşılmaktaydı. İlk ve iyi olanı kazanır, kaybeden kaçardı. Yunanlılar için her şeyin kuralına uygun olması çok önemliydi. Bu söyleyeceklerim hakkında aslında tartışmalar hala devam etmektedir: Savaş konusunda izlenilen ciddi protokoller vardı. Bazıları bunların çok ve kısıtlayıcı olduğunu savunur, başkaları da bunların çok az olduğunu ve kısıtlayıcı olmadığını. Bu konu tartışmaya açık. Ama aslında bazı şeyler tartışılır değil, örneğin, ben bir savaş kazandım diyebiliyorsam bunu kanıtlayabiliyor olmalıyım. Nasıl yani? Çünkü artık savaştığımız topraklara egemenim demektir. Dolayısıyla ben de onların yaptıklarını yapıyorum. Elinize bir sopa alın, yere vurun, üstüne ele geçirdiğiniz bir miğferi takın, ya da ele geçirdiğiniz bir zırhı, kaybedenlerin geride bıraktığı savaş takımlarından bir şeyi yani. Buna trophaion diyoruz.
dönüp kaçtığı yer anlamına gelir. Bu alana şimdi biz sahibiz, onların savaş malzemesini biz ele geçirdik, dolayısıyla savaşı biz kazandık anlamına gelmektedir.
Kimin kazanıp kazanmadığını anlamanın bir başka yolu da, kazananlar, dolayısıyla savaş alanına egemen olanlar, ölülerini toplayabiliyor ve kurtulabilenlere yardım edebiliyordu, ölüleri de gömebiliyordu; kimseden izin almamız gerekmiyordu. Gömü aslında çok önemliydi. İlyada ve Odysseia’daki okumalarınızdan hatırlayacağınız gibi, Yunan dininde ölülerin uygun bir biçimde gömülmesi çok önemliydi. Eğer gömülmezlerse sonsuza dek ruhları sefalet ve acı içinde kalacaktı. Eğer cesetleri uygun bir şekilde gömülmediyse
taraf, kazanana gelip, ondan ölüleri toplayıp uygun şekilde gömebilmek için izin isterdi. Genellikle izin verilirdi ve ölülerini gömerlerdi, ama bu istek tabii ki aşağılayıcı konumlarını kabullendiklerinin göstergesiydi. Ancak kazananların izniyle gelip ölülerini toplayıp, gömebiliyorlardı. Bu durumda kimin kazandığı ve kimin kaybettiği çok açık ortaya çıkmaktaydı, ki Yunanlıların 8. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar yaptıkları hoplit savaşlarında kazananlar ve kaybedenler arasındaki bu denge hiç bozulmamıştı; kazananlar kazanır, kaybedenler de kaybederdi.
Yunan toplumundaki her şey gibi bu da bir yarışmaydı ve kazanan taraf gururla kabarır, kaybedense utanca boğulurdu. Homeros’un kahramanları için de aynı şeyi söylemiştik, değil mi? Ama arada bir farklılık var; ne kendileri için ne de aileleri için savaşmıyorlardı; 10
biraz kendileri, yani kendi kleiosları için savaşıyorlardı, ama aslında, şehirleri için savaşıyorlardı; kahramanca savaşıp kaybetseler bile tabii ki kendi şehirleri tarafından gururla anılacaklardı. Ama ya utanç dolu bir şey yaptılarsa? Ya kaçtılarsa? Bu konuyu daha derinden, Sparta hakkında konuşurken işleyeceğiz. Tyrtaeus’un bize anlattığı aslında bunun ne denli kötü karşılandığıdır, gerçekten çok kötü. Bu gurur ilkesi konusunda Homeros’un dünyasından gelen bir devamlılık var aslında, kişiden tüm şehir kavramını, yani polisi içerecek nitelikte gelişen bir devamlılık.
Görebiliyorsunuz değil mi, tüm erişkin erkekler savaşıyordu. Ama bir dakika, bu doğru değil. Önemli bir konudan bahsetmedim. Herkes hoplit phalanksında savaşamıyordu. Kasaba, şehir, polis, bunların hiç biri savaşçılara korunmak için zırh sağlamıyordu. Eğer tabii kendi silahları sağlayacak güçleri yok ise, bazen silah sağlıyordu; genellikle yurttaşların büyük bir çoğunluğu phalanks da savaşamayacak kadar fakirdi. Bu durum daha sonra çok ama çok önemli bir boyuta ulaşmıştır, özellikle Yunan fikrine göre, vatandaşlık ve askeri başarı arasında bir bağlantı olduğunu düşünürsek, – yani Yunanlılar bu kavramı tamamen kabullenmiş durumdaydı. Daha sonra 4. yüzyılda Aristoteles
olduğunu vurgular.
Açık seçik der ki, eğer atlıları asıl güç olarak kullanırsanız, devletiniz, yönetim şekli olarak aristokrasi olacaktır. Eğer hoplit kullanırsanız, devletiniz Aristoteles’in politea olarak adlandırdığı ılımlı bir rejim olur. Eğer deniz gücüne dayanırsanız, devletiniz alt tabakaların üstün olduğu bir demokrasi olur. Aralarında gerçek bir bağlantı vardı ve buna gerçekten inanıyorlardı. Polis öncesi veya polisin erken dönemlerinde, aristokratik yönetimden uzaklaşırken, aynı zamanda polis olarak gördüğümüz sistem ortaya çıkarken, orta sınıfın, yani Hanson’a göre çiftçilerin, şehir meclislerine girebilecek politik güç kazandıklarını, hoplit olabildiklerini, ama fakirlerin dışlandığını ve savaşçı olamadıklarını görmekteyiz. Çoğu Yunan devleti, hoplit stili savaşın ötesine gitmemekle birlikte, sadece hoplitlere politik haklar tanıyan oligarşi yönetimini koruyan anayasalarının da ötesine geçememişlerdi. Tamam burada duralım, ne de olsa 20 milyon farklı şey söyleyebilirdim, özellikle nasıl savaştıkları hakkında sorular sorabilirsiniz, ama phalanksımız olduğu sürece ve ihtiyaç oldukça kullanmayalım da ne yapalım?
5. Bölüm: Hoplit ve Phalanks Hakkında Soru ve Yanıtlar
Sorunuz var mı? Evet? Öğrenci: Nasıl idman yapıyorlardı, yani aslen çiftçi değiller miydi?
dikkat çektin; askeri talim minimaldi. Ama aynı zamanda, çok fazla da talime ihtiyaç yoktu. Düşünün bir kere, ne kadar beceri lazımdı ki? Teknik özellikler nelerdi? Eğer Yüklə 172,57 Kb. Dostları ilə paylaş:
|