A. M. Allahverdiyev m.İ. Bağirova

Bə'zi parazitlər
Exinokokkozun hidatidoz forması 
İnfeksiya m enşəli monositoz 
Dərman m ənşəli hepatitlər 
Spirt m ənşəli hepatitlər 
K əskin hepatit 
Öd yoUannın tutulması
Xolangit
Qaraciyərin portal sirrozu 
Kolitin xoralı forması 
Hepatosellulyar sanlıq 
Sepsis
Böyrək çatışmazlığı 
Diabet xəstəliyi 
Leykozlar
Renal karsinoma
DÖş vəzisinin karsinoması və metastazlan
Anadangəlmə ürək qüsurlan
B ə’zi dərman preparatlan (fiırosemid, fenotiazin)
Kron xəstəliyi 
Xoralı  kolit
Tirotoksikoz
Raxit
Hamiləliyin son dövrləri 
Ağciyər karsinoması 
Pankreatit
M ə'dəaltı vəzi karsinoması
Uzun m üddət neyroleptik dərmanlarla müalico
Miokardın, ağciyərin, böyrəyin infarktı
Qaraciyər və  sümük  izoenzimlərinin  (hiperfosfataza  və  qə-
ləvi fosfataza) fəallığınm artması
Prostat vəzisinin karsinoması 
^  .  .
Testesteron  və  buna  bənzər  dərman  preparatlanm n  tə s m
nəticəsində əm ələ gələn qaraciyər xəstəlikləri

---

Azalmasına səbəb olan hallar:
Hipotiroidizm 
Skorbut xəstəliyi
H eddən artıq D vitamini qəbul edilməsi
Kretinizm
Hipofosfatemiya
С vitamini  çatışmazlığı
Orqanizmin radioaktiv şüalanmaya mə'ruz qalması  (xüsusən 
sümüklərin)
Bədxassəli  şiş xəstəliyi olanlann  1/3  hissəsi 
K-ifayət qədər qidalanmamaq
6.3. AMtLAZA
Amilaza  insan  orqanizmində  ağız  suyu  vəzilərində  və  mə'- 
dəaltı  vəzidə  sintez  edüir.  Mürəkkəb  karbohidratlann  (polisa- 
xaridlərin)  həzm i və bağırsaqlardan sorulması üçün bu fermen- 
tin  m üstəsna  dərəcedə  böyük  əhəm iyyəti  vardır.  Qanda  az 
miqdarda  amilaza  olur.  Amilazanın  sintez  edildiyi  vəzilərin 
axacaqlarının m üxtəlif səbəblərdən tutulması və ya iltihabı nə- 
ticəsində  bu  fermentin  bir  hissəsi  qana  keçərək,  orqanizmdən 
böyrək vasitəsilə xaric  edilir.  Buna görə  amilazam həm  qanda, 
həm də  sidikdə  tə'yin  edirlər.  Qan serumunda  amilaza aktivliyi 
artdıqda sidikdə də bu fermentin aktivliyi artır.
Normal göstəricUəri:
2-20 V/L
Artmasına səbəb olan hallar:
K əskin və xronik pankreatit
Pankreas  axacaqlannın  burada  em ələ  gələn  daşlarla  ve  ya
şişlərlə tutulması
M üxtəlif dərman preparatlanmn tə'siri nəticəsində pankreas
axacaqlanmn spazmı
Çoxlu spirtli  içki qəbulu, spirtli içkilərlə zəhərlənm ələr
Yamqlar
Morfin  inyeksiyası 
Bağırsaq keçməzliyi 
Peritonit

---

Xolesistit
M ə'de xorasının perforasiyası
Qastroektomiya
Diabetik koma
Qulaqaltı  vəzinin ve digər ağız sııyıı vəzilərinin xəstəlikləri 
Ağciyər karsinoması 
U şaqhqdankənar harailəlik 
Azalmasına səbəb olan hallar:
Xronik pankreatitin kəskinləşməsi 
K əskin və xronik hepatitlər 
Qaraciyər zədələnraəsinə səbəb olan hallar 
Ham iləlik toksikozian
6.4. AMİNTRANSFERAZALAR
Amintransferazalar -   aminturşuİann  transam inleşm e  (yeni- 
dən aminləşmə) reaksiyalannı kataliz edən fermentlərdir. Amin- 
turşulann  bir  hissəsi  bu  fermentlərin  katalizatorluğu  şəraitində 
hüceyre daxilində sintez edilir.  Amintransferazalar hüceyrədaxi- 
li  fermentler  olduğundan  qan  plazmasmda  onlann  fəallığı  çox 
yüksək olmur.  Lakin ciddi hüceyre zədələnm ələri zamanı  qan- 
da  bu  fermentlərin  fəallığı  artır.  Çünki,  travma  və  ya  nekroz 
zamam  zədələnən  hüceyrələrin  daxili  mühitində  oian  ferment­
ler  sərbəstiəşir,  hüceyrəarası  mayeyə  və  buradan  da  qana  ke- 
çir.  Klinik  baxımdan  amintransferazalann  2  növü  -   aspartat- 
amintransferaza (AST) və  alaninamintransferaza (ALT) -  daha 
əhəm iyyətlidir.  Qan senımunda bu  fermentlərin fəallığı qaraci- 
yərin  xəstəlik  və  zədələnm ələri,  miokard  infarktı  və  skelet 
əzelələrinin zədələnm ələri zamanı yüksəlir.
6.4.1. Aspartatamintransferaza
Aspartatamintransferaza  (AST)  amin  qruplannı  aminturşu 
molekulundan ketoturşu molekuluna daşımaqla, yeni  aminturşu 
və yeni ketoturşu əm ələ gətirən fermentdir.  Bu fermentin tə'si-
ri  nəticəsində  asparagin  turşusunun  amin  qrupu  a-ketoqlutar 
turşusu  molekuluna  keçirilir.  N əticədə  oksalat-sirkə  və  qluta-

---

min  turşulan  əm ələ  gəiir.  Aspartatamintransferazanın  fəallığı 
koferment  funksiyası  daşıyan  piridoksalfosfatdan  asılıdır.  Qa- 
raciyərin  parenximatoz  xəstəliklərinm,  miokard  infarktınm, 
m ə'dəaltı  vəzi  xəstəliklərinin  diaqnostikalannda  AST  fəaUığı- 
nm tə'yin edilməsmin böyük əhəm iyyəti vardır.
Normal göstəricilən:
8-40  V və ya 0,1-0,45 mmol/(/-saat)
Artmasına səbəb olan hallar:
M iokard infarktı 
Kəskin revmokardit
Angiokardioqrafiyadan sonrakı vəziyyət 
İnfeksion m ənşəli hepatitlər 
Xronik hepatitlər
M ə'də-bağırsaq sisteminin bədxassəli şişleri
Qaraciyerin və pankreasın bədxassəli şişiəri
K əskin pankreatit
DÖş vəzisinin bədxasseli şişləri
Melanomalar
Limfoma və leykozlar
Spirtli içkiier
infeksion mononukleoz
Dərman və toksik maddələrin qaraciyerə te'siri
Ağciyər infarktı
Dəra qazı  ilə zeherlənm ələr
A n  sancması
Günvurma
Bronxial  astmaran ağır formalan 
Paroksizmal mioqİobinuriyalar 
Artritlərin m üxtəlif formalan
Azalmasına səbəb olan  hallar:
Böyrək çatışmazhğı 
Pindoksın (vit. Bg) çatışmazlığı 
Hamiiəlik
Eritromisinle müalicə
Hemodializ
Qaraciyər xəstəlikləri
Şəkərlı  diabetin ketoasidozlu fomıası

---