A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
452 dağlardan, heyf bu torpaqdan, heyf bu gözəl, namuslu, əməksevər, zəhmətkeş, mehriban, gözüaçıq, gülərüz, mədəni, oxumuş, hazırlıqlı, fədakar insanlardan. Heyf, Gülməşəkər kəndinin bərəkətli torpaqlarından, heyf "Qırmızı pambıq" kolxozunun işgüzar kollektivindən... –Dostum, belə təəssüf etməyinin səbəbi nədir? Dostum:
–Heç, —deyib bir daha ah çəkdi, ahını dağlara ötürdü, papiros çıxardı, damağına qoydu, kibrit çəkdi, alovu papirosun ucuna tutdu, papirosu yandırdı, bir qüllab aldı, tüstünün bir qismini çiyərlərinə sümürdü, bir qismini burnunun sağ pərəsindən, bir qismini sol qulağından buraxıb ağır–ağır, tələsmədən, təmkinlə, aramla, səbrlə danışmağa başladı. –Bilirsən, — dedi. — Bir vaxtlar "Qırmızı pambıq" kolxozu hər yerdə məşhur idi. Bu kolxozun tarlalarında becərilən pambıq o qədər yüksək keyfiyyətə malik idi ki, bu pambıqla rahatca baş kəsmək olardı. Bəs indi? Kolxoz sədri Yalan Planov, onun müavini Bəli Bəliyev və bir para tək-tük yaramazlar kolxozu yaman günə qoyublar. Nə uzadım, özün gedib görəcəksən... Şər qarışanda Gülməşəkər kəndinə yetişdik. Axşamın xeyrindən səhərin şəri yaxşıdır, — deyə birbaş sədrin evinə yollandıq. Sən demə yaman yerdə axşamlamışıq. Süfrəyə toğlu, kabab, qutab, şərab, gülab gəldi. İçkidən imtina etdik. Sədr: –İnciyərəm, — dedi. — Elimizin adət-ənənəsi var. Köhnə bazara təzə nırx qoymaq olmaz. Qonaq ev yiyəsinin... hm... ceyranıdır, harda bağlasa orda durar. Geç gələn qonaq kisəsindən yeyər. Dar dağa rast gəlməz, adam adama rast gələr. Qonaq dediyin axşam gəlsin, sabah getsin. Qonaq qonmaq sözündəndir. Bu gün siz bizə qonmusuz, sabah biz sizə qonarıq. Borclu borclunun sağlığını istər. Əl əli yuyar, əl də üzü. Örtülü bazar, dostluğu pozar. Sayanın quluyam,
453 saymayanın ağası. Qonşu qonşunun... –Yaxşı, yaxşı, razıyıq — deyə yol yoldaşım sədri birtəhər sakit etdi. Bəli Bəliyev arağı stəkanlara tökdü. Sədr: –Arağın biri qaydadır, — dedi. Birini içdik. Bəli Bəliyev: –İkisi cana faydadır, —dedi. İkincisini də ötürdük. Yalan Planov: — Üçü heç. Bəli Bəliyev: —Dördü keç, —dedilər. Üçüncü və dördüncü stəkanı da vurduq bədənə. Mən masabəyindən söz alıb: –Keçdin beşə, vur on beşə, — dedim. Yol yoldaşım: –Araq nədir, say nədi, arağa tay nədi? — deyəndə sədr Bəli Bəliyevi anbara araq dalısınca göndərdi. Sonrası yaxşı yadıma gəlmir. Onu bilirəm ki, sədr gözəl bir nitq irad elədi. Kişi sən demə, çoxdanın natiqi imiş. Ağzından elə bil dürr-cəvahir tökülürdü. Yol yoldaşım: –Görürsən nə namuslu, əməksevər, zəhmətkeş, mehriban, fədakar, gülərüz, müasir, oxumuş, hazırlıqlı, gözüaçıq yoldaşdır. Kəlamına diqqət elə. Yalan Planov bir çox görkəmli şəxslərin hikmətli sözlərini yada saldı. Tez-tez Dəli Şeytandan tutarlı sitatlar gətirdi. Sözünü Qurtarıb: –Dəli Şeytan deyir: dur qadasın al bunun, — deyə mənim üstümə cumub marçamarç o üzümdən, bu üzümdən öpdü. Bayaqdan bəri bir qıraqda kirimişcə oturan Dedi Qoduyev arabir:
–Yox, mən partlayacağam... Yox, mən gərək partlayam... Yox, heç elə zarafat yoxdur, partlamalıyam, — deyə adda- budda sözlər atırdı. Ancaq onun bu pərakəndə danışıqlarına məhəl qoyan yox idi. Odur ki, o da axırda fənd işlətdi. Dəli Şeytana müraciət elədi:
454 –Dəli Şeytan deyir: aç sandığı, tök pambığı. Bu yerdə mən daha dözə bilmədim. Masabəyindən söz istəyib dedim: –Çox sağ olun. Kəndiniz, kolxozunuz, sahələriniz, tarlalarınız, təsərrüfatınız, texnikanız, mədəni–məişət, ələlxüsus, yeyinti-içinti işləriniz çox xoşumuza gəldi. Amma necə deyərlər, dostluq olan yerdə gərək düzlük olsun. Ciddi nöqsanlarınız da yox deyildir. Nöqsanlarınıza göz yuma bilmərik. Məsələn, bax, siz yoldaş Dedi Qoduyev, ayıb deyilmi sizinçin ki, "Qırmızı pambıq" kolxozu pambıq planı sarıdan axsadığı bir vaxtda siz, kolxozun baş hesabdarı, pambığı sandıqda gizlədirsiniz. El malını sandıqda gizlədənə ar olsun, ar!
Dedi Qoduyev etiraz etmək istədi ki, guya bura dağ yeriymiş, guya burda pambıq bitməzmiş, flan, plan. Onun sözünü ağzında qoyub: –Haqlı tənqiddən incimək lazım deyil, — dedim. Tənqidin xeyri var. Tənqid gələcək inkişafımızın rəhnidir. Xeyirxahlıqla edilən tənqidə qulaq asmaq, səmərəli nəticələr çıxarmaq lazımdır. Mənim bu sözlərimə hamı çəpik çaldı. Dedi Qoduyev utandığından başını aşağı dikmişdi. Sübh ala-qaranlıqda maşınımız bizi qonaqsevər, mənzərəli, cazibədar, bərəkətli, füsunkar Gülməşəkər kəndinin mehriban, müasir, mədəni, namuslu, sadə, əməksevər, zəhmətkeş, gülərüz, oxumuş, hazırlıqlı, fədakar adamlarından ayırıb, dağlar boyu ilan kimi qıvrılan yollara düzəldi. Günəşin zərrin şüaları yolumuzu işıqlandırır, Gülməşəkər kəndinin işıqlı gələçəyinin rəmzi kimi şölələnirdi.
455
ZƏNCİR
Əvəz Əvəzov adında bir kişi vardı. Yaxşı oğlanlardan biri idi. Başı aşağı, saçı yuxarı. Bir gün Əvəz Əvəzov küçəylə gedirdi, birdən bilmək istədi ki, aya görəsən, bu gün hansı il, hansı aydır, hansı gündür və saat neçədir, yainki saat neçəyə neçə dəqiqə işləyib və yaxud qalıb. Durdu, ayaq saxladı, fikrə getdi, xəyala daldı, yadına saldı ili, ayı, günü, amma saatı nə qədər elədisə bilə bilmədi. Çünki qolunda saatı yox idi. Üç ay bundan qabaq qaranlıq bir döngədə beşbarmaq çıxardıb qolundan açmışdılar. Əvəz Əvəzov bilmirdi ki, neyləsin, birdən o səkidə köhnə dostu Əli Əliyevi gördü. Yanaşıb Əliyə əl verdi, dedi: –Köhnə dostum Əli Əliyev, nə yaxşı ki, sənə rast gəldim. Köhnə dostum, de mənə görüm saat neçədir. Əli: —Mehriban dostum Əvəz Əvəzov, — dedi, — nə yaxşı ki, sənə rast gəldim. Saatı deməyə deyərəm, ancaq, mehriban dostum, sən də mənə bir kibrit ver, indicə yerin məlum bir yaxşı quzu tapmışdıq, apardıq bizə qoyun kəsdi. Gərək mütləq dişimi qurtdalayam. Əvəz:
–Canımçün, —dedi, —kibritim yoxdur, amma fikir çəkmə, odur bax canbirqəlb qonşum Vəli Vəliyev bu tərəfə gəlir, onda olmamış olmaz, bu saat alaram. Əvəz Əvəzov Vəli Vəliyevlə görüşdülər, xoş, beş, on beş. Əvəz xahişini dedi. Vəli:
–Baş üstə, gözüm üstə, — dedi, — qonşu qonşuya yaman gündə gərək olar. Bir kibrit nədir ki, sənə qıymayam. Amma qağa, sən də gərək bir papiros verəsən. Papirosum qurtarıb. Əvəz:
–Bilirsən ki, — dedi, — papiros çəkən deyiləm. Amma Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|