519
SON SÖZ
Heç bu boyda da zarafat olar?
1966
520
MOLLA NƏSRƏDDİN — 86
Salam Molla Babam! Səni xoş gördük. Sən bizə-bizim
günlərə xoş gəlmisən, səfa gətirmisən. Özü də əsl məqamında,
yerində gəlmisən. Yerin yaman görünürdü, inan mənə...
Səksən il qabaq şəhri Tiflisdə peyda oldun, "Sizi deyib
gəlmişəm" söylədin. Gülməliyə güldün, ağlamalıya da... güldün.
Ay keçdi, il dolandı. Yellər əsdi, sellər gəldi, dünya dəyişdi.
Yeni günləri salamladın, güldüklərinin, lağa qoyduqlarının,
acı-acı rişxənd elədiklərinin çoxu "çirkə çıxıb" getdi... Təzə
həyatı xoş təbəssümlə qarşıladın. Amma iti gözlərin onu da
gördü ki, hər şey yerli-dibindən dəyişibsə də, gülməli,
sancmalı, qamçılamalı mətləblər hələ az deyil... Dediyini
dedin, damğaladığını damğaladın, nadürüstlər
nadürüstlüyündən, kəmfürsətlər kəmfürsətliyindən, yaltaqlar
yaltağlığından, axmaqlar axmağlığından yorulmadılarsa, sən də
onları ifşa etməkdən, hamısına öz payını verməkdən
yorulmadın. Yorulmadın, usanmadın, çəkinmədin, lakin bir
gün ömür sənə vəfasız çıxdı. Xoş bir gündə dünyaya qədəm
basmışdın, bəd bir gündə dünyayla vidalaşdın. Sənsiz keçən
günlər günlərə calandı, aylar aylara qovuşdu, illər illəri haqladı
və bu dəm — əsrin qurtara-qurtarında papağımızı qabağımıza
qoyub fikirləşəndə, götür-qoy eləyəndə, neynim, necə eləyim
deyəndə, görürük ki, sənsiz işimiz aşmayacaq. Gülmüşük də,
sevinmişik də, fərəhlənmişik də... Amma bəzən nəyə
güldüyümüzü
əməlli başlı başa düşməmişik, nəyə
sevindiyimizi doğrusu, heç qanmamışıq...
Sən nəyə gülürdün, möhtərəm babam — şaha, sultana,
dərvişə-rövzəxana, milyonçuya, qoçuya... Çox əcəb. İndi şükür
nə şah var, nə sultan, nə dərviş-rövzəxan, nə qoçu, nə
milyonçu... Dayan, dayan... Yəni deyirsən milyonçu yoxdur?
Əlbəttə yoxdur. Milyonçunun zavodu olar, fabriki olar,
521
mədənləri olar, çoxlu pulu olar... Düzdür, zavodu, fabriki,
mədəni olan milyonçumuz yoxdur, amma kisə-kisə kağız pulu
camadana, sandığa yığıb yerin altında basdıranlara, çürüdənlərə
nə ad qoyaq? Yaxşı milyonçu deməyək, minçi deyək, təzə
pulnan! Tamah ki eynidir, hərislik ki, haman sayaqdır, iştah ki,
yenə də diş altındadır (öz dişi yox, qızıl karonka olsun)...
Qoçu milyonçunun kökü kəsilib, doğrudur, amma orda-
burda yüz-yüz əlli araq vurub, üstündən də (ya altından da)
nəşə çəkib bulvarda cövlan eləyən, qıza-gəlinə sataşan
sataşqanların, cəyillərin, xuliqanların kökü kəsilməyib axı...
Mehriban Molla babam! Rüşvətə acı-acı gülmüsən, amma
vallah rüşvət də hələ meydandan çıxmayıb, intəhası adı
dəyişilib: indi rüşvət demirlər, hörmət deyirlər. "Nə hörmət
eləyim səninçün?" — yəni ki, aşna, düzünü de görüm,
könlündən nə keçir, pul deyirsən pul, daş-qaş deyirsən daş-qaş,
dublyonka, nə bilim layka-lama o da göz üstə, maşın, vəzifə —
sən bir him elə, düzələr. Ən ölüsü bədə-bəddə bir əntiqə
qonaqlıq...
Yerlibazlıqdan zənd-zəhlən gedirdi. Elə bilirsən indi
yoxdur?... Var, əziz babam, elə var, elə var, heç bəlkəm sənin
ağlıva da bu cürəsi gəlməmişdi... Vətən gözəl şeydir,
doğulduğun, dünyaya gəldiyin el-oba da əzizdir, doğmadır,
amma bu bəyəm o deməkdir ki, sənin rayonunda dünyaya
gələnlərin hamısı ucdantutma kamal əhlidir. Bütün qeyrilərinin
də ən böyük təqsiri və günahı odur ki, sizin rayondan əlli–
altmış kilometr o yanda dünyaya varid olublar...
Avamın, nadanın əlindən dad–bidad edirdin, babam, elə
bilirsən avamın, cahilin, nadanın day izi-tozu qalmayıb... Yox
babam, yox, vallah yox, billah yox, cağbəcağ sağ-salamatdırlar,
bili-bitdan kimi, kefləri kök, damaqları çağ — hərəsi də özünə bir
yaxşı peşə tapıb — başqalarının başına ağıl qoymaq peşəsi... Birisi
var, adını soruşursan, deyir ki, qoy bir əvvəlcə əlaqədar yoldaşlarla
razılaşdırım, sonra cavab verim. Başqa birisi var küçədə gedəndə
divara qısıla-qısıla gedir ki, kölgəsi düşməsin —öz kölgəsindən
522
qorxur... Başqa birisi də var — böyüyü şəhərin bu başında
asqıranda şəhərin o biri başından zəng vurub afiyət olsun —deyir...
Biri var təkrarsız pyeslər yazır, bircə dəfə oynanılandan sonra daha
təkrar ikinci dəfə oynamaq istəmirlər. Biri var tarix yazır, sübut
eləmək istəyir ki, bu xalq səhvən öz dilində danışır, gərək ta
qədimlərdən bəri tamam başqa bir dildə danışaydı... Biri də var,
gah Amerika yazıçısı Ken Boldan, gah çin alimi Ay Haydan, gah
ingilis diplomatı lord Sətəlcəmdən gah da ayatolla Fisincanidən
sitatlar gətirir, amma özünün də dediyini bir allah bəndəsi başa
düşmür...
Hamısının gözləri yol çəkir, Molla baba, hamısı sənə
həsrətdilər, sənin qələminə... Nə olaydı gələydin, görəydin,
güləydin, yazaydın... Çap edəydin demirəm, çünki sən
demişkən "burda mətləb bir az tuldur"...
Amma qəm yemə, Molla baba, hər halda üzümüz sabahadır,
qabağadır, işığadır...
Gün-gündən duman, çən çəkilib gedir, ayıq yaşamağa, oyaq
yaşamağa öyrəşirik. İçkinin tüstüsü, tərifli sözlərin, yağlı
tostların xumarı bala-bala uçub qeyb olur, ayıq başla,
yaşamağa, həyatımıza acıq gözlə baxmağa alışırıq... Sənin
təmiz gözlərinlə Molla babam! Nə yaxşı ki, səksən yaşın
məhz elə bax bu ilə, bu günlərə düşdü. O günlərə ki, düzə düz,
əyriyə əyri deyirik düzə əyri, əyriyə düz yox... Gülürsən,
babam, deyəsən sözlərimə tamam inanmırsan... Necə dedin?
"Hələ baxaq, gözləyək, görək axırı necə olur?". Nə deyirəm,
babam, baxaq, görək, amma gözləməyək... Bu yolda iş
gərəkdir, qurmalını qurmalıyıq, vurmalını vurmalıyıq,
gülməliyə gülməliyik... Qolumuzu çırmalayıb işə girişməsək,
doğrudan da heç nə dəyişməyəcək — köhnə hamam, köhnə
tas... Hər şey olmasa da, çox şey bizdən asılıdır, bizim
özümüzdən... Amma sən də kölgəni üstümüzdən əskik eləmə,
Molla baba, səndən hələ çox öyrənməliyik. Büdrəsək,
qolumuzdan yapış, çəkilsək ürək-dirək ver, mürgü döysək,
dümsüklə, oyat bizi... Qoyma haqq sözü gizlədib nahaq söz
Dostları ilə paylaş: |