A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 523 

danışaq, halala haram qataq, iş vaxtı yataq, tərif içində bataq və 

nəhayət mənanın daşını ataq, elə qafiyəni qafiyəyə  çataq... 

Yubileyinə xoş  gəlmisən — səksən yaşlı Molla Nəsrəddin 

— həmişə cavan babam. 

---

 524 

 

 

YAXŞI PADŞAHIN NAĞILI 

 

Sizə kimdən deyim, yaxşı padşahdan. Ravilər belə  rəvayət 

edir ki, əyyami–qədimdə ya Çində, ya Maçində bir yaxşı 

padşah varmış. Bu padşah çox adil padşah imiş. Hamıdan, 

hamıdan adil. Yaxşı padşah heç vədə öz rəiyyətlərinə güldən 

ağır söz deməzmiş. Nə incidərmiş onları, nə boyunların 

vurdurarmış, nə  də asarmış. Padşahın yaşı ötmüşdü, amma 

ömrü boyu o nəinki adam, heç taxtabiti, birə də öldürməmişdi. 

Elə buna görə  də padşahın çarpayısı birəylə dolu idi və 

padşah yazıq gecələr yata bilmirdi. Gecənin bir yarısı, 

görürsən, dururdu, çırağı yandırırdı, bir-bir birələri tuturdu, 

amma öldürmürdü. Onları arvadının çarpayısına atırdı. Padşah 

arvadıyçün  əldən-ayaqdan gedirdi. Lap "getmə gözümdən, 

gedərəm özümdən" idi. Birələri də arvadının çarpayısına onu 

incitmək, ona əziyyət vermək üçün atmırdı. Yox, padşah bilirdi 

ki, birələrin arvadına heç bir ziyanı  dəyməyəcək. Arvadı, 

maşallah, elə  bərk yatırdı ki, istəyirsən üstünə bir qoşun birə, 

taxtabiti burax, vecinə deyildi. Arvad elə  bərk yatırdı  və  həm 

də elə  bərk xoruldayırdı ki, büllur —dəmir-beton sarayın 

sütunları tir-tir titrəyirdi. 

Padşah qaragün birtəhər canını birələrdən qurtarıb 

mürgüləyən kimi gözünün çimirini almamış təzədən dik atılırdı 

— onu arvadının xorultusu oyadırdı. Sübh tezdən arvad 

yuxudan dururdu — aya deyirdi sən çıxma, mən çıxım, günə 

deyirdi sən çıxma, mən çıxım. Amma padşah səhər, xorultu 

kəsiləndən sonra da yata bilmirdi —axı  işi-gücü vardı. Bir 

məmləkətin ki, padşahı səhər yatıb yuxuya qala, o məmləkətin 

işləri nə sayaq olar? 

Padşah belə bədbəxt padşah idi. 

Sözün düzü, padşahın öz padşahlığı üçün də çox gözü 

atmırdı. Padşah olmaqdan lap bezmişdi. Ondan olsaydı çoxdan 

---

 525 

taxt-tacdan  əl çəkərdi. Amma əl çəkmirdi. Çünki əl çəksəydi 

taxta vəziri çıxacaqdı.  İşdi  şayət vəzir  şah olsaydı, o, nəinki 

məmləkətdəki bütün birələri, taxtabitiləri, milçəkləri və 

qarğaları  qırıb öldürəcəkdi. Vəzir həm də o biri vəzirləri, 

vəkilləri, kim bilir bəlkə elə padşahın özünü də  cənnətə vasil 

edəcəkdi. 

Odur ki, padşah taxtı-tacdan  əl çəkmirdi. Nə  qədər yatmaq 

tamarzısı olsa da, həmişəlik yuxuya qərq olmaq istəmirdi. 

Padşah həm adil padşah idi, həm bədbəxt padşah idi, həm də 

çox ağıllı, tədbirli padşah idi. Hamıdan, hamıdan ağıllı. 

Hamıdan, hamıdan tədbirli. 

Deməli yaxşı padşah adil idi, bədbəxt idi və  ağıllı, tədbirli 

idi. Amma padşah həm də yaman yalqız, təpə–tənha padşah idi. 

O səbəbdən ki, məmləkətdə hərənin bir babı, bir curu, bir dostu 

var idi. 

Padşahın səkkiz aşpazı, səkkiz faytonçusu, səkkiz dəlləyi, 

səkkiz vəzir-vəkili, bir qoşun qaraulçusu və bir qoşun saray 

şairi vardı. Bir aşbazın o birindən zənd-zəhləsi gedirdi, çünki 

biri deyirdi ki, bu dünya bir puçdur, o biri deyirdi, xeyr, əsla 

belə deyil. Faytonçular elə hey bir-birinin ənginə qoyurdular. 

Sözləri çəp gəlirdi. Biri deyirdi həyatın mənası var, o biri 

deyirdi, dünyasında ola bilməz, yoxdur ki, yoxdur. Şairin biri o 

birindən danos yazırdı ki, bəs flankəsin işlətdiyi qafiyələr əzəl-

axır məmləkətimizi bərbad edib xaraba qoyacaq. Qaraulçuların 

bir-birini görməyə  gözləri yox idi. Vəzirlər, vəkillər bir-birinin 

ətini yeməyə  hazırdılar. Amma buna baxmayaraq, onların heç 

biri tək, yalqız deyildi. Hərə öz həmpeşələrinin, işdaşlarının 

arasında  idi. Bircə padşah tək idi. Padşahların həmpeşələri 

olmur. 

Padşahların həmpeşələri də olmur, arzuları da. Faytonçular 

şair olmaq istəyirdi,  şairlər dəllək, dəlləklər vəkil, vəkillər 

vəzir, vəzirlər padşah. Yeni padşah olmağın hamı tamarzısıydı. 

Hamı, bircə padşahdan savayı. Padşah onsuz da padşah idi və 

odur ki, heç bir şey arzulamırdı. 

---

 526 

Hamı bir-birindən material verirdi, öz həmpeşələrindən 

padşaha qiybət qırırdılar. Amma padşah heç kəsə heç kəsdən 

material, danos verə bilməzdi, heç kəsdən heç kəsə şikayətlənə 

bilməzdi. Heç kəslə qiybət qıra bilmirdi. Ürəyini bircə  

arvadına aça bilirdi, amma arvadı da onu atdı. Baş  vəzirə 

qoşulub qaçdı, bilmirəm Yaponiyaya, ya da həbəşlər ölkəsinə. 

Bəlkə də Kanar adalarına. 

Günlərin bir günü baş  vəzir papağını qoyub qabağına 

fikirləşdi, xeyli fikir edib anladı, qandı ki, padşah heç bir vaxt 

ölüb-eləyən deyil və deməli bu gərək taxt-tacdan gözünü 

çəksin. Baş  vəzir isə yaman padşah olmaq istəyirdi. Padşah 

olmaqdan da artıq padşahın arvadına gözü düşmüşdü. 

Padşahın arvadı bir gözəl idi, bir gözəl idi, dilnən–söznən 

deyib qurtarmaq olmaz. Dünyayi aləmdə tayı–bərabəri yox idi: 

incəmiyan, nazikbədən, büllurbuxaq, almayanaq, gəl məni gör, 

dərdimdən öl. Ağzına qoşa badam sığmaz. Mərmər sinəsində 

naz-nazı ipək paltarın altından bir cüt şamama baş qaldırıb 

"mənəm–mənəm" deyir. Yanaqlar — yaqutun qıraqları kimi, 

elə bil qar üstünə qan damıb, qaşlar — qurulu yay, kirpiklər 

yaydan çıxmış ox kimi elə uzundu ki, tamam gözünün üstünü 

tutub, saçlar şəvə kimi. Beli elə nazik idi ki, gilas yesə deyərdin 

boyludur. Boğazı elə zərif idi, su içsə görünərdi, yeriyəndə yerə 

naz eləyir. Padşah da onu yaman istəyirdi. Yaman da qısqanc 

idi padşah. Lap arvadını xoruzdan gizlədəndi. Qoymazdı 

arvadının üstünə bir erkək milçək qonsun. 

Bəli, baş  vəzir, nə  fənd işlətdisə, fürsət tapdı, padşahın 

arvadıynan xəlvəti görüşdü. Nə dedi ona, nə boyun oldu, nə 

vədlər verdi, deyə bilmərəm,  əl-qərəz, günlərin bir günü 

qoşulub qaçdılar. Bilmirəm Məqribə ya Məşriqə. 

Baş vəzir, daha doğrusu təzə padşah vədinə xilaf çıxmadı —

arvadının xorultusunu maqnitofona yazdı  və bu xorultunu 

məmləkətinin himni elan etdi. 

Hər gecə  təzə  məmləkətin radiosu xorultu-himni verirdi və 

təzə padşah ləzzətlə qulaq asırdı. Axı o cavan arvadını yaman 

---