132
Ü.Hacıbəyovla, digər müəllimlərlə əlbir şəkildə peşəkar musiqiçi kadrlarının
yetişməsi işində fəal iştirak edirdi. Pedaqoji fəaliyyətinin az müddət davam
etməsinə baxmayaraq, onun müəllimliyi musiqi incəsənətimiz üçün faydalı və
səmərəli olmuşdur. Belə ki, dərs verdiyi tələbələr arasında sonrakı illərdə
Azərbaycan musiqisinin görkəmli simaları yetişmişlər: Q.Qarayev, C.Hacıyev,
S.Rüstəmov, T.Quliyev, Z.Bağırov, M.S.İsmayılov, Əminə Dilbazi…
Musiqi
nəzəriyyəsindən,
solfeciodan
Konservatoriya
və
Musiqi
Texnikumunda dərs deyən A.Zeynallı, həm də musiqi nəzəriyyəsinə dair
Azərbaycan dilində ilk kitabın («İbtidai not savadı») həmmüəllifidir (müəlliflər:
A.Zeynallı,
S.Rüstəmov,
F.Əfəndiyev,
Ə.Həsənov).
Asəf
Zeynallının
Konservatoriyada dərs verən ilk azərbaycanlı bəstəkar kadrlardan biri olduğunu
göstərən N.Kazımov sənətkarın təkcə yaradıcılıqla yox, həm də pedaqoji fəaliyyəti
ilə Azərbaycan musiqi incəsənətinin və təhsilin inkişafında da böyük rol
oynadığını xüsusi qeyd edir.
Professor N.Kazımovun böyük və nakam bəstəkar Asəf Zeynallının həyat və
yaradıcılığı haqqında yazdığı monoqrafiya ilə bağlı dediklərimizi yekunlaşdırsaq,
bir cümlə ilə bu qənaətə gəlmək olar: istedad haqqında məhəbbət və səriştə ilə
yazanda ortaya sanballı və kamil əsər çıxır.
Elə buradaca qeyd etmək yerinə düşər ki, zəngin elmi-pedaqoji təcrübəsi
olan tədqiqatçı, Əməkdar incəsənət xadimi, pedaqoji elmlər namizədi, professor
Nazim Kazımov «Asəf Zeynallı» adlı monoqrafiyasınadək özünü istedadlı
musiqişünas kimi təsdiq etmişdir. 1997-ci ildə o, «Ümumtəhsil məktəblərində
şagirdlərin musiqi qabiliyyətlərinin inkişafında muğam nümunələrindən istifadə
üzrə işin sistemi» mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir.
N.Kazımov «Tar ilə fortepiano üçün pyeslər» (1999), «Ümumtəhsil məktəblərində
muğamların tədrisi məsələləri» («Çaşıoğlu», 2000), «Səid Rüstəmov» («Çaşıoğlu»,
2007), «Azərbaycan Milli Konservatoriyası xalq çalğı alətləri fakültəsinin bakalavr
pilləsi və orta ixtisas musiqi məktəbləri üçün «Pedaqoji təcrübə» (2007), «Musiqi
Kolleci – 110» («Nurlan», 2008) kimi dərs vəsaitlərinin müəllifi, ümumtəhsil
məktəblərinin rus bölməsinin 7-ci, 8-ci sinifləri üçün «Muzıka» («Olaylar», 2006;
«Maarif», 2006), ümumtəhsil məktəblərinin Azərbaycan bölməsinin 5-ci, 7-ci, 8-ci
sinifləri üçün «Musiqi» («Kövsər», 2007; «Maarif», 2007) kimi dərsliklərin
həmmüəllifidir. Alimin onlarca elmi-metodik vəsaiti, elmi, elmi-publisistik
məqaləsi nəşr olunmuşdur. Haqqında bəhs etdiyimiz «Asəf Zeynallı»
monoqrafiyası da Təhsil Nazirliyinin əmri ilə dərs vəsaiti kimi çap olunmuşdur.
“Qobustan” sənət toplusu, 2-ci nömrə 2010
DüĢündürən və qürur verən «ilk»lər
Məlum həqiqətdir ki, problemin, məsələnin mahiyyətinə varmaq, daha dərin
qatlara nüfuz etmək, ilk məxəzdən, mənbədən qidalanmaq tədqiqatçıya nüfuz,
133
tədqiqata sanbal gətirir. Akademik Hüseyn Əhmədovun və mərhum professor
Xeyrulla Məmmədovun timsalında arxiv sənədləri, mətbu orqanlarla – qəzet və
jurnalların dəstləri ilə işləmək ehtirasının, həvəsinin, eyni zamanda bu sərvətə
münasibətdə diqqət və həssaslığın, qayğının parlaq nümunəsini görmək olar və bu,
qibtəediləndir. Akademik H.Əhmədov keçmiş SSRİ-nin Moskva, Sankt-Peterburq,
Kazan, Həştərxan və sair kimi iri şəhərlərinin kitabxana və arxivlərindən gen-bol
istifadə ilə kifayətlənməmişdir. O, həmin mərkəzlərdən əldə etdiyi minlərlə
sənədin surətini hər biri 500-600 səhifə olmaqla, 50 (!!) cilddən ibarət toplu
halında hazırlamışdır. Yolu Respublikanın Dövlət arxivlərinə düşən hər kəs orada
prof.Xeyrulla Məmmədovun izini görəcəkdir. Tanınmış tədqiqatçı qəzet-jurnal
dəstləri, arxiv sənədləri ilə işləməkdən yorulmazdı.
Minirə xanım Dilbazinin qələmə aldığı «XIX əsrin ikinci yarısı – XX əsrin
əvvəllərində Bakının musiqi həyatı» adlı kitabı ilə ilk tanışlığım mənə qeyri-
ixtiyari yuxarıda adlarını çəkdiyim alimləri xatırlatdı. M.Dilbazi də eyni həvəs və
maraqla arxiv və kitabxanalarda işləmiş, minlərlə sənədin içərisindən ən
dəyərlisini, faydalısını, ümumiləşdirmələr üçün xarakter, tipik olanı seçmiş,
qruplaşdırmış və özünün fikir və mülahizələrini, qənaətlərini əsaslandırmaq üçün
onlardan bacarıqla istifadə etmişdir. Professor M.Dilbazi XIX əsrin ikinci yarısı,
XX əsrin əvvəllərində Bakının musiqi həyatının tam mənzərəsini əks etdirmək,
qastrol səfərləri, simfonik və opera mövsümləri, şəhər musiqiçilərinin maarifçilik
fəaliyyəti, musiqi təhsili, yerli sazəndə və xanəndələrinin mədəni həyatdakı yeri və
rolu, milli musiqi ilə rus-avropa klassik musiqisinin qarşılıqlı təsiri haqqında geniş
təəssürat yaratmaq üçün arxiv sənədləri və qəzet, jurnal materiallarından yerli-
yerində istifadə etmiş, öz mülahizə və mühakimələrini əsaslandırmaq, mövcud
tədqiqatlara
münasibətini bildirmək üçün tutarlı, sanballı sitatlardan
faydalanmışdır. Bütün bunlar problemlə bağlı qəti rəyin formalaşmasına,
tədqiqatın elmi çəkisini və dəyərini artırmağa xidmət etmişdir. Mədəni həyatın bir
parçasını öyrənmək baxımından bu əsərin qiyməti böyükdür, ölçüyəgəlməzdir.
Mən prof.M.Dilbazinin əsərinin başqa bir cəhəti üzərində xüsusi dayanmaq
istərdim. Bu gün – müstəqillik dövründə milli-mənəvi-mədəni sərvətimizin müasir
tələblər baxımından, obyektiv araşdırılması son dərəcə aktualdır, əhəmiyyətlidir.
İctimai-siyasi, ədəbi-mədəni, mətbu, hərbi, iqtisadi, fəlsəfi fikir tariximizin
dərindən, geniş tədqiqinə, həmin sahələrin sovet dövründə saxtalaşdırılmış
səhifələrinin işıqlandırılmasına böyük ehtiyac vardır. Fikrimcə, istedadlı alim
M.Dilbazinin bu əsəri digər sahə tədqiqatçıları üçün gözəl nümunə, yaxşı örnəkdir.
Monoqrafiyada müraciət olunan dövrdə Bakının musiqi həyatı ilə bağlı, demək
olar ki, heç bir qaranlıq, gizli məqam qalmamışdır.
Bu əsər, heç şübhəsiz, Bakının musiqi həyatı ilə bağlı ensiklopedik nəşrdir.
Burada «ilk dəfə» sözləri ilə başlayan onlarca suala, o qədər də «ilk dəfə» ifadəsi
ilə başlayan cavab da tapmaq olar. Bakıda ilk operanın səslənməsi, ilk opera teatrı,
ilk simfonik orkestr, ilk simfonik konsert, ilk musiqi sinifi, ilk musiqi məktəbi, ilk
teatr binası, ilk sirk binası, ilk istirahət parkı, rus dilində ilk qəzet, ilk dövlət
məktəbi, ilk qadın müsəlman məktəbi, ilk şəxsi kitabxana, ilk kitab, ilk musiqi
mağazaları, ilk teatr tamaşası, kamera musiqisindən ibarət ilk konsert, ilk Şərq
konserti, ilk Azərbaycan musiqili səhnəciyi, ilk orkestr konserti, ilk xor,
Dostları ilə paylaş: |