Accepted/Kabul: 27. 03. 2017 doi: 10. 5505/pausbed. 2017. 25901

Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017       P.Savaş Yavuzçehre, 

O.Donat 

 

Kentlerdeki  kamusal  mekân  örnekleri,  yalnızca  ileride  Sakin  Kent  olmayı  hedefleyen 

kentler için değil, aynı zamanda Türkiye’deki küçük ve orta ölçekli kentler için de nasıl bir 

örnek oluşturabileceğini tartışmak açısından önemlidir.  

2. YAVAŞ HAREKETİ, YAVAŞ YEMEK, SAKİN KENTLER 

Sakin  Kent  hareketinin  fikri  temellerine  bakıldığında  Yavaş  Hareketinin  (Slow 

Movement) yer aldığı görülecektir. Sakin Kentlerin oluşumuna düşünsel anlamda ilham 

kaynağı olan Yavaş Hareketi; Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan ve küreselleşmenin dünyaya 

yaydığı hızlı yaşam tarzının karşısında kendini konumlandıran bir oluşumdur. Bu noktada 

hız kavramına olumsuzluk atfedilirken yavaş kavramı, küreselleşme olgusunun olumsuz 

yanlarına  karşı  bir  protest  duruşu  ifade  ederek  olumlu  manada  öne  çıkarılmaktadır. 

Honore  (2008:  17-18)  Yavaş  Hareketini  herhangi  bir  idari  kurul,  ofis,  lider  vb.  yapıya 

sahip kurumsal bir hareket olarak değil, bir düşünce tarzı olarak tanımlamaktadır. Yavaş 

Hareketi;  içinde  bulunduğumuz  sosyal  ve  ekonomik  sisteme  radikal  bir  karşı  çıkış 

hareketi değildir, bir diğer ifadeyle küreselleşme ve kapitalizme karşı çıkmaktan ziyade 

bu  kavramları  daha  insancıl  bir  yapıya  çevirme  arayışındadır.  Bu  hareketin  getirdiği 

anlayıştan  doğan  Yavaş  Yemek  (Slow Food)  hareketinin  kurucusu  ve  Sakin  Kentlerin 

doğmasına  da  öncülük  eden  aktivistlerden  Carlo  Petrini

1

  de  bu  olguyu,  erdemli 

küreselleşme olarak ifade eder.  

Yavaş Yemek

2

, Yavaş Hareketi anlayışından ortaya çıkan en örgütlü ve yaygın sivil 

harekettir  (Mayer  ve  Knox,  2006:  325).  Günümüzde  130’a  yakın  ülkede  sayısı  1500’e 

varan sofra meclisleri (convivium) bulunan, 100.000’in üzerinde üyeye sahip ve 160’tan 

fazla  ülkede  bağlantısı  bulunan  Yavaş  Yemek

3

  hareketi  bir  milyona  varan  destekçi 

sayısıyla,  Yavaş  Hareketinin  en  görünür  ve  bilinen  parçası  konumuna  gelmiştir 

(Radstrom, 2011: 95). Kuruluşundan bu yana geçen 30 yıllık süre zarfında ‘iyi, temiz, adil 

gıda’  ilkesiyle  ciddi  bir  örgütlenme  ve  yayılma  sağlayabilmiştir.  Sezgin  ve  Ünüvar’ın  

(2011:  118)  belirttiği  üzere;  Petrini’ye  göre  yemek,  insanın  kimliğini  belirleyen  birincil 

faktörlerdendir. Yavaş Yemek hareketinde en önemli unsur gıdanın belirli bir yere-toprak 

parçasına olan bağıdır (Mayer ve Knox, 2006: 326). Benzer biçimde gıdaya kendine özgü 

faktörleri  kazandıran  doğa  ve  insan  etkisi,  kentlere  de  kendine  özgü  unsurları 

kazandırmaktadır.  

İtalya’da doğan Yavaş Yemek hareketinin dünya genelinde yayılma başarısı, Yavaş 

Hareketinin taşıdığı idealleri kentler (en azından küçük ölçekli kentler) özelinde pratiğe 

dönüştürmek için ilham verici bir gelişme olmuştur (Radstrom, 2011: 93-96; Sezgin ve 

Ünüvar, 2011: 120). Yavaş Yemek hareketinin lideri Petrini ile birlikte İtalya’nın Orvieto 

kentinde bir araya gelen dört kentin (Bra, Greve in Chianti, Orvieto, Positano) belediye 

başkanları; günümüzdeki Sakin Kentlerin temelini oluşturan çevre kirliliğinin önlenmesi, 

yerel kültür ve geleneklerin yaşatılması, yerel üretimin teşviki gibi çeşitli ilkeler üzerinde 

anlaşarak bunları bir metin şeklinde düzenlemişlerdir. Sonucunda bu ilkeleri benimseyen 

kentlerin  gönüllü  olarak  üye  olabileceği  bir  yapının  temeli  atılmıştır  (Knox,  2005:  6; 

Radstrom,  2011:  94).  Sakin  Kent  hareketi  tıpkı  kendisinden  önce  ortaya  çıkan  Yavaş 

1 Petrini’nin başını çektiği bir grup aktivist 1986’da Roma’daki İspanyol Merdivenlerinin yanına açılan McDonalds restoranını İtalyan 

makarnası atarak protesto etmiş ve yerel gıdanın küresel fast food ürünlerine karşı korunması amaçlayan Yavaş Yemek hareketinin 

doğmasına öncülük etmiştir. (http://www.slowfood.com/about-us/our-history/  erişim 20.02.2017). 

2

 Türkçe yazımda food sözcüğü üzerinde mutabakat yoktur, beslenme ve gıda olarak da telaffuz edilmektedir. 

3

 Detaylı bilgi için bkz. http://www.slowfood.com/international/3/our-structure (erişim 18.11.2016). 

301 

 

                                                 

---

Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017       P.Savaş Yavuzçehre, 

O.Donat 

 

Yemek  hareketi  gibi  ‘salyangoz’u  kendine  sembol  olarak  seçer.  Aynı  zamanda  Yavaş 

Yemek  ve  Yavaş  Hareketinin  de  sembolü  kabul  edilen  salyangoz,  Sakin  Kentlerin  bu 

hareketler ile doğrudan ortaklığına da vurgu yapar. 

Mayer ve Knox (2006: 324-325) Sakin Kenti alternatif bir kentsel gelişme anlayışı 

olarak tanımlayıp ana akım kentsel gelişim anlayışının karşısına konumlandırmıştır. Sakin 

Kentlere,  Yavaş  Hareketinden  geçen  yavaşlık  kavramı  daha  iyi  bir  yaşam  kalitesine 

karşılık  gelmektedir  (Radstrom,  2011:  94).  Sakin  Kentin  içerdiği  yavaşlama  özlemi 

uyuşukluk  ya  da  geri  kafalılık  değil  aksine  geleneği  koruyup  modern  dünyanın  iyi 

yanlarını  sonuna  kadar  benimsemektir  (Honore,  2008:  89).  Uluslararası  Sakin  Kentler 

Tüzüğü’nde  (Md.  2)  Sakin  Kentlerin  hedefleri  arasında  kentte  iyi/kolay  yaşam 

kültürünün;  araştırma,  deneme  ve  çözüm  uygulamaları  vasıtasıyla  desteklenmesi  ve 

yaygınlaştırılmasının yer aldığı belirtilir. 

Sakin Kentlerin 1999 yılında dört İtalyan kenti ile başlayan kuruluş süreci, 18 yıl 

sonra  30  ülkede  sayısı  232  kente  ulaşan  uluslararası  bir  yapıya  dönüşmüştür 

(cittaslow.org, 2017). Dünyada Sakin Kentlerin en fazla olduğu ülke, hareketin doğduğu 

İtalya’dır.  Mart  2017  itibariyle;  sırasıyla  İtalya,  Polonya  ve  Almanya’nın  ardından 

Türkiye, dünyada en fazla Sakin Kentin yer aldığı ülkedir.  

3. TÜRKİYE’DE SAKİN KENT HAREKETİ 

Sakin  Kentler  Birliği’nin  İtalya’da  kurulmasından  on  yıl  sonra  Seferihisar, 

Türkiye’den ilk kez Sakin Kent unvanını alan kent olarak cittaslow kavramını Türkiye’ye 

taşımıştır

4

. Seferihisar’ın Sakin Kent olması bu kavramın Türkiye’deki yerel yönetimler 

kapsamında bilinirliğinin artmasına büyük katkıda bulunmuştur. Gelinen noktada, Şubat 

2017  itibariyle  Türkiye’deki  Sakin  Kent

5

  sayısı  14’e  yükselmiş  olup  bu  artışın  devam 

edeceği de öngörülebilir. 2009 yılından bu yana Seferihisar Belediyesi’nin öncülüğünde 

Ulusal  Koordinatörlüğün  kurulması,  Cittaslow  Bilim  Kurulu’nun  oluşturulması  gibi 

kurumsal adımların yanında Sakin Kent kavramının basın, akademi vb. alanlarda ulusal 

ölçekte tanınırlığının artması gibi somut gelişmeler ortaya çıkmıştır. 

Türkiye,  Sakin  Kent  kavramıyla  2009’da  tanışmasına  rağmen  dünya  genelinde 

hakkında daha yoğun çalışmalar yapılan bu kavram Türkiye’de halen yeni bir konu olma 

özelliğindedir  (Üstündağlı  vd.,  2015:  130).  Türkiye'deki  Sakin  Kentlerin  tamamı  ilçe 

belediyesi olup çoğunlukla küçük ölçekli kentlerdir. 2016 yılına ait TÜİK nüfus verilerine 

göre  Türkiye’deki  Sakin  Kentlerin  merkez  nüfusları  ortalama  10.000  dolayındadır. 

Türkiye’deki Sakin Kentlerin birbirinden farklı yörelerde yer alan kendine has değerler 

taşıyan geleneksel yapılarından henüz uzaklaşmamış kentler oldukları ifade edilebilir.  

Sakin Kent hareketine dâhil olmuş Türkiye’deki hiçbir kent, İtalya’daki Cittaslow 

Merkezince doğrudan denetlenmiş değildir, genelde bir ülkede ilk defa üyelik başvurusu 

yapan kent somut biçimde incelenerek ziyaret edilmektedir. Türkiye’de kentlerin üyelik 

başvurularının  değerlendirmesi,  Ulusal  Koordinatörlüğü  yürüten  Seferihisar  Belediyesi 

4

  Ayrıntılı  bilgi  için;  Donat,  O.  ve  Savaş  Yavuzçehre,  P.  (2016b),”Türkiye’de  Sakin  Kent  Hareketinin  Gelişimi  Üzerine  Bir 

Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 42, Şubat 2016, s.1480-1488. 

5

  Türkiye’deki  Sakin  Kentler:  Seferihisar  (İzmir),  Akyaka  (Muğla),  Gökçeada  (Çanakkale),  Taraklı  (Sakarya),  Yenipazar  (Aydın), 

Perşembe (Ordu), Vize (Kırklareli), Yalvaç (Isparta), Halfeti (Şanlıurfa), Şavşat (Artvin), Uzundere (Erzurum), Eğirdir (Isparta), Gerze 

(Sinop), Göynük (Bolu). 

302 

 

                                                 

---