Accepted/Kabul: 27. 03. 2017 doi: 10. 5505/pausbed. 2017. 25901
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
- Fotoğraf 7: Kale çevre düzenlemesi, sokak sağlıklaştırması, kooperatif satış yeri Kaynak
- Fotoğraf 8: Yalvaç Anlatan Meydanı, Çınaraltı, Yalvaç Müzesi
- Fotoğraf 9: Eski Halfeti ve otel inşaatı, Tarihi Ulu Cami’nin çevresi, çay bahçesi
- Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar II Uygulama
- Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- American International Journal of Social Science
- International Journal of Architectural Research
- Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi
- YAVAŞ! Hız Çılgınlığına Başkaldıran Yavaşlık Hareketi
- Italian Journal of Planning Practice
- Sürdürülebilirlik ve Şehir Pazarlaması Ekseninde Yavaş Şehir
- Business and Economic Research Journal
- Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
Sakin Kent üyeliği öncesi Vize kentinde ön plana çıkan kamusal mekânlar; belediye çocuk parkı ve çay bahçesi, Vize Halk Kütüphanesi, belediye tarafından inşa edilen Atatürk Açık Spor Tesisi, yeme-içme yerleri, engellilere uygun kaldırımlar, belediye internet evi gibi mekânlardan meydana gelmektedir. Sakin Kent üyeliği sürecinde Kale Mahallesi’nde yürütülen çalışmalar önemlidir. Vize’nin eski kent kısmı olan Mimar Sinan Mahallesi’nde, sokak sağlıklaştırma çalışmaları hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda evlerin duvar ve cepheleri de düzenlenmiş ve muhitte yer alan Vize Ayasofyası/Gazi Süleyman Paşa Camii, Hasan Bey Camii, Vize Kalesi gibi tarihi yapıların çevre düzenlemeleri yapılmıştır. Eski kent kısmının bütünsel biçimde yenilenmesi Sakin Kent kapsamındaki en önemli dönüşüm projesi olmuştur. Ayrıca Sakin Kent üyeliği ile birlikte Vize Kent Ormanı kurularak burada çeşitli sosyal etkinlik mekânları oluşturulmuştur. Bir diğer çalışma 2013 yılında belediye tarafından yapımına başlanan otel ve çok amaçlı kültür merkezi olmuştur (Vize Belediyesi, 2014: 7-8).
Vize İlçesi genelinde pek çok tarihi eser bulunmasına karşılık bu eserlerin yurt içi ve dışındaki farklı müzelerde sergilenip kentte müze bulunmaması, kültür evi ve bisiklet yollarının bulunmayışı gibi eksiklikler görülmektedir. Buna karşılık belediyenin etkinliklerde yer tahsis ettiği Trakya Slow Food Derneği/Convivia, Vize Sakin Kent Derneği gibi sivil toplum kuruluşlarının gıda ve yerel ürünler üzerine çalışmaları bulunmaktadır. Haftada bir, merkezdeki Zübeyde Hanım Caddesi üzerinde kurulan pazarda yerel üreticiler de ürünlerini satma imkânı bulmaktadır. Ayrıca Vize Hal İçi’nin yeniden düzenlenerek yerel pazara dönüştürülmesi için de çalışmalar tamamlanmıştır. Kentte, Sakin Kentin görünürlüğü belediye binası ve önemli eserlerin yer aldığı mekânlarda sağlanmıştır. Ayrıca Vize Belediyesi, Sakin Kent üyeliği kapsamında merkezde ücretsiz internet hizmeti sağlamıştır. 4.1.8. Yalvaç Isparta İlinin en büyük ilçesi konumunda olan Yalvaç, 2012 yılında Sakin Kent üyeliğine kabul edilmiştir. Yalvaç kenti, Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinden gelen eserler barındıran tarihi dokusunu koruyabilmiş kentlerden birisidir. Yalvaç’ın kamusal mekânları genellikle tarihi yerleridir, merkezdeki bu yerlerin etrafı çevre düzenlemesi yapılmış ve yayalaştırılmış durumdadır. Devlethan Cami, Hamidiye Cami, Yemeniciler Bedesteni, Demirciler Bedesteni, Ayakkabıcılar Arastası gibi tarihi yapılar bu düzenlemelere örnektir. Ali Rıza Efendi İlçe Halk Kütüphanesi bugün halen faal biçimde hizmet vermektedir. 313
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
Yalvaç’a özgü yerlerden biri, kentin belediye binasının hemen karşısında yer alan Anlatan Meydanı’dır. Miryokefalon Meydanı ise araç trafiğine kapalı yayalaştırılmış kamusal mekânlardandır. Burada Kadınlar Pazarı adıyla kadınların yöreye özgü ürettikleri ürünleri satabilmesine imkân sağlanmıştır. Ayrıca Yalvaç'ın merkezindeki en önemli kamusal alanların başında Çınaraltı gelir. Tarihi çınarın etrafı, burada bir araya gelen kent sakinleri ile günün her saati kalabalıktır. Çınaraltı birkaç adet kahvehane/çay bahçesinden oluşmaktadır. Tarihi çınarın Yalvaç’ta oldukça önemsendiği vurgulanabilir. Ayrıca Yalvaç’ın özgün mekânlarından biri de yalnızca süt ve süt ürünleri satan üreticilerin yer aldığı Yoğurt Pazarı’dır.
Yalvaç’ın eski kent kısmının yer aldığı bugünkü Kaş Hacı Bey Mahallesi, geçmişten gelen sivil mimari örneklerinin yer aldığı tepeye kurulu bir mahalledir. Sakin kent kapsamında iki adet eski bina belediye tarafından restore edilip kamuya kazandırılmıştır. Bunlardan Belediye Kültür Evi, ziyaretçilere kapalı durumdadır. Diğer restore edilen mekân Geleneksel Yemek Evi ise Yalvaç Meslek Yüksek Okulu'nun katkılarıyla açık tutulmaktadır. Mahalledeki tarihi evlerin dış cepheleri yenilenmiştir. Bununla birlikte belediyenin katkıları ile daha kapsamlı bir takım eski ev restorasyonları da yapılmıştır. Yalvaç kentinin genelinde düzenlenen diğer kamusal mekânlara örnek olarak Turgut Özal Kent Parkı, Pelitaltı Spor Tesisi, Şehir Stadyumu, kanal boyundaki yürüyüş parkurları düzenlemesi, eski bir evin restore edilmesiyle açılan Keçe Evi ve kadınlara yönelik Sanat Evi kurulması gibi çalışmalar gösterilebilir. Ayrıca Yalvaç'ın kent merkezi dışında fakat ilçe sınırları içinde yer alan, Eğirdir Gölü kıyısında geçmişte atıl olan sonradan Yalvaç Kaymakamlığı tarafından halk plajına dönüştürülen Taşevi Plajı da mevcuttur. Yalvaç’ta engellilere yönelik çalışmaların eksikliği dışında kamusal mekânlarda kriterlere göre özgün çalışmalar yürütüldüğü görülmektedir. Ayrıca, kentte Sakin Kent görünürlüğü sağlanmaya gayret edilmiş gözükmektedir. 4.1.9. Halfeti 2013 yılında Türkiye’den Sakin Kent üyeliğine kabul edilen 9’uncu kent Halfeti olmuştur. Aynı zamanda Orta Doğu’nun da tek Sakin Kenti olduğu söylenebilir. Şanlıurfa’nın ilçesi olan Halfeti, Fırat Nehri kenarına kuruludur ve bölgesindeki kadim kentlerden biridir. Halfeti’nin öne çıkan özgün değerlerinin başında siyah gül, Antep fıstığı, tarihi taş evleri ve Halfeti'ye hayat veren Fırat Nehri ile bölgenin meşhur gastronomik değerleridir. Halfeti bulunduğu konumla özellikle hafta sonları ve tatillerde 314
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
etrafından çok sayıda ziyaretçi çekmektedir. Ancak Eski Halfeti'nin mevcut yapısı turistik rant üzerine kurulmuştur. Göze çarpan planlama eksikliği ziyaretçilerin yoğun olduğu günlerde trafik ve gürültü sorunlarıyla birlikte kaotik duruma katkı yapmaktadır. Kamusal mekânlar park, yeme-içme yerleri, sokaklar gibi genelde rastlanan mekânlardan oluşmaktadır. Ancak bölgenin kendine has kamusallık içeren ve belediye hizmeti ile sunulan mekânı Taziye Evi, kente özgü bir kamusal mekândır. Eski Halfeti’de nehir boyunca oluşan kamusal mekânlar özellikle günübirlik ziyaretçiler tarafından kullanılmaktadır. İnsanların yürümesini güçleştiren tekne turu düzenleyen özel girişimler, kafeler, araçlar gibi unsurların yaya yollarını ele geçirmiş olduğu gözlenmiştir. Belediye otoparkı kalabalık günlerde yetersiz kalmaktadır. Buradaki en kalabalık kamusal alan park ve etrafındaki alanda yer alan çay bahçesi ile kafelerdir. Ayrıca çevre düzenlemesi yapılmamış kamusal açık alan olan bir piknik alanı bulunmaktadır. Asma köprüyle ulaşılan bu alan ücretsizdir. Bunların yanında Kaymakamlık tarafından yaptırılmış Çocuk Parkı, Marina, Organik Oyuncak Kursu ve Teşhir Salonu gibi mekânlar yer almaktadır. Kentin simgesel yapılarından biri de Ulu Camii’dir. Ancak tarihi cami, baraj yapımıyla yükselen nehir suları sonucu tamamen boşaltılmıştır. Eski Halfeti’de önemli tarihi yapılar ve özgün bir kentsel mimari doku bulunmaktadır. Kimi eski evler konaklama, yeme-içme gibi turizme dönük hizmetlerde kullanılmaktadır. Ancak Halfeti’de yeni inşa edilmekte olan beş yıldızlı bir otel binası, mimari görüntünün dışında bir özellikte olup kentsel dokuyu bozmaktadır. Gülbandılar (2015: 37) yerel halkın bu durumun farkında olmasına rağmen turizmden gelir getireceği ve ziyaretçilerin konaklama yapmasını sağlayacağı düşüncesiyle karşı çıkmadığını belirtmiştir.
Üyelik sonrası Sakin Kent adına yapılan ciddi bir çalışmadan bahsetmek zordur. Bunun yanında nehir kenarında kurulan marina ve yapılması planlanan kent müzesi gibi çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca, Halfeti Sakin Kent görünürlüğünün en fazla sağlandığı kentlerden biri olarak gözlemlenmiştir.
Sakin Kentler, dünyada 70’li yıllardan itibaren kentsel ve çevresel konulara karşı giderek artan ilgi ve hassasiyetin etkisinde ortaya çıkmıştır. Sürdürülebilir yerel kalkınma ve iyi yaşam kalitesine ulaşmayı hedefleyen Sakin Kent hareketinin kentsel 315
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
gelişim yaklaşımında, kamusal mekânlara yönelik düzenlemeler de yer almaktadır. Bu noktada Sakin Kent kriterlerinde; üye kentlerce yerine getirilmesi talep edilen, kamusal mekânlarla doğrudan veya dolaylı biçimde ilgisi olan maddeler yer almaktadır. Sakin Kentler için ortaya konan kriterler, yalnızca uyulması/uygulanması gereken şartlar olmak yerine aynı zamanda yol gösterici bir nitelik de taşımaktadır. Sakin Kentler, birlik statüsünde yer alan belirli üyelik koşullarına sahip ve somut uygunluk kriterleri içeren bir yapıdır. Türkiye’deki kentlerin yapısı özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren siyasal, sosyal ve ekonomik gelişmelerin etkisiyle önemli bir dönüşüm süreci geçirmiştir. Türkiye’deki Sakin Kentler de çoğunlukla küçük ölçekli kentler olmalarına karşın, bu sürecin etkisi altında kalmışlardır. Geçmişten gelen kentsel miras, kentlerin yaşadığı dönüşüm süreci ve başta belediye kurumu olmak üzere yerel aktörlerin konumu; Sakin Kentlerde mekân üzerinde etkili olan unsurlar olmuştur. Bu kapsamda, Sakin Kent sürecinde kamusal mekânlara yönelik yaklaşımın, mekân üzerinde etkisi olan diğer gelişmelerden bağımsız olmadığı belirtilmelidir Sakin Kentlerde belediyeler tarafından kamusal mekânlarda gerçekleştirilen çalışmalar, üyelik kriterlerinde farklı başlıkları kapsayan çok boyutlu bir nitelikte olabilmektedir. Ancak kamusal mekânların kent sakinlerince kolay ve erişilebilir kullanımına dönük, sürdürülebilir yerel kalkınma ve iyi yaşam kalitesine erişme hedefi çerçevesinde; kamusal mekânlardaki düzenlemeler daha belirli sınırlar içinde değerlendirilebilir. Bu kapsamda, saha çalışmalarından sağlanan izlenimler sonucu genel bir değerlendirme ile Türkiye'deki Sakin Kentlerde kamusal mekâna yönelik düzenlemeler üyelik kriterleri ışığında şu başlıklar altında gruplandırılabilir: •
•
Sokak iyileştirmesi/ sağlıklaştırması, •
Meydan düzenlemesi, •
Park ve spor alanları düzenlemesi, •
Yerel üreticiler için alanlar sağlanması/ üretici pazarları, •
Kültür evi/ kent müzesi, •
Alternatif ulaşım yolları (bisiklet yolları gibi), •
Restore edilerek kamuya açılan/ dönüştürülen yapılar, •
Kadınların ve gençlerin kamusal mekâna katılımına yönelik çalışmalar, •
Engellilerin kamusal mekânlara erişimi, •
İnternet ile kamusal iletişim alanı kurulması/ sosyal medya kullanımı, •
Denize kıyısı bulunan ilçeler için Mavi Bayraklı plajlar. Genel değerlendirmenin yanında kentler özelinde incelendiğinde tüm Sakin Kentlerde belirli düzenlemeler olduğu belirtilse de bu düzenlemelerin, Sakin Kentler arasında oldukça farklı sayı ve niteliklerde gerçekleştiği görülmektedir. Sürdürülebilir yerel kalkınma ve yaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik Sakin Kent kriterleri çerçevesinde mekân özelinde çalışmalar az ya da çok hayata geçirilmiştir. Ancak kamusal mekânlara yönelik belirtilen çalışmaların tamamının, Seferihisar haricinde tüm kentlerde gerçekleştirildiğini söylemek eksik olacaktır. Özellikle kentlerin genelinde çocukların ve engellilerin kamusal mekâna katılımına yönelik çalışmaların eksikliği dikkat çekmektedir. 316
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
Sakin Kent hareketinin kamusal mekânların kullanımı konusunda üzerinde durduğu temel noktanın, bu mekânların kent sakinlerinin bir diğer deyişle kentin hak sahiplerinin yararına en kolay ve erişilebilir biçimde kullanımına dönük düzenlemesi olduğu belirtilmelidir. Dolayısıyla gelecek süreçte Türkiye’deki Sakin Kentlerin kamusal mekânları, turistlerin kullanımına veya çeşitli rant amaçlı çıkarlara göre değerlendirilmemelidir. Bu noktada, Sakin Kent üyelik kriterleri ile belirlenen kentsel gelişim anlayışı, kentler için rehber niteliğindedir. Ancak üye kentler için denetim mekanizmasının eksikliği ve Sakin Kent hareketinin ülkemizdeki kurumsal yapısının olgunlaşma sürecinde olması nedeniyle, Sakin Kent üyeliğinin gerekliliklerini sürdürme konusunda, üye kentler için itici etkenler yetersiz kalmaktadır. Türkiye’deki Sakin Kentler için kamusal mekânlar üzerinde daha fazla çabaya ve çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Sakin Kentlerin başarısı ve gelecekteki konumu da bir bakıma kamusal mekânlara yönelik çalışmalara bağlı gözükmektedir.
317
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
Altunbaş, D. (2007). “Yerel Yönetimlerin Koruma Politikaları ve Uygulamaları”,
Arendt, H. (2003), Şiddet Üzerine, (Çev. Bülent Peker), İletişim Yayınları, İstanbul. Aytaç, Ö. (2007). “Kent Mekânlarının Sosyo-Kültürel Coğrafyası”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17/2, s.199-226, Elazığ. Bekar, A., Yozukmaz, N., Sürücü, Ç. ve Gövce, A. M. (2015). “The Concept of Cittaslow as a Marketing Tool for Destination Development: The Case of Mugla, Turkey”,
Bilgi, M. G. (2013). “Türkiye’nin Sakin Şehirlerinde Perma Kültürel Koruma, Planlama, Yönetim ve Eğitim Pratikleri”,
Cittaslow International Association (2014). Charter
Document, http://www.cittaslow.org/download/DocumentiUfficiali/Charter_2014.pdf (20.05.2015). Cittaslow International İnternet Sitesi (2016).
http://www.cittaslow.org/content/philosophy (20.11.2016). Cittaslow International İnternet Sitesi (2017). Cittaslow List, Mart. http://www.cittaslow.org/sites/default/files/content/page/files/246/cittaslow_l ist_march_2017.pdf (03.04.2017). Cittaslow Türkiye İnternet Sitesi (2016), http://cittaslowturkiye.org/uyelik-sureci-ve- kriterler/ (20.11.2016). Çulha Zabcı, F. (1997), “Siyasal Kuramda Kamusal Alan Sorunsalı: Habermas ve Arendt”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Doğrusoy, I. T. ve Dalgakıran, A. (2011). “An Alternative Approach in Sustainable Planning: Slow Urbanism”,
s. 127-142. Donat, O., ve Savaş Yavuzçehre, P. (2016a). “Batı'da ve Osmanlı'da Kamusal Mekânın Tarihsel Süreçteki Değişimi”, ASOS JOURNAL (The Journal of Academic Social Science) (26), s.505-519. Donat, O., ve Savaş Yavuzçehre, P. (2016b),”Türkiye’de Sakin Kent Hareketinin Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme”,
Sayı: 42, Şubat 2016, s.1480-1488. Erkip, F. (2013), “Kamusal Dönüşüm”, http://www.radikal.com.tr/radikal2/kamusal_donusum-1141904 (15.1.2015)
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
Gülbandılar, G. (2015). “They Know Very Well What They Are Doing, But Still, They Are Doing It” Turkish Cittaslow Towns of Gökçeada and Halfeti, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Lund University Center of Sustainable Studies, Lund. Honore, C. (2008).
Gür), Alfa Yayınları, İstanbul. Karadeniz, C. B. (2014). “Sürdürülebilir Turizm Bağlamında Sakin Şehir Perşembe”,
Knox, P. L. (2005). “Creating Ordinary Places: Slow Cities in a Fast World, Journal of Urban Design, 10/1, s.1-11. Mayer, H. ve Knox, P. L. (2006). “Slow Cities: Sustainable Places in a Fast World, Journal of Urban Affairs, 28/4, s.321-334. Onaran, D. C. (2013). Yavaş Şehirlerde Kentsel Kimlik, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Perşembe Belediyesi İnternet Sitesi, http://www.persembe.bel.tr/projeler.php (18.11.2016). Radstrom, S. (2011). “A Place-Sustaining Framework for Local Urban Identity: An Introduction and History of Cittaslow”,
s.90-113. Seferihisar Belediyesi (2011). 2010 Yılı Faaliyet Raporu, Seferihisar. Seferihisar Belediyesi (2012). 2011 Yılı Faaliyet Raporu, Seferihisar. Seferihisar Belediyesi (2013). 2012 Yılı Faaliyet Raporu, Seferihisar. Seferihisar Belediyesi İnternet Sitesi (2015a). Başkan Soyer’den Uluslararası İki Büyük Başarı. http://seferihisar.bel.tr/tr/tum-haberler/1147-baskan-soyer-den- uluslararas-iki-bueyuek-basar.html (14.09.2015). Seferihisar Belediyesi İnternet Sitesi
(2015b). Kadınlar Kahvesi. http://seferihisar.bel.tr/tr/haber-arsivi/55-projeler/847-kadinlar-kahvesi.html (04.10.2015). Seferihisar Belediyesi İnternet Sitesi (2015c). Kadın Emeği
Evleri, http://www.seferihisar.bel.tr/tr/?option=com_content&view=article&id=404&It emid=268 (19.10.2015). Seferihisar Belediyesi İnternet Sitesi (2015d). http://www.seferihisar.bel.tr/tr/tamamlanan-projeler.html (19.10.2015). Sezgin, M. ve Ünüvar Ş. (2011). Sürdürülebilirlik ve Şehir Pazarlaması Ekseninde Yavaş Şehir, Çizgi Kitabevi, Konya. Slow Food İnternet Sitesi, http://www.slowfood.com/about-us/our-history/ (21.11.2016).
319
Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, Mayıs 2017 P.Savaş Yavuzçehre, O.Donat
Vize Belediyesi (2014). 2014 Yılı Faaliyet Dosyası, Vize. Üstündağlı, E., Baybars, M., ve Güzeloğlu, E. B. (2015). “Collaborative Sustainability: Analyzing Economic and Social Outcomes in the Context of Cittaslow”, Business and Economic Research Journal, 6/1, s.125-144. Yıldırım A. ve Karaahmet, A. (2013). “Yavaş Şehir Hareketinin Kent İmajına Katkısı: Ordu- Perşembe Örneğinin Yerel Basın Üzerinden Analizi”,
320
Document Outline
Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|