112
«foilo tun – foilotun – foilotun – foilun (yoki foilon)» vaznida
yozilgan. Taqte’si: – V – – / – V – – / – V – – / – V –
(yoki – V ~). G‘azaldagi ko‘pchilik misralar ramali musammani
mahzuf, ya’ni
«foilotun – foilotun – foilotun – foilun»
vazniga
tushsa-da, ikkinchi baytning
«intizor»
so‘zi
bilan tugagan hamda
to‘rtinchi baytning
«devonavor»
so‘zi bilan tugagan birinchi mis-
ralari ramali musammani maqsur, ya’ni
«foilotun – foilotun –
foilotun – foilon»
vaznida bitilgan.
G‘azal – an’anaviy yetti baytdan iborat.
Radi
da o‘zbekcha so‘z (
«kelmadi»
)
ishlatilgan va qo
yasi-
dagi sakkiz (
gulro‘ – uyqu – badxo‘– qorong‘u – kulgu – su(v) –
o‘tru – qayg‘u
) so‘zdan oltitasi – o‘zbekcha, ikkitasi (
«gulro‘»
va «
bad-
xo‘»
) – tojikcha.
G‘azalda badiiy jihatdan shunday qat’iy bir qoidaga amal
qilinganki, har bir baytda kamida bir tazod (zidlantirish, qara-
ma-qarshi ma’nolardagi so‘zlarni qo‘llash) san’ati namunasiga
duch kelamiz. Bu badiiy san’at g‘azalda asosiy ifoda va tasvir
vositasiga aylangan.
Matla’da
lirik qahramon,
kecha
(buni «
kechasi
» deb ham,
«
kecha
», ya’ni bir kun oldin deb ham tushunish mumkin) «
sar-
vi gulro‘
» (gul yuzli sarv, ya’ni tik qomatli yor)
kelaman deb,
kelmadi, shuning uchun tong otgunga qadar ko‘zlarimga uyqu
kelmadi
, deydi. Shuning o‘zidayoq lirik qahramon holati, u che-
kayotgan iztirob ma’lum qilinadi.
Betoqat oshiq
har zamon-har zamon chiqib, ma’shuq yo‘liga
intizor bo‘ldi, hatto, jon uning og‘ziga keldi-yu, u yomon fe’l-
atvorga ega sho‘x go‘zal kelmadi (ikkinchi bayt). «
Ul sho‘xi
badxo‘
» deganiga qarab: «
Yor yomon ekan, unda nega oshiq
uni sevadi?
» –
degan
krga bormaslik kerak. Chunki shoirning
bu ifodasida o‘ziga xos erkalash ohangi ham bor. Yorning
«
Dostları ilə paylaş: