107
26-cı cədvəl
Naxçıvan MSSR-də xəstəxana müəssisələrinin
və onlarda çarpayıların sayı
Xəstəxana müəssisələri Xəstəxana çarpayılarının sayı
Illər
Şəhər-
lərdə
Kənd-
lərdə
cəmi
Şəhər-
lərdə
Kənd-
lərdə
cəmi
1953 14 20 34 495 225 720
1954 15 21 36 515 235 750
1955 15 22 37 515 235 750
1956 15 23 38 515 250 765
1957 15 23 38 580 265 845
1958 14 24 38 575 280 855
1959 15 24 39 585 285 870
1960 15 25 40 585 315 900
1961 15 25 40 730 335 1065
1962 15 25 40 770 370 1140
1963 16 27 43 820 450 1270
1964 19 28 47 905 475 1380
1965 21 30 51 970 525 1495
Cədvəldən göründüyü kimi 1965-ci ildə xəstəxana
müəssisələrinin sayı 1,5 dəfə, onlarda olan çarpayıların sayı isə
eyni illərdə 2 dəfədən çox artmışdır.
1953-cü ilə nisbətən 1965-ci ildə ixtisaslaşdırılmış
çarpayıların sayı da artmışdır. Məsələn, terapevtik çarpayıların
sayı 4 dəfədən çox, ginekoloji – 2 dəfə, yoluxucu – 2,5 dəfə,
vərəm – 2,5 dəfə, doğum – 2,0 dəfə, cərrahi – 1,3 dəfə onkoloji
– 2,5 dəfə, göz – 1,5 dəfə artmışdır.
Çarpayı fondunun istifadə göstəricisi respublika üzrə
1953-cü ildəki 225,7 gündən 1965-ci ildə 251,4 günə qədər
böyümüşdür.
1953-cü ilə nisbətən xəstəxanalara daxil olan xəstələrin
sayı 1965-ci illə müqayisədə 2 dəfə artmışdır. Belə ki, əgər
1953-cü ildə respublikanın stasionarlarına 13230 xəstə (o
cümlədən şəhər stasionarlarına 8590, kənd stasionarlarına 4640
xəstə) daxil olmuşdursa, 1965-ci ildə 27015 xəstə (o cümlədən
şəhərlərdə 16869, kəndlərdə 10146 xəstə) daxil olmuşdur.
108
Sovet hökuməti tibb işçilərinin güzəranının yaxşılaşması
üçün daima diqqət yetirirdi.
1955-ci ildə SSRI nazirlər soveti tibb işçilərinin əmək
haqqlarının artırılması haqqında qərar verdi. Bu qərar tibb
işçilərinin maraqla işləmələrinə, əhaliyə daha əzmlə xidmət
etməyə ruhlandırdı.
1953-1965-ci illərdə respublikada tibb işçilərinin sayı
xeyli artdı və onların hazırlığının keyfiyyəti yüksəldi.
27-ci cədvəl
Naxçıvan MSSR-də 1953-1965-ci illərdə
tibbi kadrları haqqında məlumat
Həkimlərin sayı (diş
həkimlərsiz)
Orta tibb işçilərinin sayı
Illər
şəhərdə
kənddə
cəmi
şəhərdə
kənddə
cəmi
1953 100 15 115 285 256 541
1954 101 23 124 255 297 552
1955 100 21 121 336 290 626
1956 108 24 132 425 373 798
1957 124 21 145 454 409 863
1958 131 24 155 499 413 912
1959 130 29 159 500 391 891
1960 128 32 160 488 445 933
1961 135 34 169 475 467 942
1962 137 31 168 494 460 954
1963 139 31 170 498 451 949
1964 144 33 177 481 481 962
1965 156 35 191 539 437 976
Cədvəldən göründüyü kimi 1965-ci ildə 1953-cü ilə
nisbətən həkimlərin sayı 1,6 dəfə, orta tibb işçilərinin sayı isə
1,8 dəfə artmışdır.
Respublikada habelə mütəxəssis həkimlərin sayı da
çoxaldı. Bu müddətdə stomatoloqların sayı – 7 dəfə,
ftiziatorların – 3 dəfə, cərrahların (xüsusən, onkoloqları və
travmatoloqları əlavə etməklə) -–2 dəfə, pediatrların – 1,7
dəfə, göz həkimlərinin – 1,2 dəfə, terapevtlərin
(fizioterapevtləri, infeksionistləri əlavə etməklə) – 1,5 dəfə,
109
həkim – gigiyenistlərin (sanitar həkimlərin, epidemioloqların,
bakterioloqların və s.) – 1,2 dəfə artdı
Respublikada tibb müəssisələrinin həkim və orta tibb
işçiləri ilə təmin olunması dərəcəsi göstərdi ki, 1965-ci ildə
həkim kadrlarla təminat 82,2%, orta tibb işçiləri ilə təminat
90,1% olmuşdur.
Respublikada tibb işçilərinin təkmilləşməsi və
ixtisaslaşması sahəsində xeyli iş görülmüşdür. Hər il
həkimlərin 8-10%-i, orta tibb işçilərinin 5-6%-i müxtəlif
təkmilləşdirmə institutlarında və orta tibb məktəblərində öz
ixtisasını artırır. Onlardan çoxu Moskvanın, Leninqradın,
Kiyevin, Bakının, Xarkovun şəhərlərində institutlarda
təkmilləşmə və ixtisaslaşma kurslarını keçmişdir. Bundan
başqa həkim və orta tibb işçiləri hər il öz ixtisaslarını cürbə-cür
seminarlarda, iş yerlərində və s. artırmışlar. Məsələn, Naxçıvan
şəhərində şəhər doğum evinin bazasında kənd mamalarının
ixtisasını artırmaq üçün ay yarımlıq kurslar, respublika
traxoma dispanseri bazasında həkimlər üçün traxomanın
profilaktikası və müalicəsi məsələsinə aid seminar məşğələsi
təşkil edilmişdir.
1953-1965-ci illər ərzində Naxçıvan tibb məktəbi 400-
dən çox orta tibb təhsilli ixtisasçı hazırlamışdır ki, onlar da
respublikanın şəhər və kənd tibb müəssisələrində işə
düzəlmişlər.
Kənd əhalisinə tibbi xidməti yaxşılaşdırmaq məqsədilə
Naxçıvan MSSR-i şəhərlərindən həkim və mamalar kənd
yerlərinə göndərilirdi.
1
Respublikanın rayon və kənd xəstəxanalarına, feldşer-
mama məntəqələrinə və başqa müalicə – profilaktika
müəssisələrinə metodiki və praktiki kömək göstərmək üçün
Naxçıvan şəhər müalicə – profilaktika müəssisələri tərəfindən
şef köməyi təşkil olunmuşdur.
Köçəri heyvandarlara və maldarlara tibbi yardım
göstərmək üçün səhiyyə orqanları demək olar ki, hər bir
yaylaqda və qışlaqda həkim və feldşer səhiyyə məntəqəsi
________________
1
Naxçıvan MSSR-i Səhiyyə nazirliyinin arxivi, F.17, siyahı 2,
qovluq 221, səh.19, 80.
110
təşkil edirlər. Bundan başqa qışlaqlarda mümkün olan yerlərdə
artezian quyusu vururlar, evlər tikirlər. Kənd təsərrüfatının
tarla işləri vaxtında kənd əhalisinə tibbi kömək göstərmək
məqsədilə hər il respublikanın şəhərlərindən ixtisaslı həkim
briqadaları, onların tərkibində təcrübəli mütəxəssislər
göndərilib.
Kənd əhalisinin dispanserizasiyası davam etdirilib.
Kolxoz kəndlisinin kütləvi profilaktik müayinəsi geniş həyata
keçirilib.
Naxçıvan MSSR-i Səhiyyə naziri Hüseyn Abbasov
1954-cü ildə noyabr ayının 29-da 202№-li «Naxçıvan MSSR-i
kənd əhalisinin dispanserizasiyasının tədbirləri haqqında» əmr
verib.
1
Bu əmr respublikada kənd əhalisinin dispanserizasiyası-
nın daha da geniş miqyasda aparılmasına və onun
keyfiyyətinin yaxşılaşmasına səbəb oldu. Əmrə əsasən
dispanserizasiyaya birinci növbədə kombaynçılar, traktorçülar,
yüksək məhsul əldə edənlər, qabaqcıl maldarlar, süd sağanlar,
briqadirlər, 15-18 yaşında olan yeniyetmələr, kolxoz, MTS və
sovxoz rəhbərləri, ürək və damar sistemi xəstələri, mədə –
bağırsaq, qripp xəstələri cəlb edilib.
1953-1965-ci illərdə kənd tibb müəssisələrinin tibbi
kadrların sayının artması davam etdi və kənd əhalisinin
ambulator və stasionar xidməti yaxşılaşdı. Kənd tibb
müəssisələrinin diaqnostik müalicə aparatları və avadanlıqları
ilə təchizatı bir qədər yüksəldi.
1965-ci ildə kənddə xəstəxana və ambulator müəssisələrinin
sayı 1953-cü ilə nisbətən 1,5 dəfə, xəstəxana çarpayılarının
sayı 2,3 dəfə, feldşer, feldşer-mama və başqa məntəqələrin sayı
2,7 dəfə artmışdır. Kənd rayonu xəstəxanalarında həkim
mütəxəssislər – nevropatoloq, göz həkimi, sanitar həkim,
stomatoloq və s. işləməyə başladılar.
Ayrı ixtisaslar üzrə çarpayıların sayı artdı: terapiya üzrə
– 2,3 dəfə, doğum üzrə – 2 dəfə. Bundan başqa uşaq və vərəm
çarpayıları açıldı.
__________________
1
Naxçıvan MSSR-i Səhiyyə nazirliyinin arxivi, F.17, siyahı 2,
qovluq 221, səh.301.