Adilxan bayramov səMƏd vurğUN

 
 
299
sakinləri də, dağı da, aranı da, ən kiçik ağacı, daşı, kolu da şair üçün əzizdir, 
doğmadır. Vətən və xalq məhəbbəti, ulu kökə bağlılıq Səməd Vurğunun bütün 
əsərlərində qırmızı bir xətlə keçir. Şair mənsub olduğu xalqın keçmişi və bu günü ilə 
fəxr edir, onun qəlbində böyük Azərbaycan məhəbbəti çağlayır. 
Səməd Vurğun xalqımızın milli varlığını əks etdirən əsərlər yazmaqla vətənpər-
vərlik poeziyasının qiymətli nümunələrini yaratmış,  əsl milli şair kimi tanınmışdır. 
Bununla yanaşı milliyyətindən asılı olmayaraq hər bir insana səmimi münasibət, dərin 
humanizm, xalqlar dostluğu bu poeziyanı ümumbəşəri səviyyəyə qaldırmışdır.  Şairin 
yaradıcılığı milliliklə ümumbəşəriliyin vəhdətinin əyani ifadəsidir. 
Səməd Vurğunun  əsərlərində milli və ümumbəşəri hisslər birləşir, biri digərini 
tamamlayır. Oxucu ürəkdən inanır ki, şairin son dərəcə milli ruhla aşılanmış qəhrə-
manları başqa xalqlara da pis gözlə baxmaz, milli məhdudluq azarına tutulmazlar. 
Bu, Vaqif, Eldar, Azər baba, Cəlal, Humay, Fərhad,  Şahbaz... kimi obrazların milli 
xarakterindən, daxili paklığından irəli gəlir. Şairin yaratdığı bu obrazlar Azərbaycan 
xalqının mənəvi aləmini  əks etdirir, onun özünəməxsusluğunu və ümumbəşəriliyini 
üzə  çıxarır. Müdriklik, qəhrəmanlıq, qonaqpərvərlik, ürək genişliyi, namuslu və 
vəfalı olmaq kimi cəhətlər məhz xalqdan obraza köçürülmüşdür.  Əlbəttə, bu, şairin 
özünün milli həyatı yüksək səviyyədə  bədii ümumiləşdirmə bacarığı ilə bağlıdır. 
Müəllifin özü ilə  qəhrəmanları arasında bir yaxınlıq və doğmalıq vardır ki, bu da 
məhz həmin yaradıcılıq ruhu, yaradıcılıq xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. «Bu sənət rübabı 
(S.Vurğunun sənəti nəzərdə tutulur – A.B.)  elə köklənib ki, onun sədaları xalqın 
düşüncəsini, arzularını  tərənnüm edir, xalq ruhunun dərinliklərindən, sirlərindən 
xəbər verir. Elə buna görə  də bu poeziya heç vaxt Azərbaycandan ayrılmamış, hər 
yerdə onu təmsil etmişdir, elə buna görə  də o, məhdud çərçivədə qalmamış, milli 
sədləri aşaraq bəşəri bir sənət səviyyəsinə yüksəlmişdir». (165, 75) 

---

 
 
300
Səməd Vurğunun poeziyasında təbliğ olunan beynəlmiləlçilik (öz vaxtında 
«sosialist beynəlmiləlçiliyi» adlandırılmış olsa da) milli simasızlığa aparmır.  Şair 
bütün millətlərə, xalqlara, hər bir xalqın tarixinə  və  mədəniyyətinə, adət-ənənəsinə 
hörmət bəsləyir, «hər torpağın öz eşqi var, hər millətin öz adı» – deyir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
301
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT 
 
 
I. Azərbaycan dilində 
 
1.
 
Abbas Abdulla. Azərbaycan-Ukrayna ədəbi əlaqələri. B.: Yazıçı, 1982, 160 
s. 
2.
 
Abbas Abdulla. Kiyevin baharı, yazıçılar qurultayı və Çernobıl. «Ədəbiyyat 
və incəsənət», 1986, 25 iyul  
3.
 
Abdullayev C. Səməd Vurğun poetikası. B.: Gənclik, 1976, 160 s. 
4.
 
Abdullayev C. Səməd Vurğunun sənət dünyası. B.: Yazıçı, 1986, 320 s. 
5.
 
Abdullayev C. Lirika və zaman. B: Yazıçı, 1982, 180 s.  
6.
 
Abdullayev C. Səməd Vurğun yaradıcılığında fəhlə surəti // ADU-nun 
Elmi Əsərləri, 1956, № 5, s. 85-101  
7.
 
Abdullayev C. «İnsan» pyesi haqqında // ADU-nun Elmi əsərləri. Dil və 
ədəbiyyat seriyası, 1976, № 5, s. 56-66 
8.
 
Abdullayev C. Səməd Vurğunun tarixi pyeslərində sənətkarlıq məsələləri. 
Azərbaycan dramaturgiyasının inkişaf yolları. Elmi əsərlərin toplusu. ADU-
nun nəşri, B.:, 1982, 132 s. 
9.
 
Aqayev Ə. Azərbaycan sovet poeziyası // Azərbaycan curnalı, 1974, № 10,    
s. 137-143 
10.
 
 Ağayev Ə. Şairə ehtiram. «Kommunist», 1987, 30 iyul  
11.
 
 Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və  şivələri. B.: Azərbaycan EA 
nəşriyyatı, 1967, 281 s. 
12.
 
 Azərbaycan Respublikası MEA Əlyazmalar İnstitutu: Arx.- 46. Q-60/1081/ 

---

 
 
302
13.
 
 Azərbaycan Respublikası MEA Əlyazmalar İnstitutu: Arx.- 46, Q/31/ 
14.
 
 Azərbaycan Respublikası MEA Əlyazmalar İnstitutu: Arx.- 46, Q-49/831/ 
15.
 
 Azərbaycan Respublikası MEA Əlyazmalar  İnstitutu: Arx.- 46, Q-
53/1258/ 
16.
 
 Azərbaycan Respublikası MEA Əlyazmalar İstitutu: Arx.-46, Q-56/1258/ 
17.
 
 Azərbaycan Respublikası MEA Əlyazmalar İnstitutu: Arx.-46, Q-57/1299/ 
18.
 
 Azərbayçan Respublikası  Mərkəzi Dövlət  Ədəbiyyat və  İncəsənət  Arxivi:     
F. 340, siyahı I, iş 357, vərəqə 8-22 
19.
 
 «Azərbaycan» curnalı, 1973, № 9, s. 96-99 
20.
 
 «Azərbaycan» curnalı, 1974, № 2, s. 102-105 
21.
 
 «Azərbaycan» curnalı, 1976, № 6, s. 77-88  
22.
 
 «Azərbaycan» curnalı, 1990, № 10, s.3-63 
23.
 
 «Azərbaycan» qəzeti, 1994, 1 dekabr  
24.
 
 Arzumanov V. Azərbaycan-Ukrayna  ədəbi əlaqələri. B.: Elm, 1982, 148 
s. 
25.
 
 Arzumanov V. Əbədiyyətə qovuşan sənət, B.: Gənclik, 1976, 112 s. 
26.
 
 Bayramov A. Səməd Vurğun və Azərbaycan incəsənəti // «Mədəni-maarif 
işi», 1980, № 3, s. 36-38  
27.
 
 Bayramov A. Səməd Vurğunun dramlarında xalqlar dostluğu. Azərbaycan  
dramaturgiyasının inkişaf yolları. Elmi əsərlərin toplusu. B.: ADU-nun nəşri, 
1982, 132 s. 
28.
 
 Bayramov A. Böyük dostluq // Qobustan, 1983, № 1, s. 13-14 
29.
 
 Bayramov A. İnsan» haqqında // Qobustan, 1986, № 1, s. 2-7 
30.
 
 Bayramov A. Yaşayan ömür. B.: İşıq, 1990, 60 s. 
31.
 
 Bayramov A. Şairin iki məktubu haqqında. «Mədəniyyət», 1996, 11 aprel  
32.
 
 Bayramov Q. Lirik qəhrəman və zaman. B.:, Elm, 1986, 140 s. 

---