Adilxan bayramov səMƏd vurğUN
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
211 boyu məşğul etmiş, şair bu istiqamətdə də əməli fəaliyyət göstərmişdir. O, teatr, musiqi, təsviri sənət, memarlıq və sənətin digər növləri barədə maraqlı fikirlər söyləmiş, ayrı-ayrı sənət xadimlərinin fəaliyyətini işıqlandırmışdır. S.Vurğunun musiqi ilə təması hələ kiçik yaşlarında başlamışdır. Uşaqlıq illərində atasının sazda çaldığı yanıqlı el mahnılarını, aşıq havalarını eşitmişdir. Mehdixan Vəkilov yazmışdır: «Atam yaxşı saz çalırdı, Səməd də saz çalmağı lap kiçik yaşlarından ondan öyrənmişdir. O, sazı sinəsinə basıb dilləndirəndə elə bilirdin ki, hardasa quşların xoş nəğmələri eşidilir. Atam onu dinləyərkən deyərdi: «Baxarsınız, bu qara baladan bir oğul olsun ki, bütün Qazaxda barmaqla göstərsinlər». (131, 24) Şairin musiqiyə meyli Qazax müəllimlər seminariyasında oxuduğu illərdə daha da artmış, xeyli cilalanmışdır. Onun gözəl şerlər oxuması ilə yanaşı məlahətli səsi, incə hiss və ehtirasla skripka çalması, seminariya səhnəsində Məcnun rolunu «Məcnun kimi» oynaması hamının diqqətini cəlb etmişdi. Sənətkarın musiqiyə məhəbbəti, poeziyaya məhəbbəti ilə ekiz doğulmuş, bu məhəbbət isə bütün ömrü boyu davam etmiş, şairi poeziyamızla birlikdə musiqimizin də alovlu təbliğatçılarından birinə çevirmişdir. Görkəmli bəstəkarımız Əfrasiyab Bədəlbəyli hələ şairin sağlığında yazmışdır: «Səməd Vurğun saz çalmaqda xalq aşıqlarının bir çoxundan geri qalmaz, kefi gələndə hərdən tarını sinəsi üstə alıb, sarı simi mizrab ilə səslədər, gah da pəsdən zümzümə edər. O, Azərbaycan muğamatını bir professional musiqiçi qədər mükəmməl bilir. O, kamil eşitmə qabiliyyətinə malik olduğu uçün və həm də musiqiyə aid öz incə zövqü ilə hər bir musiqi əsərinin dəyərini çox düzgün təyin edir». (33) Aşıq sənətinə xüsusi məhəbbət bəsləyən şair həm də bu sənətin inkişafına qayğı göstərmiş, onu təbliğ etmişdir. Azərbaycanın xalq şairi Hüseyn Arif öz xatirələrində belə yazmışdır: «Bir dəfə aşıqlar gecəsi idi. Səməd Vurğunla yanaşı oturmuşdum. Aşıq Hüseyn Cavan «Qaraçı» havasında oxudu. Bu hava Səməd Vurğunun 212 xoşuna gəldi. O, – heyf, bu sazı, sözü hələ lazımınca duyanlar çox azdır, - dedi». (97, 198) S.Vurğunun 1943-cü il yanvar ayının 18-də Azərbaycan radiosunun musiqi verilişləri redaksiyasının fəaliyyətinə həsr olunmuş Ümumbakı konfransında çıxışı da bu baxımdan əhəmiyyətlidir. Şair konfransda əsasən muğam ifaçılığı və aşıq musiqisi məsələləri barədə danışmışdır. O, ayrı-ayrı ifaçıların sənətkarlığını təhlil etmiş, onların uğurlu və qüsurlu cəhətlərini obyektivcəsinə göstərmişdir. S.Vurğun muğamata nisbətən aşıq sənətinə radioda az yer verildiyini bildirmiş, bu sahədə radionun fəaliyyətini tənqid etmişdir. Şair bir vətəndaş kimi tələb etmişdir ki, aşıq sənəti və aşıq musiqisi radio dalğalarında ləyaqətlə təmsil olunsun. (19) S.Vurğunun professional Azərbaycan musiqisinin banisi, dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovla yaradıcılıq və dostluq əlaqələri mədəniyyət tariximizə maraqlı səhifələr yazmışdır. 1937-ci ildə mədəniyyət tariximizdə şanlı hadisə baş vermişdir. Ü.Hacıbəyovun yaratdığı «Koroğlu» operası böyük uğurla tamaşaya qoyulmuşdur. Bu zaman S.Vurğun öz sevincini belə ifadə etmişdir: «Koroğlu» operası məni çox fərəhləndirir. Bu opera xalqımızın qəhrəmanlıq eposunu bizim nəslə bədii şəkildə təqdim edir». (135, 74) Aradan beş il keçdikdən sonra, 1942-ci ilin sentyabr ayında şair muğamat və xalq mahnılarının ifasına həsr olunmuş müşavirədəki çıxışında bu hadisəni bir daha qeyd etmiş, operanın ilk tamaşası zamanı keçirdiyi hiss və həyəcan haqqında danışmışdır. Şair demişdir: «1943-cü ildə mən «Şah Sənəm» operasından yarımçıq çıxdım. Axıra qədər baxa bilmədim. Hərçəndi orada müəllif bəzi muğam hissələrindən istifadə etmişdir... İkinci təsadüf: Mən «Koroğlu»nun prosmotrunda şəxsən ağladım. Tamaşada bir yer vardı: Qırat gedən zaman çalınan musiqi adamı ağladır. Lakin mənim ağlamağım bədbinlik ifadəsi deyil. Mən öz-özümə dedim ki, buradakı musiqi həqiqi musiqidir». (147) Əlbəttə, şairin sevincinin səbəbi Üzeyir bəyin parlaq musiqisi 213 və bir də xalq qəhrəmanlığından doğan qanuni iftixar hissi idi. Bu baxımdan onun 1943-cü ildə Bakıda, M.Füzuli adına Ziyalılar evində keçirilən Ü.Hacıbəyovun yaradıcılıq gecəsindəki çıxışı da diqqəti cəlb edir. Şair öz çıxışında bəstəkarı musiqi tariximizə yenilik və oricinallıq gətirən, xalq yaradıcılığının ən yaxşı xüsusiyyətlərindən əsərlərində bacarıqla istifadə edən, onları özünün zəngin fantaziya süzgəcindən keçirərək daha da gözəlləşdirən bir sənətkar kimi qiymətləndirmişdir. Şairin fikrincə, Ü.Hacıbəyov musiqiyə fəlsəfi nöqteyi-nəzərdən yanaşır və onu sənətin ən yüksək zirvəsinə çatdırır. «Koroğlu» operasını bunun parlaq sübutu hesab edən S.Vurğun demişdir ki, bu opera hər şeydən əvvəl, fəlsəfi bir əsərdir. «Biz bu nadir operanın musiqisini dinlərkən özümüzü sanki sehrli bir aləmdə hiss edir, adi sözlərlə ifadə edilə bilməyəcək böyük bir zövq duyuruq». ∗ (50). 1945-ci ilin sentyabr ayında Ü.Hacıbəyovun anadan olmasının 60, yaradıcılıq fəaliyyətinin 40 illiyi münasibətilə keçirilmiş yığıncaqda S.Vurğunun çıxışı unudulmaz təsir bağışlamışdır. Bu belə də olmalı idi. Axı, şair sevincli və kədərli dəqiqələrində həmişə bir yerdə olduğu, həyat yollarında yanaşı addımladığı, yaradıcılığına böyük məhəbbət bəslədiyi ürək dostu haqqında danışırdı. S.Vurğun «Azərbaycan xalqının doğma oğlu», «tam 40 il gecəli-gündüzlü, yorulmaq bilmədən, ilhamla yaşayan və yaradan… qəhrəman xalqımızın mənəvi varlığını, onun müqədəs amal və arzularını, sevinc və iztirablarını, həyat və mübarizə eşqini böyük bir məharət və məhəbbətlə tərənnüm etmiş» Ü.Hacıbəyov haqqında ən xoş sözlər söyləmiş, ona həsr etdiyi şerini oxumuşdur. Şairin həmin çıxışı əsasında yazdığı «Böyük bəstəkar», habelə «İnsan qəlbinin tərənnümçüsü» adlı məqalələri Ü.Hacıbəyovun yaradıcılığına həsr edilmiş dəyərli tədqiqat işləridir. S.Vurğun öz müəllifinə əbədi şöhrət gətirmiş «Leyli və Məcnun» ∗ С.Вурьунун чыхышынын хцласяси «Ядябиййат гязетиндя» дярж олунмушдур. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|