Akademikin Son eseri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BABA OCAĞINDA
Hər yataqxananın kiçik də olsa, bir iclas salonu var ki, axşamlar orda dünyanın bütün gəlib-gedəcəyi müzakirə olunur. Bu söhbətlərin, mübahisələrin ümumi ruhunda Muradın qürbət ellərdə həsrətini çəkdiyi çox mətləblər yatır. Hökumət nə qədər güclü olsa da, bu tipli söhbətlərin nəticələri haqqında nə qədər qorxulu əhvalatlar bilsələr də, tələbələrin vecinə deyil, onlar bu qorxudan çox-çox yuxarıda dayanırdı. Yaşlı müəllimlər onlara verilən sualları dinləyəndə “yaxşı ki, siz 37-ci ili görməmisiz!” deyirlər. Bilmirlər ki, 37-nin acılarını bu günə kimi çəkən və yalnız uzun illər sonra Vətənə ehtiyatla qayıdanlar da var. Ölkədə başlanan aşkarlıq və yenidənqurma siyasəti tələbələr arasındakı üsyankarlıq ovqatını alovlandırmış, xalqın ürəyini mübarizə həvəsi ilə və gələcək barədə ümidlərlə doldurmuşdu. Muradı yaşıdlarının keçmişə münasibəti daha çox maraqlandırırdı, bu bədbəxtlərin çoxu, daha doğrusu, əksəriyyəti on minlərlə həmvətəninin sürgün yerlərindəki acı taleyindən xəbərsizdilər. Ancaq bütünlükdə 1918-20-ci illərin milli hökumətinə, onun qurucularına böyük sevgi var. 1937-ci ilin qurbanlarına qarşı aparılmış rəsmi təbliğat mənasını itirmişdir. Moskvanın sosialist xülyaları boşa çıxmış, qoyulan maya batmışdı. Gəncliyin milli ruhu sovet ideologiyasının yalanlarına uymamışdı; əksinə, milli hökumətə, onun qurucularına hər bir mənfi münasibət cavanları həyəcanlandırır, onların etiraz səsi yüksəlirdi. Azərbaycanın parçalanması, torpaqlarımızın bir hissəsində Ermənistan adlı dövlətin qurulması, Təbriz, Kərkük, Borçalı, Dərbənd... hər gün dildə, ağızda dolaşan söhbətlərin əsas mövzularıdır. Bu mövzuların müzakirəsi cansıxıcı mühazirələri dinləməkdən daha maraqlıdır. Bunlar Muradın qürbətdə alışdığı mövzulardı, ancaq orda bu barədə ehtiyatla, qorxa-qorxa danışırdılar, burda isə uşaqdan böyüyə, evlərdən rəsmi yerlərə, hər yerdə və hər kəs bu barədə gündəlik qayğısı, çörək yeməyi, su içməyi kimi danışırdı. Dərslər yayda tanış olduğu həmyerliləri ilə tez-tez görüşməyə imkan vermirdi, amma Şahin hər dəfə rayona getmək məsələsini xatırladır, oralarla bağlı yeni əhvalatlar danışır, “yayda hökmən gedəcəyik” deyirdi. Bir gün trolleybus dayanacağında rastlaşdılar. Şahinlə Rahim harasa tələsirdi; “gəl gedək bizimlə” deyə onu da dartıb 8 nömrəli trolleybusa mindirdilər. – Hara tələsirsiniz? – soruşdu. Rahim: – Universitetdə görüşdür. Bizim fakültə təşkil edib, maraqlı olacaq. Salonda yer tapıb oturdular, bir azdan aralar da doldu. Şahin bic-bic gülümsəyib, özünəxas bir yumorla “qürbətdən gəlmisən, heç kimi tanımırsan, məlumat üçün deyim ki, görüşdüyümüzün biri akademikdir, akademik Ziyad Şıxlı, digəri də Altay Qızılbaş, şair. Əlavə olaraq hüzurunuzda onu da ərz edim ki, şair bizim yerlidir”. Murad pıçıldadı: – Bəyəm qızılbaşlardan indiyədək gəlib çatan var? Şahinin gözləri güldü: – Bizim tərəflərdə hamı qızılbaşdır... Qazaxıstanda neçə millətin arasında böyümüş Murad üçün bütün azərbaycanlılar yerliydi. Ancaq qürbətdə gördükləri ona vətənin içində balaca bir ocaq da olduğunu xatırladır, ora ilə bağlı olan hər şeyə daha artıq maraq göstərməyə vadar edir. Qonaqların divarları silkələyən bir coşqu ilə qarşılanması Muradı təəccübləndirdi. Pıçıltı ilə Şahindən bunun səbəbini soruşdu. Şahin onun qulağına dedi: “Birinci səbəb, gördüyün kimi, onların əsl xalq adamı olmalarıdır. Özlərini tələbələrdən biri kimi sadə və sərbəst aparmalarıdır. Sonra on-onbeş başqa səbəb də var ki, onları sənə görüşdən sonra başa salaram”, deyə astaca güldü. Qonaqlar görüşdəki coşquya, hay-küyə sakit baxırdılar, sanki bu həyəcanı artırıb- azaltmaq onların öz əlindəydi. Murad yenə Şahinə doğru əyildi: – Mən Altay Qızılbaş dediyiniz şairi hardasa görmüşəm. Şahin: – Onu görməyən, tanımayan yoxdur. Hər gün görüşlərdədir. Xalqın sevgisini qazanmaq hər adamın işi deyil. – Yox, hardansa kənardan tanıyıram, – sonra birdən, – heç belə bir şeyi unutmaq olar? Bizim kəndə gəlmişdi! Şahin təəccübləndi: – Hara, Qazaxıstana? Murad: – Hə, 4-5 il əvvəl məktəbdə görüşümüz olmuşdu. Bizim evdə çörək yemişdilər. Evimizdə şəkli də var. Bu xatirə ilə şair onun doğma adamına çevrildi. Şeir oxuyan tələbələrin suallarına cavab verərkən müəllimlər kimi ehtiyatla, hər şeyi yüz ölçüb bir biçməklə danışmırdı. Gəncləri düşündürən məsələlərə inamla, cəsarətlə cavab verməsi salonu titrədən alqışlarla qarşılanırdı. Sinəsi Qızıl Ulduzlu alim isə oturanları milli düşüncənin ayrı bir qatına qaldırır, ayrı ruha kökləyirdi... BABA OCAĞINDA Universitetdəki görüşdən sonra Muradın baba yurduna getmək həvəsi daha da artdı, ancaq nə qədər tələssələr də, imtahanların qurtarmasını gözləməkdən başqa yolları yox idi. Yalnız iyunun sonunda Şahinlə bir neçə üzünü görmədiyi, ancaq adlarını eşitdiyi yaşıdlarının əhatəsində rayona yola düşdülər. Muğanda bir kanaldan keçəndən sonra Şahin yolun sağındakı qapısız, pəncərəsiz ikimərtəbəli binanı göstərərək dedi: – Yaxşı ki, indi gəlirsən, bir neçə il əvvəl burdan keçə bilməzdin. Heç biz də keçə bilmirdik. Anamızı ağladırdı sərhədçilər. Elə bil, qəsdən bizi görməyə gözü olmayan əsgərləri göndərirdilər bura. Ancaq elə ki, dağ ətəyindəki şəhərdən üzü günbatana, qarşıda pillə-pillə ucalan və buludlara qovuşub qaralan dağlara doğru döndülər, mənzərə də, hava da, Muradın ovqatı da dəyişildi. Çöllər qabardı, ətrafdakı kurqanların və kurqana bənzər təpələrin sayı artdı, bu təpələr sıxlaşıb düz yolları büküm-büküm elədi. Bu yol babasını, atasını aparıb geri gətirməyən yol idi. Ona elə gəlirdi ki, evlərində bu dağların, bu yamacların, yolu tunelə çevirən ağacların hər biri haqqında eşidib. Hər 100-150 metrdən bir yol burulur, önünə yeni bir gözəllik sərilir. Əllə əkilmiş kimi seyrək palıdlıq getdikcə sıxlaşıb keçilməz olur, ara-sıra meşə seyrələndə, döngələrdən ən arxada ucalan zirvələr görünür. Şahin onu qorxutmaq üçün, o zirvələri göstərib “ora gedəcəyik!” deyir. Murad dostunu tanıyır: “Ordan da o yana keçək, nə olacaq ki?” Asfalt qurtardı, torpaq yol başlandı, axşam üstü üç tərəfdən qayalar və meşəli yamaclarla dövrələnmiş, dağların sevgi ilə ovcunda saxladığı kəndə gəldilər. Bu kənddə Muradın da qohumları olmalı idi, ancaq Şahinin dediyinə görə, geri qayıdan az idi. Uçqunlardan da göründüyü kimi, vaxtı ilə balaca bir şəhərcik olmuş yaşayış məskəninin yerində cəmi 10-15 ev tikilmişdi, qalan həyətləri kol-kos basıb, evlərin ruhu uçub quru qəfəsi qalıb, bir də nəhəng qoz ağacları budaqları ilə uçuq divarları gizləyərək, adamı kövrəldən bir etibarla kimsəsiz həyətlərə keşik çəkir, köhnə bostan yerlərini böyürtkən, yemişan kolları basıb... İlkin gələnlər hökumətə bel bağlamadığından yüngül, çərçivə evlər tikiblər, yəni uçurtsalar da qoy uçurtsunlar, amma sonra gələnlərin mülkləri daşdandır və şəhər evlərindən seçilməz. Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|