Almannavarnir

15.3Lög og reglugerðir

Starfað er eftir lögum um brunavarnir og brunamál nr. 41/1992 og reglugerð nr. 195/1994 um menntun, réttindi og skyldur slökkviliðsmanna og reglugerð nr. 196/1994 um fræðslu og þjálfun í brunavörnum og slökkvistarfi á vegum einkaaðila. Einnig eftir reglugerð um reykköfun og reykköfunarbúnað frá 26. júlí 1984 um réttindi til þess að starfa við reykköfun.

Í 8 gr. laga nr. 41/1992 segir að heimilt sé að veita slökkviliðsmanni löggildingu þegar hann hefur lokið grunnnámi fyrir slökkviliðsmenn og jafnframt gegnt slökkvistarfi eða starfað við brunavarnir að aðalstarfi í að minnsta kosti eitt ár samfellt.
Í reglugerð nr. 195/1994 segir að sérnám slökkviliðsmanna skiptist eftirfarandi:

• 
  Grunnnám, sem skiptist í tvo áfanga (slökkviliðsmaður I og II).
  
• 
  Fullnaðarnám, sem skiptist í tvær brautir (tæknibraut og stjórnunarbraut).
  
• 
  Eldvarnareftirlitsnám.
  
• 
  Framhaldsnám, sem slökkviliðsmönnum skal gefinn kostur á, enda hafi þeir öðlast fullgild starfsréttindi.
  

Í 9. gr. er kveðið á um grunnnám slökkviliðsmanna, hvað skuli vera kennt og lengd námsins. Þar segir einnig að fyrst þurfi að ljúka fyrri áfanga námsins með fullnægjandi skilyrðum og starfa í fimm mánuði í slökkviliði áður en síðari áfanginn hefst. Í 10. gr. er ákvæði um fullnaðarnámið, hvernig það skiptist, innihald þess og lengd. Í 11. gr. er samskonar yfirlit yfir eldvarnareftirlitsnám.

Kveðið er á um hvernig námsmati skuli háttað. Öllu námi skal ljúka með verklegu og bóklegu prófi og þarf að ná 70% samanlögðum árangri til að standast próf. Nemandi má þreyta próf þrisvar.
Ný lög um brunavarnir nr. 75/2000 taka gildi 1. janúar 2001 og falla þá lög nr. 41/1992 úr gildi. Í 9. grein er kveðið á um Brunamálaskóla. Þar segir að Brunamála­stofnun starfræki Brunamálaskóla sem ætlaður er slökkviliðsmönnum, þ.m.t. slökkviliðsstjórum og eldvarnareftirlitsmönnum. Skólinn skal vera sérstök deild innan stofnunarinnar og annast umsjón með menntun, fræðslu og þjálfun slökkviliðsmanna sem fram fer á vegum Brunamálastofnunar. Við ráðningu skólastjóra Bruna­málaskólans skal brunamálastjóri leita eftir tillögu skólaráðs.
Einnig er kveðið á um að ráðherra skipi þriggja manna skólaráð til fjögurra ára í senn sem er Brunamálastofnun til ráðgjafar um fagleg og rekstrarleg málefni skólans og ber ábyrgð gagnvart brunamálastjóra á framkvæmd og starfsemi Bruna­málaskólans. Skólaráð skal í upphafi árs leggja fyrir brunamálastjóra til samþykktar starfsáætlun fyrir skólann. Samband íslenskra sveitarfélaga og Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna tilnefna hvort um sig sinn fulltrúa í skólaráð en ráðherra skipar formann.
Í 17. gr. er kveðið á um hæfi og löggildingu slökkviliðsmanna. Þar kemur m.a. fram að þeir þurfi að sækja um löggildingu til starfa sem slökkviliðsmenn og skulu hafa lokið námi fyrir slökkviliðsmenn við Brunamálaskólann eða hlotið sambærilega menntun. Jafnframt skulu þeir hafa gegnt slökkvistarfi eða starfað við brunavarnir að aðalstarfi að lágmarki í eitt ár samfellt eða starfað í hlutastarfi í slökkviliði að lágmarki í fjögur ár. Umhverfisráðherra veitir löggildingu.

16Tilkynningaskylda

Tilkynningaskylda íslenskra skipa heyrir undir samgönguráðherra. Slysavarnafélagið Landsbjörg rekur Tilkynningaskylduna með styrk frá ríki. Starfsemi Tilkynninga­skyldunnar gengur út á öryggiseftirlit með þeim skipum og bátum sem sigla innan íslenskrar lögsögu. Skip og bátar tilkynna brottför úr höfn og komu í höfn að nýju. Að auki eiga bátar að tilkynna sig með reglulegu millibili þegar þeir eru á sjó.

Allt fram á þetta ár voru tilkynningar þessar sendar handvirkt í gegnum talstöð en frá byrjun ársins 2000 var tekið í notkun sjálfvirkt tilkynningakerfi sem sendir upplýsingar á a.m.k. 15 mínútna fresti í tölvukerfi sem vaktað er af starfsmönnum Tilkynningaskyldunnar.

16.1Störf

Alls störfuðu átta manns við Tilkynningaskyldu íslenskra skipa hér á landi á fyrrihluta ársins 2000. Góð enskukunnátta er æskileg, t.d. til að lesa sér til um leiðbeiningar, einnig reynsla af sjómennsku og þekking á ýmis konar fjarskiptabúnaði. Flestir eru starfsmennirnir menntaðir sem stýrimenn eða skipstjórar og hafa langa reynslu af sjómennsku.

Starfsmenn Tilkynningaskyldunnar fylgist með staðsetningu skipa og báta. Þeir fylgjast með nákvæmri staðsetningu þeirra skipa sem hafa til þess gerð tæki á 15 mín. fresti í sjálfvirku tilkynningakerfi. Hvert skip hefur ákveðið fjögurra stafa auðkenni sem byrjar á TF. Um 1500 skip eru í þessu nýja kerfi en daglega eru um 400-600 skip eða bátar á sjó. (Munnleg heimild: Yfirmaður Tilkynningaskyldunnar, Árni Sigurbjörnsson.)
Samkvæmt lögum nr. 40/1977 með síðari breytingum, ber að reka handvirka tilkynningakerfið samhliða því sjálfvirka næstu þrjú árin eða fram til loka ársins 2001. Handvirka tilkynningakerfið byggir á því að skipin tilkynni sig einu sinni til tvisvar á sólarhring og handslegið er í gagnagrunn sú staðsetning sem skipin gefa upp. Gervihnattasendingar fara einnig um það kerfi.
Tilkynningaskyldan hefur ekki leyfi til að kalla upp einstök skip heldur er það í höndum strandstöðva. Ef skip hafa ekki tilkynnt sig geta starfsmenn Tilkynningaskyldunnar hringt í farsíma um borð eða beðið nærliggjandi skip að athuga hvort þau sjái skipið. Eina áminningin sem þeir geta gefið er að senda út og minna skip á að senda inn tilkynningu, séu þeir seinir að tilkynna sig eða eitthvað hefur komið fyrir.
Starfsfólk Tilkynningaskyldunnar þarf að taka ákvörðun um hvort hefja eigi leit að skipi sem ekki hefur tilkynnt sig. Sú ákvörðun er unnin skv. ákveðnu ferli þar sem vaktmaður byrjar á að hringja í skipið eða nálæg skip. Í sjálfvirka kerfinu myndi sjálfvirka tækið hætta að senda tilkynningar í land ef skip lenti í skaða og sykki og þá væri innan klukkustundar farið að grennslast fyrir um skipið og hafin leit og björgun. Yfirmaður Tilkynningaskyldunnar eða aðrir hjá Slysavarnafélaginu eru á bakvakt og vaktmaður hefur samband við þá ef hættuástand skapast.