Almannavarnir

14.2Menntun

Sjúkraflutningaskólinn sér um menntun sjúkraflutningamanna hér á landi. Til að starfa sem sjúkraflutningamaður þarf viðkomandi að hafa lokið grunnnámi sjúkra­flutninga­manna „EMT-B", hafa löggildingu um starfsleyfi frá heilbrigðis­ráðuneytinu og Meirapróf.

Kostnaður vegna námskeiða er greiddur af rekstraraðilum sjúkraflutninga, svo sem heilsugæslustöðvum, slökkviliði eða lögreglu, en einnig hafa deildir Rauða kross Íslands styrkt sjúkraflutningamenn til náms. (Munnleg heimild: Svanhildur Þengilsdóttir, skólastjóri Sjúkraflutninga­skólans.)
Inntökuskilyrði:
Til að hefja nám í sjúkraflutningum þurfa nemendur m.a. að uppfylla eftirfarandi inntökuskilyrði:

• 
  hafa lokið 60 einingum í framhaldsskóla,
  
• 
  hafa innan við tveggja ára gamalt skírteini í skyndihjálp,
  
• 
  æskilegt er að hafa lokið leigubílahluta Meiraprófs, sem er skilyrði þess að fá leyfi til að starfa sem sjúkraflutningamaður,
  
• 
  forgang hafa þeir sem starfa við sjúkraflutninga hjá viðurkenndum rekstraraðila eða hafa náin afskipti af þeim.
  

Inntökuskilyrði eru á endurmenntunarnámskeið á vegum Sjúkraflutningaskólans (Rauði kross Íslands, 1999). Nemendur þurfa að hafa lokið grunnnámi og hafa öðlast starfsréttindi. Fyrir neyðarflutninganámið þarf einnig að hafa lokið grunnnámi (almennu sjúkraflutninganámskeiði) og öðlast starfsréttindi, en auk þess þurfa nemendur að gangast undir inntökupróf sem unnið er upp úr grunnefni sjúkraflutningamanna. Krafist er 30% árangurs og að hafa starfað við sjúkraflutninga í 36 mánuði

Námið:
Í tillögum að námsskrá í sjúkraflutningum (Sjúkraflutningaráð Landlæknis, 1999) kemur fram að markmiðið með skipulagðri kennslu í sjúkraflutningum er að bæta menntun og þjónustu og jafnframt að gera hana sambærilega við það sem best gerist annars staðar. Með því verði sjúklingum best þjónað og þannig verði sjúkraflutningamönnum einnig gert kleift að öðlast viðurkenningu á starfi sínu og menntun erlendis og jafnvel starfsréttindi.
Námið hérlendis byggjast á viðurkenndum bandarískum EMT staðli (Emergency Medical Technician) og er „EMT-Basic" byrjunarviðurkenning eftir grunnnámið (almennt sjúkraflutninganámskeið) en um aðrar viðurkenningar getur verið að ræða svo sem „EMT-Intermediate" (neyðarflutninganám) og „EMT-Paramedic".
Námi í sjúkraflutningum, lengd þess og innihaldi er í meginatriðum hægt að lýsa eftirfarandi:

• 
  Grunnnám sjúkraflutninga „EMT-B" (almennt sjúkraflutninganámskeið) tekur 110 klst. eða 3 vikur. Námið skiptist í sjö hluta: Undirbúningur; Öndunarvegur; Skoðun og mat; Bráða­vandamál tengd sjúkdómum, geðræn vandamál; Fæðingar og kvensjúkdómafræði; Áverkar; Ungbörn og börn; Framkvæmd sjúkraflutninga. (Rauði kross Íslands, 1999).
  
• 
  Framhaldsnám - Neyðarflutninganám „EMT-I" (Neyðarflutninganámskeið) tekur 317 klst. og skiptist í þrjá hluta. Fyrsti hluti er 112 klst. bókleg kennsla. Annar hluti er 80 klst. verkleg kennsla og þriðji hluti er 125 klst. starfsþjálfun á slysadeild, hjartadeild sjúkrahúsa og í sjúkrabíl Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins. Námið skiptist í: Undirbúningur; Öndunarvegur; Skoðun og mat; Áverkar; Lyfjafræði; Uppsetning æðaleggja Sérhæfð endurlífgun; Sjúkdómar; Ýmislegt sem eru: bráð vandamál tengd meðgöngu/fæðingu, endurlífgun nýbura, ung börn og aldraðir. (Rauði kross Íslands, 1999.)
  

• 
  Framhaldsnám „EMT-Paramedic" tekur um eitt ár og hafa sjúkraflutningamenn hér á landi stundað námið hjá Center for Emergency Medicine í Bandaríkjunum.
  
• 
  Leiðbeinendanámskeið eru þrenns konar. Í þeim er farið yfir kennslufræði og uppbyggingu hvers námskeiðs fyrir sig. Leiðbeinendanámskeið EMT-B tekur viku eða 40 klst., leiðbeinendanámskeið BTLS tekur 16 klst., og leiðbeinenda­námskeið ACLS tekur 8 klst. (Munnleg heimild: Svanhildur Þengilsdóttir, skólastjóri Sjúkraflutningaskólans.)
  

Sums staðar á landsbyggðinni er menntun sjúkraflutningamanna ábótavant. Nokkuð er um að þeir séu í íhlaupavinnu og dæmi eru um að þeir hefji störf án þess að hafa lokið grunnnáminu. (Munnleg heimild: Rúnar Helgason, slökkviliðs- og sjúkraflutninga­maður og leiðbeinandi í Sjúkraflutningaskólanum.)

Í töflu 9 kemur fram fjöldi þeirra sem hafa útskrifast frá Sjúkraflutningaskólanum eftir því hvar þeir eru eða hafa verið starfandi á landinu. Frá árinu 1979 til 1996 var grunnnámið (EMT-B) skipulagt í samvinnu Borgarspítala [nú Landsspítalans Fossvogi], Slökkviliðsins og Rauða kross Íslands.

9. 
   Þátttaka sjúkraflutningamanna í námskeiðum eftir landssvæðum, árin 1996 til 2000 hjá Sjúkraflutningaskólanum.
   

	Alls	EMT-B*	EMT-I	EMT-leiðb.	BTLS-leiðb.	ACLS-leiðb.
Alls	646	532	42	33	8	31
Höfuðborgarsvæði	282	196	24	28	8	26
Suðurnes	86	73	10	2	---	1
Vesturland	35	35	---	---	---	---
Vestfirðir	22	21	1	---	---	---
Norðurland	104	90	7	3	---	4
Austurland	61	61	---	---	---	---
Suðurland	56	56	---	---	---	---

Heimild: Sjúkraflutningaskólinn í nóvember 2000. * fjöldi frá 1979
Frá árinu 1996 hefur Sjúkraflutningaskólinn haldið 11 almenn sjúkraflutninga­námskeið (grunnnám) og hafa um 200 manns sótt þau á þessum fjórum árum, en um 18-24 manns sitja hvert námskeið. Samkvæmt viðtali við Svanhildi Þengilsdóttur, skólastjóra Sjúkraflutninga­skólans, má búast við að þörf sé á einu til tveimur slíkum námskeiðum á ári í framtíðinni. Fjögur námskeið hafa verið haldin í neyðar­flutningum (EMT-I) fyrir sjúkraflutningamenn frá árinu 1996, það er í Reykjavík, á Norðurlandi og á Suðurnesjum.
Framhaldsnáminu „EMT-Paramedic" hafa sjö sjúkraflutningamenn lokið og munu fjórir bætast við en þeir hófu nám haustið 2000.
Námsmat:
Skrifleg og verkleg próf eru haldin til að meta kunnáttu nemenda bæði í grunnnámi og endurmenntunarnámskeiðum og er í flestum tilfellum krafist 70% árangurs. Undantekningar eru þó þar á sem eru eftirfarandi:

• 
  í verklegum hluta neyðarflutninganámsins er krafist 100% árangurs í verk­legri endurlífgun,
  
• 
  í námskeiði um notkun á hálfsjálfvirku hjartastuðtæki er krafist 100% árangurs í verklegum hluta,
  
• 
  í námskeiðinu sérhæfð endurlífgun er krafist 80% árangurs bæði í verklegu og bóklegu prófi.
  

Starfslið:
Sjúkraflutningaskólinn er til húsa hjá Rauða krossi Íslands. Skólinn hefur einn fastan starfsmann í fullu starfi. Það er skólastjórinn sem sinnir daglegum rekstri og skipulagningu í samráði við stjórn skólans. Leiðbeinendur skólans koma sem verktakar úr röðum sjúkraflutningamanna, lækna og hjúkrunarfræðinga.
Stjórn skólans skipa fimm menn. Tveir fulltrúar frá Rauða krossi Íslands og er annar formaður skólastjórnar, einn frá Landssambandi slökkviliðs- og sjúkraflutninga­manna, einn frá Slökkviliði höfuðborgarsvæðisins og einn frá Landsspítalanum Fossvogi sem jafnframt er læknisfræðilegur ráðgjafi skólans.
Leiðbeinendur með réttindi til að kenna grunnnámið eru um 30 talsins á landinu. Eins og fram kemur í töflu 10 hafa 28 manns í Reykjavík lokið leiðbeinendanámskeiði EMT-B, á Suðurnesjum hafa 2 lokið því og á Akureyri 3. 8 manns hafa réttindi til að kenna BTLS eða meðferð, meðhöndlun og flutning slasaðra og um 31 hefur rétt sem leiðbeinandi í ACLS eða sérhæfðri endurlífgun.
Símenntun:
Sjúkraflutningaskólinn sinnir endur- og símenntun fyrir fólk sem starfar að sjúkraflutningum hér á landi. Þessi námskeið eru mislöng og taka á sérhæfðum þáttum sjúkraflutningastarfsins.
Sjúkraflutningamenn þurfa að taka endurmenntun árlega til að viðhalda þekkingu og hæfni í starfi, bæði þeir sem hafa lokið grunnnámi og einnig þeir sem hafa lokið neyðarflutninganámi.
Í kennsluskrá Sjúkraflutningaskólans fyrir skólaárið 1999-2000 eru námskeiðin frá 6-16 klst. og voru eftirtalin námskeið í boði:

• 
  Námskeið um hálfsjálfvirkt hjartastuðtæki, tekur 6 klst. og er ætlað starfandi sjúkra­flutningamönnum.
  
• 
  Upprifjun EMT-BI, tekur 16 klst. og er ætlað þeim sem hafa lokið grunnnámi.
  
• 
  Upprifjun EMT-B II, tekur 16 klst. og er ætlað þeim sem hafa lokið grunnnámi.
  
• 
  Upprifjun EMT-B III, tekur 16 klst. og er ætlað þeim sem hafa lokið grunnnámi.
  
• 
  Endurmenntunarnámskeið fyrir neyðarflutningamenn, tekur 8 klst. og er ætlað starfandi sjúkraflutningamönnum sem hafa neyðarflutningsréttindi.
  
• 
  Meðferð, meðhöndlun og flutningur slasaðra BTLS, tekur 16 klst. og er ætlað sjúkra­flutningamönnum, læknum, hjúkrunarfræðingum og sérhæfðu björgunar­sveitafólki.
  
• 
  Sérhæfð endurlífgun, tekur 16 klst. og er ætlað læknum, hjúkrunarfræðingum og neyðarflutningamönnum.
  

Í reglugerð nr. 504/1986 um menntun, réttindi og skyldur sjúkraflutningamanna segir í 6. gr. að sjúkraflutningamönnum beri að viðhalda þekkingu sinni og tileinka sér nýjungar varðandi starfið. Þetta ber að auðvelda eins og unnt er, m.a. með upp­rifjunar­námskeiðum og faglegri og verklegri tilsögn þar sem henni verður við komið.

Í tillögu að námsskrá í sjúkraflutningum á Íslandi (Sjúkraflutningaráð Landlæknis, 1999) kemur fram að þeim sem hafa neyðarflutningsréttindi beri að fara einu sinni á ári á upprifjunarnámskeið til að halda réttindum sínum. Einnig kemur þar fram að sjúkra­flutningamenn verði að sitja endurmenntunarnámskeið árlega til að viðhalda þekkingu sinni og hæfni.
Samstarf við aðra fræðsluaðila:
Nemendur í neyðarflutninganámi fara í starfsþjálfun hjá Landsspítalanum Fossvogi og er það samstarf sem á sér stað milli Sjúkraflutningaskólans og fræðsludeildar Landsspítalans Fossvogi. Starfsfólk frá Landhelgisgæslunni tekur einstök námskeið hjá Sjúkraflutningaskólanum og nemendur fara einnig í starfskynningu þangað. Skólinn sér einnig um námskeið fyrir neyðarsímverði í samstarfi við Neyðarlínuna.