Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika»

3.2 Vazifalari ishlash prinsplari, texnik koʻrsatkichlari.
Elektrodvigatel Yakor M koʻprikli sxemasida ulangan VT1-VT4 kuch tranzistorli kalitlar orqali boshqarilmaydigan toʻgʻrilagich (BP bloki) dan oziqlanadi. Elektr yuritmaning kuch qismini bu koʻrinishda tayyorlanishi Yakorga uzatilayotgan kengayuvchi-implyus modelyasiyali kuchlanish dvigatel tezligini rostlash imkonini beradi. VT1-VT4 kalitlarining holatiga qarab tranzistorli oʻzgartgichning uchta ish rejimi mavjud: R2 rejimida-koʻprik elkalarida qarama-qarshi joylashgan VT1va VT4 yoki VT2 va VT3 kalitlar ochiq. R1 rejimida faqat bitta , VT1 yoki VT3 kaliti ochiq RO rejimida-barcha kalitlar berk. R1 va RO rejmilarida dvigatelning Yakoridan tok oqib oʻtishi uchun sxemada teskari VD1-VD4 diodlar koʻprigi koʻzda tutilgan. Moduli elektr yuritmaning funksional sxemasi 3.1- rasmda keltirilgan.

3.1-rasm ESHIM1 elektr yuritmasining funksional sxemas

3.2-rasm. ESHIM1 elektr yuritmasining kuch qismi soddalashtirilgan sxemasi.

Yuqorida aytib ketilgan uch rejim uchun elektr yuritma dvigatel va tormozlash rejimlarida ishlash mumkin. Shunday qilib, binoan R2 rejimi uchun taʼminlovchi kuchlanishi U_p ning yoʻnalishi, dvigetel EYuK si e va Yakor toki i uchun Kirxgof tenglamasi quydagi koʻrinishda ifodalanadi:

, (3.1)

bunda R va L - qarshilik va Yakor zanjirining induktivligi yigʻindisi. «+» belgisi dvigatel rejimiga (VT2yoki VT3 kalitlari ochiq boʻlsa) «-» belgisi esa teskari ulash toʻxtash rejimiga (VT1yoki VT4 kalitlari ochiq boʻlsa) taaluqlidir. Tok hosilasi boʻyicha (1.1) tenglamasini yechish oqibatida:

a) dvigatel rejimi uchun
.
b) toʻxtatish rejimi uchun

Ifodalar kelib chiqadi.
Agar U_ne+iR va U_n +eiR boʻlsa, unda tok hosilasi doimo dvigatel rejimida R2 musbat, tormozlash rejimida esa R2 manfiy boʻladi.
R1 rejimi uchun Krixgof tenglamasi shunday koʻrinishga ega

Bu yerda ham « + » belgisi dvigatel rejisiga (VT3 kaliti ochiq boʻlsa), «-» belgisi esa dinamik toʻxtash rejimiga (VT1 kaliti ochiq boʻlsa) taʼluqlidir. Dvigatel rejimidagi tok hosilasi quydagi tenglama bilan aniqlanadi:

,

Toʻxtash rejimida esa:

,

Bunda xulosa shuki: dvigatel rejimidagi R1 tokining hosilasi doimo manfiy, toʻxtash rejimidangi R1 niki esa, dvigatel tezligi katta va e iRboʻlsa tok hosilasi manfiy boʻladi. dvigatel tezligi kichik e iR boʻlsa mubat boʻladi.

RO rejimida Krixgof tenglamasi dvigatel va toʻxtash (generatorlik) rejimlarining tok hosilasi quydagicha ifodalanadi:

.

.

bundan koʻrinadiki, dvigatel rejimidagi RO ning tok hosilasi doimo manfiy, toʻxtash rejimi

(U_n+iR  e) da esa musbat boʻladi.
Chiqarilgan xulosalar 3.3. a -rasmda koʻrsatilgan boʻlib, unda grafik 1-dvigatel rejimiga teng grafik 2- e  iR holatdagi tormozlash rejimiga, grafik 3 - e  iR holatdagi tormozlash rejimiga taʼluqlidir. Bu xulosalar elektr yuritmaning ish jarayonidagi mexanik harakteristikalarning birinchi va ikkinchi kvadrantlari (tezlik koʻrsatkichlari va dvigatel EYuK musbat boʻlganda) uchun xaqiqiy hisoblanadi. Uchinchi va toʻrtinchi kvadrant-larda, agar tezlik, EYuK va kuchlanish manfiyga aylansa, yuqorida takid-langanidek tok hosilasining belgisi teskari tomonga oʻzgaradi va shunga mos ravishda R2, R1 va RO rejimlarida tok oʻzgarishininig grafiklari
3-rasmda koʻrsatilgandek boʻladi.

3.3-rasm. Р2, P1 va PO rejimlari uchun dvigatel tokening oʻgarish grafigi.