Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika»

Nazorat savollari:

1. Texnologik uskunalar va komplekslarni boshqarishda RTYu oʻrni

qanday?
2. RTYu ning vazifasi klastifikasiyasi va ularga qoʻyilgan talablarni
aytib bering.
3. KEYu larini tuzilishi va asosiy qisimlari aytib bering.
4. KEYu larini energetikasi koʻrsatkichlarini harakteristikalari тushintirib
bering.


Maruza-3: Komplekt elektr yuritmalarni komplektlash prinsiplari.


Reja:
3.1. Oʻzagrmas tok elektr yuritmalari.
3.2. Vazifalari ishlash prinsplari, texnik koʻrsatkichlari.
3.3. Ularning tarkibi, funksional imkonoyatlari rostlash tizimi.


Tayanch suz va iboralar:
Koʻprikli sxema, kalitlarni boshqarilishi, kengaytiruvchi imrlus modulatsiyasi, tranzistorli oʻzgartkichlarning ish rejimlari,tormozlovsi rejimli, ye va i uchun Kirxgof tenglamasi, rostlash tizimi, rele tok rostlagich boshqaruv signallari.


3.1. Oʻzagrmas tok elektr yuritmalari.
Oʻzgarmas tokli komplekt elektr yuritma keng nomenklatura bilan harakterlanib tarkibiga quyidagilar kiradi:

• 
  taxogeneratorli va holatlar datchigi boʻlgan dvigatel;
  
• 
  oʻzgarmas tokli dvigatel Yakori va qoʻzgʻatish choʻlgʻamini taʼmin-lovchi tristorli oʻzgartgich;
  
• 
  kuch transformatori yoki reaktor. silliqlovchi reaktor;
  
• 
  kommoʻtatsion va himoya apparaturasi (avtomatik uzgichlar, chiziqli kontaktorlar, rubilniklar);
  
• 
  dinamik tormozlash qurilmasi (zarur boʻlsa);
  
• 
  elektr yuritmani boshqarish sxemasi;
  
• 
  taxogeneratorning qoʻzgʻatish choʻlgʻamini va elektromagnit choʻlgʻamini taʼminlovchi blok;
  
• 
  yuqori kuchlanishli kirish shkafi (kerak boʻlsa) va nazorat qilish uchun apparatlar, priborlar va qurilmalar komplekti.
  

Ishchi mashinalar va mexanizmlarning texnologik parametlar datchigi, shuningdek, boshqaruv pultiga oʻrnatiladigan boshqaruv va signal beruvchi qurilmalar spetsifik boʻlgan uchun odatda komplekt tarkibiga kiritilmaydi.
Elektrotexnika sanoatida oʻzgarmas tokli KEYu larning bir nechta seriyasi ishlab chiqariladi. KTEU seriasidagi komplekt elektr yuritmalar keng spektrli funksional imkoniyatlarga ega. Ular bir va koʻp dvigatelli variantlarda reversiv va noreversiv koʻrinishida dinamik tormozlanishli va tormozlashsiz ishlab chiqariladi. Quvvati 2000 kVt-gacha boʻlgan elektr yuritmalar tezlik, holat, EYuK, quvvat va choʻzilishni rostlaydi, quvvat 12000 kVt gacha boʻlgan yuritmalar esa faqat tezlikni va quvvatni rostlaydi. Bu KEYu larning asosida maxsus harakteristikalarga ega boʻlgan elektr yuritmalar ishlab chiqarilishi mumkin.
KTEU EKT va KTE seriasidagi quvvat 2000 va 1000 kVt gacha boʻlgan komplekt elektr yuritmalar ham tahminan KTEU seriyasi kabi funksional imkoniyatlarga ega boʻlib, ularning alohida bloklari toʻplami va koʻrinishi jixatidan farqlanadi. KEYu larning koʻpchilik guruhi stanok mexanizmlari, robotlar manipulyatorlar va boshqa shunga oʻxshash ishchi mashina va mexanizmlarning yuritmasi uchun loyixalangan va keng qoʻllamda qoʻllaniladi. Ular safiga ETU 3601, ET3, ET6, ETRP, EPU1, EPU2, PRP, ESHIR1 seriyasidagi KEYu larni kiritish mumkin. Bu KEYu larda PBST, PGT, 2P, PBV, DK1 tipli yuqori momentli dvigatellar qoʻllanilib, ular elektr yuritma ish jarayonini yuqori darajadagi dinamik koʻrsatkichlar bilan taʼminlaydi. Mazkur dvigatellarda qoʻshimcha oʻrnatilgan taxogeneratorlar mavjud, ularning yordamida tezlik boʻyicha teskari aloqa oʻrnatiladi.
KEYu larning bu tarkibiga taxogeneratorli dvigateldan tashqari kuch oʻzgartgich, boshqaruv qurilmasi, avtomatik uzgich, taʼminlovchi transformator, silliqlovchi reaktor, himoya va signalizatsiya apparatlari kiradi. Yuqorida KEYu larning baʼzilari (ETU 3601, ET3) CHPUli stanoklar sistemasining aloqa blokiga ega.
Koʻrib chiqilgan KEYu larning koʻpchiligida bir yoki uch fazali, koʻprikli yoki nolli, noreversiv yoki reversiv sxemalar boʻyicha qurilgan tristorli kuch oʻzgartgichlar mavjud. PRP va ESHIR1 tipi KEYu larda kuchlanishi kengimpuls modulyasiyali SHIM tranzistorli oʻzgartgich qoʻllaniladi. Stanokli KEYu larning koʻpchiligida boshqarish sxemalari tok va tezlikning P va PI rostlagichlarining boʻysunuvchan koordinatalar rostlagichi asosida qurilgan, bu esa ming va undan ortiq diapazondagi tezliklarni rostlash imkoniyatini boradi. ET3, ETRP, EPU1 tipli KEYu larda stanoklarning asosiy harakatlari uchun tristorli oʻzgartgichlar (qoʻzgʻatgichlar) yordamida dvigatelning qoʻzgʻatish tokini boshqarish koʻzda tutilgan boʻlib, bu bilan tezlik rostlagichning diapazonini yashirishga erishiladi.
Stanokli KEYu larning quvvati birdan boshlab bir necha oʻn kilovatgacha boʻlishi mumkin.
Oʻzgarmas tok komplekt elektr yuritmalari
Taʼminot kuchlanishiga qoʻyiladigan talablar. Elektr yuritmani me’yoridan og‘ish kuchlanishining nominal qiymatdan (-15%) - (+10%) va kuchlanish chastotasining nominal qiymatdan ±2% gacha og‘ishlarida ishlashini ta'minlashi kerak. Quvvat 50 (60) Gts chastotali 220, 380, 440, 500V kuchlanishli uch fazali oʻzgaruvchan tok tarmog'idan ta'minlanishi kerak.
Asosiy texnik parametrlarga qoʻyiladigan talablar. Dvigatelning uzoq muddatli ruxsat etilgan isitish oqimi bilan belgilanadigan toʻliq elektr yuritmaga kiritilgan motorlarning M_nom momentlari shkalaga (N_m) mos kelishi kerak: 0,35; 0,47; 0,7; 1,0; 1.3; 1,7; 2.3; 3,5; 4,7; 7,0; 10; 13; 17; 23; 35; 47; 70; 100; 130; 170.
M_nom ga bogʻliq boʻlgan nmax elektr motorlarining maksimal aylanish tezligi 3.1-jadvalda keltirilgan. Dvigatelning 0,5 nmax tezlikda qoʻshimcha inertial massasi J_dop boʻlgan emin minimal oʻrtacha burchak tezlanishining qiymatlari ham berilgan.
3.1-jadval

Mnom, НM	nmax, ob/min	Jdop, kg/m^2	Ɛmin, rad/c^2
0.35-7	2000-3000	1.5-60	5000-3000
10-100	1500-2000	30-1250	1800-1000
130-170	1000-2000	1400-1500	900-150

Vaqtinchalik rejimlarda elektr motorlari kamida 0,2 s vaqt davomida maksimal moment qiymatlarini 3.2-jadvalda koʻrsatilganidan kam boʻlmasligi kerak.
2.2-jadval

Tezliga diapazoni	Transistorli konvertorli elektr yuritmaning maksimal momenti	Transistorli konvertorli elektr yuritmaning maksimal momenti
(1-0.5) nmax	(1-2.5) Mnom	(1-3) Mnom
(0.5-0.25) nmax	3 Mnom	(3-4) Mnom
(0.25-0) nmax	3 Mnom	(4-6) Mnom

Har-xil nazorat diapazonlari uchun elektr yuritmalari uchun aylanish tezligidagi ruxsat etilgan xatolar va bir xillik koeffitsienti 3.3-jadvalda keltirilgan.1.1 nominal, atrof-muhit harorati 20° C dan 45° C gacha. Кomponentlarning xatolari boshqa ikkita parametrning nominal qiymatlarida belgilangan tezlikning foizi sifatida hisoblanadi.

Nototoʻg‘ri aylanish koeffitsienti k_n aylanish chastotasining bir lahzalik qiymatining oʻrtacha qiymatdan maksimal og'ishini foizda aniqlaydi.
3.2-jadval

Aylanish chastotasi nmax uiushi	Xatolik yig‘indisi Δc, foizda	Mosmaslik koefitsenti kn, foizda
1	2	0.1
0.1	10	0.1
0.01	15	0.2
0.001	25	0.25
0.0001	35	0.3

Elektr yuritmaga kamida 0,02V (ob/min) nishabli tezlik sensori (taxogenerator), berilgan (chiziqli) chiqish xarakteristikasini koʻrsatishda kichik xato va yoʻnalishini oʻzgartirganda chiqish xarakteristikasining kichik assimetriyasi boʻlishi kerak. aylanish.
Elektr yuritmaga oʻrnatilgan yoki biriktirilgan analog yoki impulsni almashtirish sensori odatda kontaktsizdir va sensorning toʻliq aylanishi uchun 5 dan ortiq boʻlmagan konvertatsiya xatosini ta'minlaydi.
Elektr yuritmaga oʻrnatilgan elektromagnit tormoz, agar kerak boʻlsa, orqa zarbasiz boʻlishi va dvigatelning kamida 0,5 M_nom momentiga ega boʻlishi kerak.
Elektr chalg'igan tezligini nazorat qilish diapazoni 1000 dan 10000 gacha. Bu diapazon elektr haydovchining maksimal tezligining minimalga nisbati bilan belgilanadi, bunda 3.3-jadvalga muvofiq texnik koʻrsatkichlar saqlanadi.
Dizayn talablari. Quvvat transformatori, tokni cheklovchi, tekislash, tenglashtiruvchi va boshqa choklar; quvvat konvertori boshqaruv kabinalariga oʻrnatish uchun moʻljallangan mustaqil strukturaviy elementlar shaklida amalga oshiriladi.
Ishonchlilik talablari. Toʻliq elektr chalgʻigan nosozliklar orasidagi vaqt kamida 4000 soat xizmat koʻrsatish muddati kamida 10 yil.