Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika»

Nazorat savollari:

1. 
   Faza tok amplitudasi qanday ushlab turiladi?
   
2. 
   Chastota signallarini qaysi usulda generatsiyalanadi?
   
3. 
   Tok regulyatori realizatsiyasini tushuntirib bering.
   

Maruza-9: Komplekt elektr yuritmalarning solishtirma tahlili.
Reja:


9.1 Rivojlangan mamla katlar firmalarining komplekt elektr
yuritmalarining tuzilishi, imkoniyatlari, boshqarish tizimlari
boʻyicha solishtirma taxlili.


Tayanch soʻz va iboralar:
Faza toklarining amppelitudasi, kuchlanishni rastlash, tok regulyatorlari,
signallarni generatsiyalash, oʻzgarmas tok zenosi.


9.1 Rivojlangan mamla katlar firmalarining komplekt elektr
yuritmalarining tuzilishi, imkoniyatlari, boshqarish tizimlari
boʻyicha solishtirma taxlili.
Moddaning elektr qarshiligi - tomonlari bir (1 metr) ga teng boʻlgan kubning elektr qarshiligi, oqim uning har biri 1 kvadrat metr maydonga ega boʻlgan ikkita qarama-qarshi yuziga perpendikulyar boʻlganda.
Qarshilik oʻtkazgichdagi erkin elektronlar kontsentratsiyasiga va kristall panjaraning ionlari orasidagi masofaga, boshqacha aytganda, oʻtkazgichning materialiga bogʻliq.
Tizimdagi elektr qarshiligining oʻlchami. SI (Xalqaro birliklar tizimi) - Om m [Om * m ^ 2 / m] (SI - Om, ruscha - Om-metr, inglizcha - ohm-metr).
Superoʻtkazuvchilar materiallarni oʻlchash uchun tizimdan tashqari birlikdan foydalanishga ruxsat beriladi - Om mm2 / m (oʻtkazgichning millimetr qismi uchun 1 m uzunlikdagi, yaʼni Ohm-metrning milliondan bir qismi).
Qarshilikning jismoniy maʼnosi: material (bir hil va izotrop*) bir ohm elektr qarshiligiga ega, agar bu materialdan yasalgan tomoni 1 metr boʻlgan kub kubning qarama-qarshi yuzlarida oʻlchanganida 1 ohm qarshilikka ega boʻlsa.
Qarshilik moddaning elektr tokini oʻtkazish qobiliyatini tavsiflaydi va moddaning shakli va hajmiga bogʻliq emas, lekin uning harorati 20 ° C dan farq qilganda oʻzgaradi (yaʼni, jadval qiymatlari boʻlgan xona haroratidan) u200b maʼlumotnomalar uchun aniqlandi)
Amalda, texnologiyada Ohm dan million marta kichikroq (millimetrli oqim oʻtkazuvchan kesim) birlik tez-tez ishlatiladi: 1 µOhm m (SI - µŌ m, ruscha - mikroommetr, inglizcha-mikrohm-metr) = 1*10^-6 Ohm*m 1 mŌ m = 1 Ō mm2 / m
Shu bilan birga, uzunligi 1 metr va oqim oʻtkazuvchi qismi 1 kvadrat millimetr boʻlgan bir hil oʻtkazgichning qarshiligi, agar uning qarshiligi 1 ohm boʻlsa, 1 ohm mm2 / m ga teng.
Misol uchun, elektr misning qarshilik qiymati tahminan 1,72 * 10 ^ - 8 Ohm m = 0,0172 µOhm m (20 daraja Selsiy haroratda aniqlanadi).
Nisbatlar:
1 Ohm mm2/m = 1 µOhm m (1*10^-6 Ohm*m)
1 ohm sm = 0,01 ohm m
1 ohm m = 100 ohm sm
R - simning elektr qarshiligi.
p - qarshilik: p [Ohm mm2/m] = (R * S) / L [ Om * mm ^ 2 / m ]
L - uzunlik, m.
S - tasavvurlar: kvadrat metr yoki millimetr (m2 yoki mm2). S = 3,14 * (radius)^2
Agar oʻziga xos elektr qarshiligi Ohm mm2 / m boʻlsa, u holda S (boʻlim) mm2, L (uzunlik) - metrda boʻlishi kerak.
Agar Om sm (Ohm-santimetr, qisqa, Om * sm ^ 2 / sm dan) boʻlsa, S sm2 da, L santimetrda.
Agar oʻziga xos qarshilik Om m (Ohm-metr, Ohm * m ^ 2 / m dan) boʻlsa, u holda S m2, L metrda.
Elektrchi va tajribali radio havaskori uchun izolyatsiya qatlamini hisobga olgan holda elektr simining koʻndalang kesimini koʻz bilan baholash qobiliyati u eshitadigan va yozadigan tovushlarning balandligini darhol aniqlaydigan musiqachi uchun mutlaq balandlikka oʻxshaydi. ularni musiqiy belgilar va roʻyxatga olish kalitlari shaklida pastga tushiring.

1. 
   Faza toklarining amplitudasini va shaklini chastotaning ishchi diapazonida topshiriq signallariga mos ravishda ushlab turish.
   
2. 
   Faza kuchlanishlarini rostlash jarayonida kuch kalitlari kommoʻtatsiyasini topshiriq signallari bilan taʼminlovchi maxsus shakldagi yuqori chastotadagi signallarni generatsiyalash.
   

Avvalo tok regulyatori ikkinchi funksiyasining realizatsiyasini koʻrib chiqamiz. A fazadagi RT-ning soddalashtirilgan sxemasi 9.1 a -rasmda koʻrsatilgan.

9.1- rasm. Releli tok rostlagichining ish jarayoni:

a - bitta fazaning kuch sxemasi. b - vaqt boʻyicha diagrammalari.

Shartli ravishda oʻzgarmas tok zvenosi NV oʻrta nuqtaga ega va faza choʻlgʻami P1, P2 almashlab ulagichlari hamda oʻrta nuqta NV oraligʻidagi umumiy nuqtaga ulangan deb qabul qilingan. -.1 a - rasmdagi sxema bosh elektr yuritmadagi invertorga mos keladi, unda faza choʻlgʻamlari ajratilgan va bir fazali koʻprikka ulangan. RT-ning toʻgʻri zanjiri nol organ NO va boshqarish kalitlari SU sxemasidan iborat, teskari aloqa zanjiri esa tok datchik-oʻlchagichi IT va faza siljitgich FV-larni oʻz ichiga oladi.
Kirish belgisi mos kelmasligidan kelib chiqqan xolda NO qiymati “1” yoki “0” boʻlgan signallarni hosil qiladi. Mantiqiy “1” U_A1 buyrugʻi paydo boʻlishiga va P1 ulanishiga mantiqiy “0”esa P2 ulanishiga mos keladi.
Tranzistorli kalitlarning maksimal yoʻqotishlari kommoʻtatsiya intervallarida ajraladi, ular chegaralangan boʻlishi kerak, P1, P2-larni almashlab-ulashada esa ikkala kalit orqali singuvchi toklar oqmasligi uchun pauza saqlanadi.
9.1 b- rasmda RT-ning ish jarayonidagi kirish signali U_3TA boʻlmagan turgʻun rejimdagi vaqt boʻyicha diogrammalari koʻrsatilgan. Agar P1 ularngan boʻlsa, yuklama toki I_f t₁, t₂ intervalida oshadi, xuddi oʻlchash sxemasi chiqishdagi U_A signali kabi (DTA pulsatsiyalarisiz koʻrsatilgan).
Faza siljitgich 3
kGs-li chastotaga sozlangan boʻlib, unda chiqish signalini 90 elektrik gradusga siljitish taʼminlash. Nol kuchlanish U`_A orqali oʻtishda nol-organ va P2 kaliti almashlab-ulanadi, keyin esa bu jarayonlar takrorlanaveradi. U_A1, U_A2 signallari pogʻona shaklida boʻlgani uchun pauza taʼminlash, bu vaqt ichida ikkila kalit ham uzilgan holatda boʻladi. Pauzalar t₁, t_{2 ,}t₃ -lariga mos keladi, ularni davomiyligi esa 15 mks-ni tashkil etadi.
9.1 a - rasmdagi sxema 3kGs-li avtogenerator kabi ishlaydi. Yuklama toki generatsiya chastotasida pulsatsiyalanadi. Pulsatsiya amplitudasi NV kuchlanish va faza choʻlgʻamining vaqt doimiysi tomonidan chegara-langan.
Noldan farq qiluvchi U_3TA signal paydo boʻlganda avtogenerator ishining chastotasi va harakteri oʻzgarmaydi, lekin tok I_f -ning egri chizigʻi yuqoriga yoki pastga siljiydi. Siljish kattaligi topshiriq tokining oʻrtacha qiymatiga, siljish yoʻnalishi esa mos kelmaslik belgisiga mos keladi. Yuqori chastotali pulsatsiyalanuvchi tashkil etuvchi faza tokining asosiy garmonika qoʻshiladi. Pulsatsiya amplitudasi 1,5 a dan oshmaydi.
Taʼminlovchi manbaying oʻrta nuqtasi mavjud boʻlmagan invertorning bir fazali koʻprigida, 9.1a-rasmda koʻrsatilganday. Har xil yarim koʻprik-larda joylashgan koʻpriklar juftligi bir vaqtda komoʻtatsiyalanadi.
Uch fazali invertorda tok pulsatsiyalarining egri chiziqlari yulduz shaklida ulangan fazalarni siklik almashlab ulashi natijasida sinus-oidalariga yaqinlashib qoladi. Lekin barcha xollarda faza toklarini releli rostlash 3 kGs chastotada amalga oshiriladi.
U_A1-U_A6 almashlab-ulagichlarni boshqaruv signallarining holati tashqi boshqaruv signallariga bogʻliq: tarmoqga ulanganda nolga keltirish, BKT bloki orqali invertorni avariyali oʻchirish, elektr yuritma uzatmasi boshqaruvini taqiqlash, tok datchiklarini funksiyalash. Bular va elektr yuritmani boshqarish sistemasidagi boshqa koʻplab funksiyalar raqamli signallar orqali bajariladi. Koʻrib chiqilgan koʻpchilik bloklarning struk-turasi raqamli mikrosxemalarda tayyorlangan.
Komplekt elektr yuritma tarkibida signaturali analizator mavjud boʻlib, u boshqarish bloklarining raqamli qismida bajariladigan ishni nazorat qiladi va nosozliklarni qidiradi, shuningdek harakat oʻlchagichni indek-atsiyalaydi va nazorat qiladi.
Quyidagi himoya turlari koʻzda tutilgan: invertorning-tok boʻyicha oʻta yuklanish va kuchlanishlaridan, dvigatellarning-qizishidan, aylanish mo-menti ortib ketishidan, ventilyasiya uchirilgandagi qizishdan, tezlik oshib ketishidan uzatma va mehanizmlarining tarmoq kuchlanishi uzilishidan himoyalar.
Quyidagi nazorat turlari qoʻllanilgan: tok datchiklari, holatlar datchigini taʼminlovchi manba, invertor kalitlarini taʼminlovchi manba, yuklama-ning kuchlanish pogʻonasi va yoʻl qoʻyiluvchi toki boʻyicha ikkilamchi kuchlanish manbasi.
“Razmer-2M-5-21” tarkibiga kiruvchi bosh elektr yuritmalar yuqorida koʻrib oʻtilgan elektr yuritma uzatmalaridan baʼzi bir jihatlari bilan farq qiladi.
Boshqarish sxemasida holatlar konturi qoʻllanilmaydi (FSP kanali).
Dvigatelning quvvati katta boʻlgani tufayli har bir faza chulgʻamini taʼminlash bir fazali koʻprikli invertor tomonidan amalga oshiriladi. Barcha fazalarga tok datchiklari ulanadi. Invertorlarni boshqarish esa uchta mustaqil tok rostlagichlari orqali bajariladi.
Amplituda va faza boʻyicha talab qilinuvchi faza toklarining simetriyasiga topshiriq signallari va tok rostlagichidagi barcha ele-mentlarning aniqligi orqali erishiladi.
Bosh elektr yuritma ikki zonali tok rostlash bilan taʼminlaydi. Aylanish chastotasi 1500 ayl/min-ga yaqinlashganda qoʻzgʻatish toki I_d-ga buyruq beruvchi U_d signali oʻzgarmaydi va nominal oqimga mos boʻladi, aniqrogʻi dvigatel momentining yoʻl qoʻyiluvchi soʻngi nuqtasining doimiy boʻlishiga erishadi.
Aylanish chastotasi 1500-4500 ayl/min boʻlgan diopazonda U_d kuchlanishi pasayadi, bu bilan bosh yuritmaning ikkinchi zonadagi ish jarayayoni doimiy quvvatga ega boʻlishi taʼminlash.