Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
105 Bizce, marjinalizmin başarısının öne çıkan sebebi, 19. yüzyılın sonlarında kapitalist üretim tarzında meydana gelen sosyoekonomik dönüşümler ve bu süreçte sınıfların birbirlerine karşı maddi ve ideolojik konumlarıdır. Klasik iktisadın teorik eksiklikleri ve iktisadın profesyonelleşmesinin, marjinalizmin yaygın kabul görmesinde etkileri olduğu kuşkusuzdur. Ricardo’nun tarımda azalan getiri ve ücretlerin artışının kârları düşüreceği teorileri ampirik olarak yanlışlanmıştı. Malthus ve Mill’in ücret fonu teorisinin açıklayıcılığı çok zayıftı ve ciddi ölçüde eleştiri almaktaydı. Mill’in ücret fonu teorisini reddi, klasik iktisat açısından işleri daha da kötüleştirmişti; klasik iktisadın “çağdaş iktisatçılar arasında giderek azalmakta olan saygınlığına” darbe indirmişti (Kurmuş, 2009: 80). 19. yüzyılın ortalarından itibaren iktisadın moral felsefeden ayrı bir bilim olarak tanınmaya ve profesyonelleşmeye başlaması da klasik politik iktisadın düşüşünde etkiliydi. 18. yüzyıl gibi erken bir zamanda sosyal bilimcileri etkileyen Newtoncu bilim, 19. yüzyılda felsefeye galip gelmişti (Gulbenkian Komisyonu, 2014: 18-19). Fakat klasik politik iktisattan marjinalizme geçişte gerçekleşen dönüşüm, teorik açıklayıcılığı daha yüsek ya da matematiksel kesinlikte bir iktisat teorisi kurulmasından daha fazlasını ifade eder: 30 Gerçekleşen, bilimdeki bir paradigma 30 İktisatta matematiğin kullanılması gerektiğine inanan Walras, tıpkı Jevons gibi, teorilerini oluştururken matematik kullanmayan iktisatçıları eleştirdi: “Konular matematiksel dil kullanarak, çok daha az kelimeyle, çok daha kesin ve açık biçimde açıklanıyorken, Ricardo’nun daima ve John Stuart Mill’in Principles of Political Economy’de defalarca yaptığı gibi, son derece zor ve yanlış şekilde, gündelik dil kullanma konusundaki ısrarın sebebi nedir” (Walras, 2014: 28)? Yani Walras, Ricardo ve Mill’in hâlihazırdaki teorilerinin matematiksel olarak ifade edilebileceğini ve bunun yapılması gerektiğini düşünüyordu. Fakat Ricardo ve Mill’in teorilerinin Walras açısından en önemli problemi bu değildi; nitekim bunlardan tamamen farklı bir iktisat teorisi kurdu. 106 kaymasıdır ve bu, tarihsel üretim tarzı ve toplumsal sınıflar arasındaki ilişkilerle ilgilidir. Ricardo’nun emek değer kuramı, 1820’ler gibi erken bir zamanda, kapitalist sömürüyü teşhir ve eşitlik savunusu için “Ricardocu sosyalistler” ve işçi sınıfı liderleri tarafından araç olarak kullanılmaya başlanmıştı. Bu yazarlar, emek gerçekte “ürünün tamamını üretiyorsa”, neden ürünün hepsini, ya da şu an aldığından çok daha fazlasını almadığını soruyorlardı. Bu görüşlere, doğal olarak şiddetle karşı çıkılıyordu: Thomas Hodgskin, 1824’teki Birleşme Yasası’nın iptalini izleyen günlerde çocukları korkutan bir isimdi. Bu yüzden, daha muhafazakâr ekonomistlerin çoğunun Ricardo’nun emek değer kuramını sadece mantık açısından yanlış değil, toplumsal olarak da tehlikeli görmeleri kaçınılmazdı (Meek, 1973: 124). Nitekim 1832’de John Cazenove, emeğin servetin tek kaynağı olduğu görüşünün, tüm ürünün çalışan sınıfa ait olduğunu söylediği için “yanlış olduğu kadar tehlikeli” olduğunu ifade etti (Aktaran Meek, 1973: 124). Ricardo’nun ve Ricardocu sosyalistlerin emek değer kuramına tepkiler, kısa zaman içinde ortaya çıkmaya başladı. Samuel Bailey, Richard Whately ve William Forster Lloyd, mutlak değer teorisini reddedip, göreli (öznel) değer teorisini savundular. George Poulett Scrope, bütün servetin emek ürünü olduğunu, fakat yalnızca emek ürünü olmadığını söyledi. Emek, sermaye ve doğal kaynakların yardımı olmadan neredeyse hiçbir şey üretemezdi (Scrope, 1833: 65-67). Kâr, ücretin işçinin emek harcamasının karşılığı olduğu gibi, sermaye sahibinin sermayesini kullandırmasının karşılığıydı, haklı bir gelirdi ve Hodgskin’in iddiasının aksine, adaletsiz ya da işçi sınıfından çalınan bir pay değildi (ibid, s. 150). 107 Senior, malların değerlerinin kaynağının emek olduğunu, dolayısıyla sermayenin de birikmiş emek olduğunu reddetti. Sermaye birikimini kapitalistlerin kaçınması 31 ile açıkladı. Emek değer teorisine bu erken dönem tepkiler, kapitalizmin henüz karakteristik biçimine ulaşmadığı bir aşamada ortaya çıkmıştır. Marjinalizmin hâkim teori olarak kabul gördüğü 1880-1890’lar, kapitalist üretim tarzının ve dolayısıyla bu üretim tarzına ait sınıfların gelişmişlik düzeyinin farklı bir aşamasını temsil eder. 1826-1847 arasındaki daralma döneminin ardından gelen 1848-1872 yılları, kapitalist ekonomide büyük genişlemenin yaşandığı bir dönemdi. Bu dönemin temel özelliği, “sermayenin üzerinde yükseldiği temelin hem coğrafi olarak genişlemesi hem de derinleşmesiydi” (Kaymak, 2008: 42). Tablo 7. İhracatın değeri, 1820-1913 (1913 fiyatlarıyla milyon $) Ülke 1820 1840 1860 1880 1900 1913 Büyük Britanya 73 189 579 1.502 1.497 2.555 Almanya - 106 240 549 1.097 2.454 Fransa 56 86 260 578 818 1.328 İtalya 35 - - 251 312 485 Belçika 16 29 87 224 386 717 Hollanda - - - 166 267 413 Birleşik Devletler 31 97 229 833 1.733 2.380 Japonya - - - 22 92 315 Kaynak: Fontana (2006b: 229). 1820-1913 yılları arası dünya ihracatının seyrini Tablo 7’ den takip edebiliriz. Tabloya göre 1840-1880 arasında dünya ticaretinde öne çıkan ülkelerin ihracatı dramatik şekilde yükselmiştir. 31 Marx’a göre kapitalistin "kaçınması", “işçilerinin sadece canlı kalmaları için mutlak gereken geçim araçlarını sağlayacak ücreti vermekten bile kaçınma!"dır (Marx, 2011: 632). Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|