Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

57 
26.11.2008, E. 2008/698, K. 2008/711 sayılı kararına
230
 göre: ”…Tarafların karşılıklı 
iddia  ve  savunmalarına,  dosyadaki  tutanak  ve  kanıtlara,  bozma  kararında  açıklanan 
gerektirici  nedenlere  ve  özellikle  HGK’nin  06.12.2006  gün2006/2-777E.,  2006/778 
K.  sayılı  kararında  da  benimsendiği  üzere  boşanma  davası  açıldıktan  sonra 
gerçekleşen  bir  kısım  olaylar  somut  olayın  özelliğine  göre  dava  sonucunu 
etkileyebileceğine,  4721  sayılı  TMK  ‘nin  185/3  maddesinde  düzenlenen  sadakat 
yükümlülüğünün  de  evlilik  birliği  süresince  devam  etmesi  gerektiğine,  boşanma 
kararı verilip kesinleşinceye kadar evlilik birliği devam edeceğine ve henüz karar da 
verilmemiş  bulunduğuna  göre,  HGK  tarafından  da  benimsenen  Özel  Daire  bozma 
kararına uymak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır...”. 
Y 2 HD de 8.4.2009 tarih 979/6692 sayılı kararında
231
, karardan sonra temyiz 
aşamasında gerçekleşen bir olguyu boşanma sebebi kabul etmiş ve kararı bozmuştur. 
Karara  göre:  “…Davalı-davacı  kadının  kendi  boşanma  davasına  yönelik  temyizinin 
incelenmesine gelince; eşler birbirlerine sadık kalmak ve birbirlerine yardımcı olmak 
zorundadırlar.(TMK  185/3).  Bu  yükümlülük  evlilik  birliğinin  sona  ermesine  kadar 
devam eder. Yapılan soruşturma ve toplanan delillerle davacı-davalı kocanın karardan 
sonra  başka  bir  kadınla  düğün  yaptığı,  sadakat  yükümlülüğünü  ihlal  ettiği 
anlaşılmaktadır. Bu halde taraflar arasında ortak hayatı temelinden sarsacak derecede 
ve birliğin devamına imkan vermeyecek nitelikte bir geçimsizlik mevcut ve sabittir. 
Olayların  akışı  karşısında  davalı-davacı  kadın  da  dava  açmakta  haklıdır.  Bu  şartlar 
altında  eşleri  birlikte  yaşamaya  zorlamanın  artık  kanunen  mümkün  görülmemesine 
göre, davalı-davacı kadının davasının da kabulü ile boşanmaya karar verilecek yerde, 
yetersiz gerekçe ile davanın reddi doğru bulunmamıştır.” 
Bize göre, Yargıtay HGK ve 2 HD’nin boşanma kararı verilip kesinleşmediği 
sürece  sadakat  ve/veya  yardım  yükümlülüğüne  aykırı  bütün  davranışların  boşanma 
sebebi  olarak  kabul  edilip  değerlendirilmesi  gerektiğine  ilişkin  görüşü,  boşanma 
                                                           
230
    KAZANCI BİLİŞİM, İÇTİHAT BANKASI.
 
231
   Gençcan,  Ömer  Uğur:”Boşanma  Davalarında  Delillerin  Değerlendirilmesi  Sorunu(Delillerin 
Değerlendirilmesi)”, Prof. Dr. Fırat Öztan’a Armağan, C. 1, Ankara 2010, s. 1024’ten naklen.
 

---

58 
davalarının  açıldığı  tarihteki  hukuki  ve  maddi  vakıalara  göre  çözüleceğine  ilişkin 
vazgeçilmez usul ilkesi ile bağdaşmamaktadır.
232
 
TMK  Md.  166/1  hükmüne  dayanılarak  açılan  evlilik  birliğinin  temelinden 
sarsılması nedeniyle boşanma davasında ispat yükü davacı üzerindedir. Her ne kadar 
TMK  184  hükmü  gereğince  aile  mahkemesi  hâkimi  boşanma  davasının  dayandığı 
olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe, bunları ispatlanmış saymayacak ve 
tarafların  bu  konudaki  ikrarları  ile  bağlı  olmayacaksa  da  taraflar  eğer  bir  delil 
göstermeyeceklerini  bildirmişlerse,  hâkimin  ispatlanamayan  davanın  reddine  karar 
vermesi  gerekir.
233
  Burada  hâkimin  dosya  ile  bağlı  olduğu,  re’sen  delil  araştırması 
yoluna başvuramayacağı söylenebilir. 
Bu  noktada  evlilik  birliğinin  temelinden  sarsılması  konusunda  ispat 
araçlarından en yoğun kullanılanı olan tanık anlatımları konusuna değinmek gerekir. 
Zira  hükme  esas  alınacak  tanık  anlatımları,  görgüye  dayalı  olarak  ortaya  çıkmalıdır. 
Tanıkların üçüncü kişilerden ya da davacıdan ve davalıdan duydukları ifadelere değer 
verilemez.
234
. 
Tanıkların  taraflardan  biriyle  olan  akrabalık  ilişkisinin,  tek  başına  tanık 
anlatımlarının hükme esas alınmasını engellemeyeceği, aksine ciddi ve inandırıcı delil 
                                                           
232
   Benzer  olarak  bkz.  Akil,  Cenk:  Boşanma  Davalarında  Vakıaların  İleri  Sürülmesi  Meselesinin 
Yargıtay 
Kararlarındaki 
Görünümü, 
http://web.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/dergimiz12-
1/cenkakil.pdf(erişim tarihi: 16.02.2013); Karar tahlili ve eleştirisi için bkz. Gençcan, (Delillerin 
Değerlendirilmesi), s. 1017-1039. 
233
   Y  2  HD,  14.12.2006,  10921–17635:  “Türk  Medeni  Kanununun  184/3.  maddesi  uyarınca, 
boşanma davalarında tarafların bu konudaki her türlü ikrarları hakimi bağlamaz. Taraflar bir delil 
göstermeyeceklerini  bildirmişlerdir.  Gerçekleşen  bu  durum  karşısında  kanıtlanamayan  davanın 
reddine  karar  verilmesi  gerekirken,  yazılı  şekilde  kabulü  usul  ve  yasaya  aykırı 
bulunmuştur…”(KAZANCI BİLİŞİM, İÇTİHAT BANKASI). 
234
   “…Davacı  tanıklarının  ifadesinde  geçen  olaylar  davacıdan  ve  üçüncü  kişilerden  duyuma 
dayalıdır.  TMK  166/1,  2  maddesi  uyarınca  boşanma  kararı  verilebilmesi  için  evlilik  birliğinin 
ortak hayatı sürdürmeleri eşlerden beklenemeyecek kadar  temelinden sarsıldığının sabit  olması 
gerekir.  Oysa  dinlenen  davacı  tanıklarının  bir  kısmı  TMK  166/1’deki  durumu  kabule  elverişli 
olmakla  birlikte,  bir  kısmı  sebep  ve  saiki  açıklanmayan  ve  inandırıcı  olmaktan  uzaktır.  Bu 
itibarla  davanın  reddi  gerekirken  delillerin  takdirinde  hataya  düşülerek  yetersiz  gerekçe  ile 
boşanmaya  karar  verilmesi  usul  ve  yasaya  aykırıdır”  Y  2  HD,  14.12.2009,  18013-
21427(Gençcan, s. 555, dn. 1978). 

---

59 
ve  olaylar  yoksa  tanıkların  gerçeği  söylemiş  olduğuna  ilişkin  genel  kuralın 
uygulanacağı söylenebilir.
235
 
                Günümüz  yargılama  hukukunun  önemli  konularından  olan  “hukuka  aykırı 
delil” hususunda bugün için Dünyanın benimsediği ilke çerçevesinde;  hukuka aykırı 
olarak elde edilmiş olan delillerin mahkeme tarafından bir vakıanın ispatında dikkate 
alınamayacağı kanun hükmü (HMK Md.189/2) haline getirilmiştir.
236
                  
   HMK  değişikliği  ile  getirilen  hükme  rağmen  Yargıtay,  evlilik  birliğinin 
temelinden sarsılmasına ilişkin olarak açılan boşanma davasında, eşlerin tek tek özel 
yaşamlarının değil bütün olarak aile  yaşamının gizliliği ve dokunulmazlığının önem 
ve öncelik taşıdığı, bu bakımdan evliliğin yasal yükümlülükler alanının diğer eş için 
dokunulmaz  olmadığı  düşüncesiyle  davacı-davalı  koca  tarafından  mahkemeye  delil 
olarak sunulan, ses kayıtlarına ilişkin CD’nin, davalının “özel hayatının gizliliği” ihlal 
edilmek  suretiyle  hukuka  aykırı  yolla  elde  edildiğine,  bu  nedenle  delil  olarak 
kullanılamayacağına ilişkin itirazı yerinde bulmamıştır. Böylece eşinin sadakatinden 
kuşkulanan  davacı-davalının,  birlikte  yaşadıkları  her  ikisinin  de  ortak  mekanı  olan 
konutta,  eşinin  bilgisi  dışında  ses  kayıt  cihazı  yerleştirerek,  eşinin  aleni  olmayan 
konuşmalarını  kaydetmesinde,  bu  suretle  sadakat  yükümlülüğü  ile  bağdaşmayan 
davranışlarını  tespit  etmesinde  özel  hayatın  gizliliğini  ihlal  yönünden  herhangi  bir 
sakınca görmemiştir.
237
 
                                                           
235
   Bkz.  Y  2  HD,  21.12.1990,  1990/8485  E.,  1990/13518  K.  (KAZANCI  BİLİŞİM,  İÇTİHAT 
BANKASI). 
 
236
   Maddenin gerekçesine göre: “İspat hakkının delillere ilişkin yönünün hukukî çerçevesi çizilmiş, 
bir  davada  ileri  sürülebilecek  her  türlü  delilin  mutlaka  hukuka  uygun  yollardan  elde  edilmiş 
deliller  olması  esası  getirilmiştir.  Fıkrada  öngörülen  düzenlemeye  göre,  hukuka  aykırı  olarak 
elde  edildiği  anlaşılan  delillerin,  mahkeme  tarafından  bir  vakıanın  ispatında  dikkate 
alınamayacağı düzenlenmek suretiyle, yargılama sırasında taraflarca sunulan delillerin elde ediliş 
biçiminin mahkeme tarafından re’sen göz önüne alınması ve delilin her ne surette olursa olsun 
hukukaaykırı  olarak  elde  edildiğinin  tespit  edilmesi  hâlinde,  diğer  tarafça  bir  itiraz  ileri 
sürülmese  dahi  mahkemece  caiz  olmadığına  karar  verilerek,  dosya  kapsamında 
değerlendirilmemesi  ilkesi  benimsenmiştir.  Bu  hususta  mahkemece  re’sen  karar  verilebileceği 
hususu dördüncü fıkra ile öngörülmüştür.”( Yılmaz, Ejder: “Yeni Hukuk Muhakemeleri Kanunu 
İle  Getirilen  Değişiklikler”,  s.  23  (http://www.muglabarosu.org.tr/upload/UserUpload/ 
file/hmkyenilikler.pdf(erişim tarihi:27.01.2013)).  
 
237
   Y  2  HD,  20.10.2008,  2007/17220E.,  2008/13614K.  (KAZANCI  BİLİŞİM,  İÇTİHAT 
BANKASI); Benzer olarak Y HGK de 25.9.2002, 2002/2-617E.  -2002/648 K. sayılı  kararında; 
gizli  şekilde  ele  geçirilen  tüm  delillerin  hukuka  aykırı  delil  olarak  değerlendirilmemesi 

---