Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

52 
evliliklerin  devam  etmemesi,  devam  etmesine  nazaran  daha  faydalı  sonuçlar 
doğurabilir.
214
 
Burada  hâkim  ileri  sürülen  olguları  önce  objektif  olarak  inceleyecektir.  Bu 
olguları objektif olarak ortak hayatı sürdürmesi davacıdan beklenemeyecek derecede 
evlilik  birliğini  temelinden  sarsacak  nitelikte  bulmazsa,  bu  sefer  davacı  için  bir 
özelliğinin  bulunup  bulunmadığını,  dosyada  mevcut  delillerden  bulmaya  çalışacak, 
olaya davacı yönünden sübjektif bir bakış açısıyla bakacaktır.
215
 
Ancak “evlilik birliğinin sarsılmış olması” olgusu ile “ortak hayatın çekilmez 
oluşu”  olgusunu  ayırmak  kolay  değildir.  Zira,  “temelinden  sarsılma  şartı”  ile 
“evliliğin  sürdürülmesinin  beklenilemezliği”  şartı  birbiriyle  karşılıklı  bağımlılık 
ilişkisi  içindedirler.  Evlilik  birliğinin  ne  ölçüde  sarsıldığını  anlayabilmek  için  bu 
evlilikte  ortak  hayatı  sürdürmenin  davacıdan  beklenip  beklenemeyeceğine  bakmak 
gerekirken; davacı eşten ortak hayatı sürdürmesinin beklenebilip beklenemeyeceğinin 
anlayabilmek  için  de  evlilik  birliğinin  ne  ölçüde  sarsılmış  olduğuna  bakmak 
gerekecektir.
216
 
Öğretide Gençcan bu durumu güzel bir örnekle açıklamış ve “evlilik birliğini” 
eve benzetmiştir. Buna göre; mutlak boşanma sebepleri bu ev için bir kıyamettir ve 
kıyamette her şeyin yerle bir olacağı göz önüne alındığında herkesin evi yıkılacaktır. 
Nispi  boşanma  sebepleri  ise  depreme  benzer  ve  depremin  her  evi  yıkıp 
yıkamayacağını  depremin  şiddetinin  yanı  sıra  evin  dayanıklılığı  belirler.  “Evlilik 
birliğinin  temelinden  sarsılması”  koşulu  depremin  şiddeti;  “Çekilmezlik”  koşulu  ise 
evin  dayanıklılığıdır.  Bu  yüzden  iki  şiddetinde  bir  deprem  bile  dayanıksız  bir  evin 
çökmesine  yeterli  iken;  sekiz  şiddetinde  bir  depremin  de  yıkamadığı  evler  olabilir. 
                                                           
214
   Velidedeoğlu, s. 161.
 
215
   Dural/  Öğüz  /  Gümüş,  s.  114,  115;”…Türk  Medeni  Kanunu'nun  166/1-2.  maddesi  uyarınca; 
boşanma  karan  verilebilmesi  için  evlilik  birliğinin,  ortak  hayatı  sürdürmeleri  eşlerden 
beklenmeyecek  derecede  temelinden  sarsıldığının  sabit  olması  gerekir.  Oysa  dinlenen  davacı 
tanıklarının  sözlerinin  bir  kısmı  Türk  Medeni  Kanunu'nun  166/1.  maddesinde  yer  alan 
temelinden sarsılma durumunu  kabule  elverişli olmayan beyanlar olup, bir kısmı  ise,  sebep ve 
saiki  açıklanmayan  ve  inandırıcı  olmaktan  uzak  izahlardan  ibarettir.  Bu  itibarla  davanın  reddi 
gerekirken  delillerin  takdirinde  hataya  düşürülerek  yetersiz  gerekçe  ile  boşanmaya  karar 
verilmesi  usul  ve  kanuna  aykırıdır…”(Y  2  HD,  6.4.2010,  E.  2009/4946,  K.  2010/6706- 
KAZANCI BİLİŞİM, İÇTİHAT BANKASI).
 
216
    Hatemi/ Serozan, s. 229.
 

---

53 
İşte  Yargıtay  uygulamasındaki  takdir  farklılıkları  da  gerek  depremin  ölçüsü  ve 
gerekse  hiçbir  evin  özelliklerinin  diğer  evin  özelliklerinin  tıpkısı  olmamasından 
kaynaklanır.
217
 
 
2. Ortak Hayatın Çekilmez Hale Gelmesi 
Ortak hayatın çekilmez hale gelip gelmediğinin tespiti, “katlanma kabiliyeti” 
noktasında,  kişiden  kişiye  değişkenlik  göstereceğinden  bu  kavramın  sübjektif  bir 
nitelik  taşıdığı,  evlilik  birliğinin  temelinden  sarsılmasına  ilişkin  kavramla 
ayrılmasının zorluğu, belirlenmesi sırasında Kanunkoyucunun hakime geniş bir takdir 
yetkisi  vermiş  olduğu  hususlarına  yukarıda  değinmiştik.  Burada  esas  olarak 
çekilmezlik  unsurunun  aksine,  eşler  arasındaki  anlaşmazlık  hangi  boyutlarda  olursa 
olsun, o evliliğin çekilebilir olduğunu gösteren olaylara değinmek istiyoruz. 
Öğretide bu olayların varlığının “çekilebilirlik karinesi”ni gündeme getireceği 
ve evliliğin boşanmayla kural olarak sona ermeyeceği kabul edilir.
218
 Ancak kuşkusuz 
ki bütün karinelerde olduğu gibi, diğer eş de bunun aksini kanıtlayabilme olanağına 
sahiptir. 
Evlilik  birliğinin  sarsılması  nedeni  ile  boşanma  davası  açmak  her  ne  kadar 
belli  bir  süreye  bağlı  tutulmamışsa  da,  evlilik  birliğini  çekilmez  hale  getirdiği  iddia 
edilen  olayların,  uzun  yıllar  öncesinde  kalmış  olması  durumunda  birlikteliğin  dava 
tarihine kadar sürdürülmüş olması, davacı eşin açtığı davadan feragat etmesi, davacı 
eşin  diğer  eşi  ihtarla  eve  davet  etmesi…  gibi  durumlar  önceki  olayların  davacı  eş 
tarafından  affedilmiş  yahut  hoş  görü  ile  karşılanmış  olduğunu  ve  bundan  sonra  da 
evlilik birliğinin devamına olanak bulunduğunu gösterir.
219
 
                                                           
217
   Gençcan, s. 284, 285.
 
218
   İpek, Ali İhsan: Türk Hukukunda Genel Boşanma Sebepleri, Ankara 2008, s. 67(Öztürk, Özge: 
Genel Boşanma Sebepleri, İstanbul 2010, s. 83, dn. 423’den naklen).  
219
   Geçimsizliği doğuran olaylar genellikle yaşanmakta veya yaşanmış olaylar olmalıdır ki, boşanma 
davasının sebebini teşkil edebilsin. Üzerinden uzunca bir süre geçtikten tarafların barışarak ortak 
hayatlarına yeniden bir düzen vermelerinden sonra bu eski olayları kül altında kömürleşmiş eski 

---

54 
Feragat, kesin hükmün sonuçlarını doğurur (6100 sayılı HMK m.113). Davacı 
feragat  tarihinden  önceki  olayları  affetmiş  sayıldığından  bu  sebeplere  dayalı  olarak 
ortak hayatın çekilmez hale gelmesi nedeniyle boşanma davası açamaz.
220
 
Davacının eşini eve davet etmesi, ihtardan
221
 önceki dönemde meydana gelmiş 
olayların hoşgörü ile karşılandığının göstergesi olup, bu durum evlilik birliğinin ortak 
hayatı 
sürdürmeleri 
kendilerinden 
beklenemeyecek 
derecede 
temelinden 
sarsılmadığının  göstergesidir.  Çünkü  birlikte  yaşam  arzusunu  ifade  eden  ihtar, 
geçimsizliğin çekilmez hal almadığını ve ortak yaşamın devam edebileceği ümidinin 
varlığını gösterir.
222
 
Ortak  yaşamın  çekilebilirliğini  gösteren  olaylardan  bir  diğeri  de,  evlilik 
birliğini  sarsan  olaylara  rağmen  eşlerin  birlikte  yaşamalarıdır.  Birlikte  yaşama  eşler 
açısından evlilik birliğinin devamının istenmekte olduğunu gösterir. Eşlerin aynı evde 
oturmayı  sürdürmesi  kural  olarak,  evlilik  birliğinin  sarsılması  sebebi  ile  boşanma 
davasının  reddini  gerektirir.
223
  Ancak  Yargıtay’ın,  zorunluluk  sebebi  ile  birlikte 
                                                                                                                                                                     
ateşleri tekrar körüklemek gibi bir geçimsizlik nedeni diye hâkimin karşısına getirmek boşanma 
isteminin kabulüne olanak vermez”(Feyzioğlu, s. 254).
 
220
   “…Davacı  kadın  açmış  olduğu  ilk  boşanma  davasından  14.05.2003  tarihinde  feragat  etmiştir. 
Feragat tarihinden bu davanın açıldığı 30.06.2003 tarihine kadar davalı kocadan kaynaklanan bu 
boşanmayı  gerektirir  maddi  bir  hadisenin  varlığı  kanıtlanmamıştır.  Davacının  davasının  reddi 
gerekirken  yazılı  şekilde  karar  verilmesi  doğru  olmamıştır”(Y.2.HD.  14.05.2007, 
7481/7852(Gençcan, s. 509, dn. 1793)); Benzer olarak bkz. Y 2 HD, 8.11.2007, 2007/13635 E., 
2007/15395 K. (KAZANCI BİLİŞİM, İÇTİHAT BANKASI). 
221
   Y  2  HD  uygulamasında  mahkeme  aracılığıyla  çekilen  ihtar  yanında  noter  aracılığıyla  çekilen 
ihtar da hoşgörü ile karşılama sayılan davranışlardan kabul edilmektedir(Bkz. Gençcan, s. 511); 
Nitekim 14.4.2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 6217 sayılı Kanun’un 19. maddesiyle 
hakim yanında noter aracılığıyla da ihtar çekebilme imkanı getirilmiştir. 
222
   “…Davacı tanıklarının beyanlarında geçen olaylardan sonra 21.03.2007 tarihinde davacı, davalı 
eşine  müşterek  konuta  dönmesi için ihtar çekmiştir. İhtar isteği önceki olayların affedilediğini, 
en azından hoşgörüyle karşılandığını gösterir, Artık bu olaylara dayanılarak boşanma talebinde 
bulunulamaz.  İhtar  tarihinden  sonra  davalıdan  kaynaklanan  boşanmayı  gerektirir  maddi  bir 
olayın  varlığı  da  kanıtlanamamıştır.  Gerçekleşen  bu  durum  karşısında  isteğin  reddi  gerekirken 
yetersiz  gerekçe  ile  davanın  kabulü  usul  ve  yasaya  aykırıdır.”Y.2.HD.  11.11.2009, 
14888/19530(Gençcan, s. 511, dn. 1801)); Benzer olarak bkz. Y 2 HD, 13.3.2003, 2003/2090 E., 
2003/3469 K. (KAZANCI BİLİŞİM, İÇTİHAT BANKASI). 
223
   “…Toplanan  delillerden  davacının  kardeşinin  karısında  ait  zincirin  davalı  tarafından  alınıp 
satıldığı  kabul  edilen  olaydan  sonra  tarafların  3  yılı  aşkın  süre  ile  birlikte  yaşadıkları 
anlaşılmaktadır. Bu nedenle davacının bu olayı hoşgörü ile karşıladığının kabulü gerekir. Bunun 
doğal  sonucu  olarak  bu  olaydan  dolayı  çıkan  söylentilerin  de  hoşgörü  kapsamında 
değerlendirilmesi gerekir. Başkaca da evlilik birliğinin temelinden sarsıldığının kabulüne yeterli 
bir olay ispat edilemediğine göre davanın reddine karar verilmesi gerekir..”Y HGK 01.06.1994, 
82/377(KAZANCI  BİLİŞİM,  İÇTİHAT  BANKASI);  Boşanma  davasından  sonra  da  tarafların 
aynı evde birlikte yaşamaya devam etmelerinin evlilik birliğinin temelinden sarsılmadığını, ortak 

---