Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

41 
müdahalesinin  mümkün  olduğunca  önüne  geçilmesi  amacıyla  çok  da  uyuşmadığı 
söylenebilir. 
Evliliğin başarısızlığa uğramasından; evliliğin yerine getirdiği sosyal işlevleri 
bir kenara bırakılarak, bireyci bir anlayışla, “evlilik duygusunun yitirilmesi”, “evliliğe 
bağlılığının  yitirilmesi”,  “diğer  eşe  derin  şekilde  yabancılaşma”  anlaşılmaktadır.
179
 
Bu  nedenle  hâkim,  evliliğin  çökmüş,  kendisinden  bekleneni  veremez  hale  gelmiş 
olduğunu  gördüğü  takdirde  boşanmaya  hükmedecektir.  Ancak  BGB  1568 
hükmündeki  şartlar  gerçekleştiğinde  hakim,  başarısızlığa  uğramış  bir  evliliği  de 
koruyabilecektir. 
BGB  1565/2  gereğince  boşanma  kural  olarak  en  az  bir  yıllık  ayrı  yaşamayı 
gerektirir.  İstisnaen,  boşanmayı  talep  eden  eş  için  evliliğin  devamı,  diğer  eşin 
şahsından  kaynaklanan  sebeplerle  tahammül  edilemez  olacaksa  bir  yıl  ayrı  yaşama 
şartının  gerçekleşmesi  aranmaz.
180
  Diğer  eşin  şahsından  kaynaklanan  davranışların, 
objektif  bir  gözlemci  için  talepte  bulunan  eşi  kesin  olarak  kendisinden  koparacak 
nitelikte olması gerekir.
181
 Ayrı yaşamanın henüz bir yılı bulmadığı evliliklerde, eşleri 
evliliğinin devamının tahammül edilemez olduğunu ispata zorlayan bu hükmün, kusur 
ilkesinin dolaylı yoldan da olsa uygulanması olarak değil, sarsılma ilkesinin özel bir 
görünümü olarak yorumlanması gerekir.
182
 
 
3. Ayrı Yaşama 
Alman  Boşanma  Sisteminin  diğer  bir  kilit  kavramı  da  ayrı  yaşamdır.
183
  Zira 
evliliğinin  başarısızlığa  uğradığının  aksi  ispat  edilemez  şekilde  kabul  edilmesi  için 
ayrı  yaşama  şartının  ne  kadar  süreyle  gerçekleştiğinin  tespiti  önem  taşımaktadır. 
“Ayrı Yaşama” başlıklı BGB 1567’e göre: 
                                                           
179
   Schwab, s. 495(Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 118, dn.14’den naklen).
 
180
   BGB  pr. 1565/2’de  düzenlenen  bu  halin  her  iki  eşin  boşanmayı  talep  etmesi  halinde  uygulanıp 
uygulanmayacağı tartışmalıdır.(Bkz. Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 127. 
181
   FamRZ 1981, s. 667(Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 125, dn.41’den naklen).
 
182
   HILLERMEIER, s. 28(Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 127, dn.45’den naklen).
 
183
   Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 116.
 

---

42 
“Eşler  arasında  bir  ev  birlikteliğinin  oluşmamış  olması  ve  eşlerden  birinin 
anlaşılabilir bir şekilde evlilik birliğini reddetmesi durumunda, ayrı yaşama oluşmuş 
olur. Eşlerin ev içerisinde ayrı yaşamaları durumunda ev birlikteliği de devam etmez. 
Eşlerin  barışmasına  hizmet  eden  kısa  sürenin  üstünde  bir  birlikte  yaşama 
1566’daki kesin süreleri kesmez ya da durdurmaz.”
184
 
Buna  göre,  ayrı  yaşama  için;  eşlerden  en  az  birinin,  evliliğin  gerektirdiği 
yaşam  ortaklığının  reddetme  iradesi  dolayısıyla,  bir  konutta  ortak  bir  şekilde 
yaşamanın mevcut olmaması gerekir.
185
 
Eşlerin  ortak  konutta  ekonomik  ya  da  çocuğun  menfaati  gibi  nedenlerle 
birlikte  yaşamaya  devam  etmeleri,  salt  bu  haliyle,  eşlerin  konutu  ortak  yaşam  alanı 
olarak  gördüğü  sonucunu  doğurmayacağından;  aynı  konutta  ayrı  yaşamanın  kabulü 
mümkün olabilmektedir.
186
 
Öte taraftan, ayrı yaşamakta olan eşlerin barışma görüşmeleri yapmaları ve bu 
nedenle  bir  süreliğine  birlikte  yaşamalarının,  başarıya  ulaşamadıkları  durumda, 
evliliğin  başarısızlığa  uğradığına  karine  oluşturacak  ayrılık  sürelerinin  hesabına 
herhangi bir etkisinin olmadığı söylenebilir. 
Evliliğin  başarısızlığa  uğradığına  ilişkin  karinelerde  bir  ve  üç  yıllık  süreler 
önem  arzeder.  Karinelerin  uygulanabilmesi  için,  eşler  boşanma  konusunda 
anlaşmışlarsa  bir  yıllık,  anlaşamamışlarsa  üç  yıllık  ayrı  yaşama  süresinin  geçmiş 
olması gerekmektedir. (BGB 1566) 
Karinelere  dayanak  teşkil  eden  ayrı  yaşama  süresinin,  dava  açıldığı  anda 
dolmuş olması gerekli değildir. Dava açıldığı anda, henüz bir ya da üç yıllık süreler 
                                                           
184
   Alman Boşanma ve Nafaka Hukuku Mevzuatı, s. 1500.
 
185
   Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 120.
 
186
   Ayrıntılı  bilgi  için  bkz.  Burcuoğlu(Alman  Boşanma  Sistemi),  s.  121,  122;  Yüksek  Mahkeme 
kararları  ışığında  gelişen  uygulamaya  göre,  aynı  evin  içinde  olmasına  rağmen,  ortak  ev  hayatı 
yaşamamak ve ortak kullanılan yerlerde kişisel bir ilişki olmaksızın, tesadüfi bir arada olmalar 
ayrı yaşama anlamına gelmektedir.(Özdemir, s. 82). 

---

43 
dolmamış  olsa  bile,  bu  süreler  mahkemede  son  sözlü  müzakereler  safhasına  kadar 
tamamlandığı takdirde, karineler uygulanacaktır.
187
 
 
4. Anlaşmalı Boşanma 
“Evlilik  Birliğinin  Başarısızlığa  Uğraması  Hakkında  Karine”  başlıklı  BGB 
1566, evliliğin başarısızlığa uğradığına ilişkin karineler içinde anlaşmalı boşanmaya 
da yer vermiştir. Buna göre: 
“Eşlerin  bir  yıldan  beri  ayrı  yaşamaları  ve  taraflardan  ikisinin  de  boşanmayı 
talep  etmesi  yahut  davalının  boşanmayı  onaylaması  durumu,  evlilik  birliğinin 
başarısızlığa uğraması hakkında karine teşkil eder. 
Üç yıldır ayrı yaşama da evlilik birliğinin başarısızlığı hakkında kesin karine 
teşkil eder.”
188
 
Anlaşmalı  boşanmaya ilişkin diğer şartlar ve usul  hükümleri de Alman Usul 
Kanunu(ZPO)  630’da  yer  almaktadır.  Buna  göre  BGB  1566/1’deki  karinenin  ileri 
sürülebilmesi,  boşanma  dilekçesinin  en  azından  aşağıdaki  şekilde  düzenlenmesine 
bağlıdır
189
: 
— Diğer eşin boşanmayı kabul ettiğinin veya aynı şekilde boşanma talebinde 
bulunacağının belirtilmesi. 
— Ortak çocukların velayetinin eşlerden hangisine ait olacağı ve velayet hakkı 
kendisine tanınmayan eşin çocuklarla ilişkisinin nasıl olacağının açıklanması ve diğer 
eşin bu düzenlemeye rızası bulunduğunun belirtilmesi. 
                                                           
187
   Schwab, s. 499(Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 123, dn.35’den naklen).
 
188
   Alman Boşanma ve Nafaka Hukuku Mevzuatı, s. 1499.
 
189
   Burcuoğlu(Alman Boşanma Sistemi), s. 124, 125; Özdemir, s. 81.
 

---