Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. Bir Boşanma Yargılamasının Diğerine Dönüştürülmesi
35 sürenin iki yılı tamamlamasının, evliliğin geri dönülemez şekilde temelden sarsıldığına esas teşkil edeceği düşünülmüştür. 151 Bu sürenin kesintisiz olması şartı aranmadığı gibi, süre sonunda davalı eşe boşanma kararı üzerinde direnme hakkı da tanınmamıştır. 152 Hâkimin yapacağı iş, boşanma davasının açıldığı tarihte sürenin dolduğunu ve davacının evlilik birliğini sona erdirmek isteyen iradesini tespit etmekten ibarettir. 153 Hâkim ayrıca bir inceleme yapamaz. b. Birliğin Temelinden Sarsılması ZGB 115, bazı şartların gerçekleşmesi durumunda, iki yıllık sürenin dolmasının beklenmesine gerek kalmaksızın eşlere boşanmayı talep etme imkânı getirmektedir. Bu maddeye göre: “Ciddi sebeplerin evlilik birliğinin devamını çekilmez hale getirmesi durumunda, buna neden olmayan eş iki yılın bitmesini beklemeden boşanma talep edebilir.” 154 Bu maddeye dayanarak boşanma talep etmenin ilk koşulu, beklemeyi ortadan kaldıracak nitelikte evlilik içi şiddet gibi önemli bir sebebin varlığıdır. 155 Maddede haklı durumlar tek tek sayılmamış, hâkime her özel durumu kendi şartları içinde derlendirmesi için takdir yetkisi tanınmıştır. 156 İkinci koşul ise, beklemeyi ortadan kaldıracak sebebin davacıdan kaynaklanmamasıdır. Davacının kendi kusuru süresinden önce boşanmayı engeller. Önemli sebepler objektif olabileceği gibi sübjektif de olabilir. 157 Yani, bu sebep eşlerin davranışlarından bağımsız nitelikte bir durum ya da olaydan 150 ZGB 175 ve 176. maddeler uyarınca mahkemece düzenlenmiş ayrı yaşama sonrasında da bir taraf diğer tarafa rağmen boşanmayı talep edebilir (Hausheer, s. 33). 151 Hausheer, s. 33. 152 Helvacı, s. 1155, dn. 7, 8. 153 Hausheer, s. 33. 154 Helvacı, s. 1155. 155 Hausheer, s. 33. 156 Helvacı, s. 1156, dn. 10. 157 Hausheer, s. 33; Helvacı, s. 1156. 36 kaynaklanabileceği gibi, davalı eşin kusurlu davranışlarından da kaynaklanabilir. 158 Önemli olan hâkimin, bu sebebin evlilik birliğini temelinden sarstığını ve ortak hayat çekilmez hale getirdiğine kanaat getirmesidir. 4. Bir Boşanma Yargılamasının Diğerine Dönüştürülmesi Anlaşmalı boşanmaya dayalı bir davada mahkeme, sonuçlara ilişkin düzenlemenin onayının mümkün olmaması ya da iki aylık düşünme süresi sonunda eşlerin yazılı onay vermemiş olmaları gibi sebeplerle ortak başvuru koşullarının oluşmadığını görürse, taraflar serbest iradeleri ile başvurularını geri almadıkça hemen ret kararı veremez. ZGB 113’e göre: “Hakim ortak dilekçe ile boşanma şartlarının oluşmadığı sonucuna varırsa, her eşe, ortak dilekçeyi tek taraflı talep haline çevirmesi için süre tanır.” 159 ZGB 113’te düzenlendiği üzere, hakimin her eşe, tek taraflı olarak, talebini ZGB 114 veya 115’e göre devam ettirmesi için süre vermesi ve taraflardan birinin belirlenen sürede dava açmasıyla mahkemenin yetkisinin ve geçici tedbirlerin devam etmesi sağlandığı gibi mal rejimine ilişkin talepler de ilk başvurunun yapıldığı tarihe göre belirlenmiş olur. Böylece, 111. maddenin uygulamasıyla geçen sürenin boşa gitmesini önlenir ve usul ekonomisine uygun olarak hareket edilmiş olur. 160 ZGB 113’te öngörülen durumun tersi bir durum da ZGB 116’da düzenlenmiştir. ZGB 116’ya göre: “Eşlerden biri ortak hayatın kurulamaması veya evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle boşanma talep ederse ve diğer eş boşanmaya açık olarak rıza gösterirse veya karşı dava açarsa, ortak dilekçe ile boşanmaya dair hükümler kıyasen uygulanır.” 161 158 CEFL’nin tavsiye kararında, ayrılık 1 yıl sürmeden boşanma talebinin kabul edilmesi, davalı tarafın ağır kusuruna bağlanmıştır.(Şıpka, s. 169). 159 Helvacı, s. 1154. 160 Hausheer, s. 36; Özdemir, s. 74, dn. 351. 161 Helvacı, s. 1155. 37 Bu hükme göre, taraflardan birisi diğerinin davasını kabul eder veya karşı dava açarsa, bu durumda artık, ZGB 114 ve Md. 115’teki koşulların oluşup oluşmadığına bakılmayacak; boşanma ve sonuçları konusunda tam anlaşma sağlanması durumunda ZGB 111, boşanmanın tüm sonuçları üzerinde anlaşmaya varılamaması ya da anlaşmanın mahkemece onaylanır bulunmaması durumunda ise ZGB 112 uygulanacaktır. B. İsviçre Hukukunda Boşanmanın Dayandığı Temel İlkeler Bizim Medeni Kanunumuzun da temelini teşkil eden 1907 tarihli İsviçre Medeni Kanunu, değişiklik öncesi, Boşanma Hukukunda kusur prensibinden hareket ediyordu. Üstelik kusur yalnızca özel boşanma sebeplerinin değil, genel boşanma sebeplerinin söz konusu olduğu durumlarda da aranılan bir unsurdu. Şöyle ki, eski İsviçre Medeni Kanunu’nun 142/2 maddesinde çökmüş bir evlilik, kusursuz eşin iradesine rağmen boşanma ile sonuçlanamıyordu. 162 Bu hükme göre, kendi kusuru ile evliliğin kökünden sarsılmasına sebebiyet vermiş olan veya ailenin bu duruma gelmesinde kusuru ağır basan eş, bu nedenle boşanma talebinde bulunamazdı. Böyle bir eş tarafından açılan boşanma davasına karşı, kusursuz veya kusuru az olan eş 142/2 maddesindeki def’iyi ileri sürebilirdi. Her ne kadar, eski İsviçre Medeni Kanunu boşanma sebeplerini genel ve özel boşanma sebepleri olarak ikiye ayırmış olsa da, Federal Mahkeme içtihatları ile özel boşanma sebeplerinde de temelinden sarsılma kuralının uygulaması, genel boşanma sebebine ilişkin eski İsviçre Medeni Kanunu Md. 142 karşısında özel boşanma sebeplerini arka plana itmiştir. 163 İsviçre Kanun Koyucusu, kanun ve uygulama arasında doğan bu uyumsuzluğu gidermek amacıyla yola çıktığı değişim sürecinde, ilk iş olarak “kusurlu eş” 162 Özdemir, s. 34; “..Fakat bu hüküm muhtelif şekilde kötüye kullanılmaya müsait ve fiilen de kötüye kullanıldığından uzun seneler sonra açılmış olan bir davada davacının kusurunu ileri sürme imkânına, kanunda yapılacak bir değişiklikle engel olmak lâzımdır..”(Bkz., Gürsoy, Kemal Tahir: “Boşanma Hukukunun Tarihî Gelişimine Bir Bakış ve Boşanma Sebeplerinde En Yeni Gelişmeler”, AÜHF 50. Yıl Armağanı, C. II, Ankara 1977, s. 30 vd.). 163 Gürsoy, s. 26. Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|