Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

30 
1907 tarihli İsviçre Medeni Kanunu yürürlüğe girdiğinden bu yana 1999 yılına 
kadar  hiç  değişmeden  yürürlükte  kalmıştır.
125
  O  zaman  için  değerlendirildiğinde, 
kusuru  veya  akıl  hastalığını  özel  boşanma  sebebi  sayması  yanında  başka  hiçbir 
yabancı  hukukun  tanımadığı  evlilik  birliğinin  temelinden  sarsılması  nedenini  genel 
boşanma  nedeni  olarak  kabul  etmesi,  bu  Kanun’un  ilerici  niteliğinden 
kaynaklanmıştır.  Ancak  değişen  toplumsal  ilişkiler,  yasada  yer  alan  özel  boşanma 
sebeplerinin  geçerliliğini  yitirmesine  sebep  olduğu  gibi,  eşlerin  anlaşarak 
boşanmalarının  da  önünü  açmıştır.
126
  İsviçre’de  1997  yılında  tüm  boşanmaların  % 
98,9  ‘unda  geçimsizliğe  dayalı  genel  boşanma  sebebine  dayanıldığı  gibi,  belirtilen 
sebebe  dayanan  boşanma  davalarının  %90’ında  da  eşlerin  yargı  sürecinde  boşanma 
konusunda anlaştıkları görülmüştür.
127
 
Yeni  Boşanma  Hukuku’nda,  geçimsizlik  ilkesi  esas  olarak  yer  almakla 
birlikte,  bu  geçimsizliğin  kanıtlanması  için  evlilik  süresince  yaşanan  hoş  olmayan 
olayların  mümkün  olduğunca  ortaya  dökülmemesi  amaçlanmış  ve  evliliğinin  sona 
erdiğinin  kanıtlanması  biçimsel  hale  dönüştürülmüştür.
128
  Bu  amaçla,  özel  boşanma 
sebeplerinin tamamı yasadan çıkarılmış, eski metinde yer alan “Boşanma Sebepleri” 
başlığı “Boşanmanın Şartları” olarak değiştirilmiştir.
129
 
İsviçre Medeni Kanunu(ZGB)’nda 111. ve 116. maddeler arasında düzenlenen 
boşanma şartları şunlardır: 
                                                           
125
   Fransa,  Almanya  ve  diğer  bazı  Avrupa  ülkelerindeki  gelişmelere  paralel  olarak  İsviçre’de  de 
eşlerin eşitliği ilkesini hayata geçirmek amacıyla Evlilik Birliği Hukuku’nda yapılan ve 1 Ocak 
1988 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikler için bkz. Koçhisarlıoğlu, Cengiz: “İsviçre’de Evlilik 
Birliği Hukukundaki Son Gelişmeler”, Prof. Dr. Jale Akipek’e Armağan, Konya 1991, s. 431 vd.
 
126
   “İsviçre’de  anlaşmalı  boşanma,  yasa  hükmü  haline  getirilmesinden  çok  önceleri,  1960’lı 
yıllardan  itibaren  gelişen  topluma  uygun  olarak,  uygulamada  Federal  Mahkemenin  ve  yerel 
mahkemelerin içtihat  yolu ile geliştirdiği bir kurum olarak ortaya çıkmıştır.”(Özdemir, Nevzat: 
Türk-İsviçre Hukukunda Anlaşmalı Boşanma, İstanbul 2003, s. 35). 
127
   Hausheer,  Heinz:  “Yeni  İsviçre  Boşanma  Hukuku’nun  Önemli  Yenilikleri”,  İsviçre  Medeni 
Kanunu ve Borçlar Kanunu’nun Alınışının 80. Yılı, İstanbul 2007, s. 32 (Çev.: Dr. İur Ali Çivi, 
Lic. İur. Denise Unkan). 
128
   Hausheer, s. 32.
 
129
   Helvacı, Serap:  “İsviçre  ve Türk Hukuklarında Boşanma Sebepleri”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 
55. Yaş Günü Armağanı, C. 2, İstanbul 2002, s. 1151; Helvacı, her ne kadar Tasarıda “değişiklik 
çalışmasının  üç  boşanma  sebebi  öngördüğü”  nden  söz  edilse  de,  kanun  metninde  sebep 
kelimesine  hiç  yer  verilmediğini  söylüyor(Bkz.  Helvacı,  s.  1168);  Özdemir,  s.  44;  Gençcan,  s. 
109.
 

---

31 
2.
 
Ortak Taleple Boşanma 
a.
 
Tam Anlaşmalı Boşanma 
Tam anlaşmalı boşanmayı düzenleyen ZGB 111 şu şekildedir: 
“Eşler,  çocuklara  ilişkin  müşterek  kararlarının  ve  zorunlu  belgelerin  ekli 
olduğu boşanmanın sonuçları hakkında tam bir anlaşma ve ortak bir dava dilekçesi ile 
boşanmayı talep ettikleri takdirde, hakim tarafları ayrı ayrı ve birlikte dinler; onların 
iyice  düşündükten  sonra  ve  serbest  iradeleri  ile  dilekçeyi  verdikleri  ve 
onaylanabilecek nitelikte bir anlaşma meydana getirdikleri hususunda kanaat getirir. 
Duruşmadan  itibaren  2  aylık  düşünme  süresinin  sonunda,  eşler  yazılı  olarak 
boşanma  iradelerini  ve  anlaşmalarının  koşullarını  teyit  ederlerse,  hakim  boşanmaya 
karar verir ve anlaşmayı onaylar. 
Mahkeme bir duruşma daha öngörebilir.”
130
 
Bu  madde  uyarınca,  davacısı  ve  davalısı  olmayan  çekişmesiz  bir  boşanma 
muhakemesi  uygulama  alanı  bulmaktadır.
131
  Bu  muhakemede  hakim,  ortak  taleple 
dava  açan  tarafları  ayrı  ayrı  ve  birlikte  dinledikten,  boşanma  konusunda  iyice 
düşündüklerine, serbest iradeleri ile karar verdiklerine ve onaylanabilecek nitelikte bir 
anlaşma  yaptıklarına  kanaat  getirdikten  sonra,  onlara  iki  aylık  bir  düşünme  süresi 
tanımaktadır.
132
  İki  aylık  süre,  taraflara  anlaşma  ve  boşanma  üzerinde  ciddi  bir 
şekilde düşünme imkânı veren koruma amaçlı bir süredir.
133
  Emredici  nitelikte  olan 
bu  süre  kısaltılamaz  ve  uzatılamaz.
134
  ZGB  111/2’de  iki  aylık  düşünme  süresi 
                                                           
130
   Helvacı, s. 1152.
 
131
   Hausheer, s. 34.
 
132
   Avrupa  Birliği  Aile  Hukuku  Komisyonu(CEFL)’in  tavsiye  niteliğindeki  prensip  kararlarında, 
anlaşmalı boşanma  durumunda  düşünme  süresi,  eşlerin boşanma  yargılamasının başında  çocuk 
sahibi olup olmadıklarına göre 3 ay ya da 6 ay olabilmektedir. Özellikle ergin olmayan çocuklar 
varsa  6  aylık  düşünme  süresi  önerilmektedir.  (Ayrıntılı  bilgi  için  bkz.  Şıpka,  Şükran:  ”Avrupa 
Birliği  Aile  Hukuku  ve  CEFL”,  İstanbul  Ticaret  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Dergisi,  S.  10, 
2006/2, s. 168).
 
133
   Özdemir, s. 60, dn. 265.
 
134
   Werro,  s.  114  (Ceylan,  Ebru:  “Türk  ve  İsviçre  Hukukunda  Boşanma  Davasıyla  İlgili  Usul 
Kuralları”, MÜHFD, İstanbul 2006/2, s. 161, dn. 82’den naklen). 

---