Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 sonunda eşlerin sözleşmeyi ayrıca onaylaması şartı arandığından, bu süre zarfında eşler boşanma anlaşmasından tek taraflı olarak serbestçe dönebilirler. 135 Hakimin tarafların ortak boşanma iradesi ve meydana getirdikleri sözleşme üzerinde yapacağı incelemede hangi hususları göz önünde bulundurması gerektiği önem arzeden bir konudur. Hakimin onayı, sadece taraflar arasındaki anlaşmanın iyi düşünülmüş ve serbest irade ile yapılmış olması hususunda değil, boşanma kararının iyi düşünülmüş ve serbest irade ile verilmiş olması hususunda da aranmalıdır. 136 Ancak, hakim hakkaniyete uygunluk denetimini yalnızca anlaşma üzerinde yapabilecek; boşanmanın hakkaniyete uygun olup olmadığı hususunda bir araştırmaya dahi girmeyecektir. 137 Boşanma anlaşmasının mahkemece denetimi, ekonomik anlamda, çocukların çıkarlarına ilişkin inceleme saklı kalmak kaydıyla, bir eşin diğerine göre daha avantajlı hale gelmesini önlemeye yönelik olmalıdır. 138 Bu anlamda, boşanmayı isteyen eşlerin, bir an önce evlilik bağından kurtulmak adına, boşanmanın ekonomik sonuçlarına ilişkin sağlıklı kararlar vermeksizin anlaşma yapabileceği ihtimali karşısında hakim; dikkatli olmalı, tarafları anlaşmanın olası sonuçları hakkında bilgilendirmeli ve ancak ondan sonra anlaşmayı onaylamalıdır. ZGB 145/2 uyarınca, hakimin reşit olmayan çocukların çıkarının söz konusu olduğu, velayetin kime verileceği, ortak velayet 139 halinde kimin yanında kalınacağı gibi sorunların çözümünde re’sen hareket etmesi gereği ortaya çıkar. 140 Çocuk, ZGB 135 Özdemir, s. 56, dn. 244. 136 Özdemir, s. 52. 137 Özdemir, s. 52. 138 Hausheer, s. 35. 139 “Boşanma sırasında çocuğun velayetinin tevdii ile ilgili olarak 2000 yılında yürürlüğe giren 133. madde uyarınca çocuğun velayetinin tevdi edilmesinde ve şahsi ilişkilerin düzenlenmesinde çocuğun menfaati için önem taşıyan tüm durumların ve yine anne babanın ortak taleplerinin dikkate alınacağı, velayet tevdi edilirken ve mümkün olduğu takdirde çocuğun dinleneceği özel olarak hükme bağlanmıştır…İsviçre Hukukunda, eşlerin ortak talebi ve kanunda aranan şartlarda mali yükümlülüklere ilişkin anlaşma yapmak şartıyla ve esas olarak da çocuğun menfaatine uygun düşmek kaydıyla velayetin ortak tevdi edilmesi de bu hükümle mümkün kılınmıştır.”(Ayrıntılı bilgi için bkz. Özdemir/ Oktay, Saibe: “Boşanma Davalarında Çocuklara İlişkin Kararlar Bakımından Çocuğun Dinlenme Hakkı”, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, C. 2, İstanbul 2009, s. 1226, 1227). 140 Hausheer, s. 35; Özdemir, s. 54, dn. 235. 33 144/2 gereğince, boşanma davası sırasında, kendisiyle ilgili tedbirlerin alınması konusunda, yaşı ve önemli bir sebebin olmaması koşuluyla, mahkeme ya da görevlendireceği uzmanlar tarafından dinlenir. 141 Düşünme süresi sonunda, tarafların boşanma iradeleri ve anlaşma konusunda verdikleri yazılı onayla hakim tarafların boşanmalarına karar verir, anlaşmayı onaylar ve boşanma kararında yer alan bu anlaşma Md. 140/1 gereğince kararın bir parçası haline gelir. 142 b. Kısmi Anlaşmalı Boşanma Kısmi anlaşmalı boşanmayı düzenleyen ZGB 112 şu şekildedir: “Eşler ortak bir dilekçeyle boşanma talebinde bulunabilir ve boşanmanın üzerinde anlaşmaya varamadıkları sonuçları hakkında karar vermeyi hâkime bırakabilirler. Eşler, tam anlaşmada olduğu gibi, boşanma iradeleri, boşanmanın bir anlaşmanın konusu haline getirdikleri sonuçları ve diğer sonuçlarının hâkim tarafından düzenleneceği hususundaki kararları hakkında dinlenirler. Her eş, boşanmanın üzerinde anlaşmaya varılamayan sonuçları ile ilgili taleplerini bildirir; hâkim boşanma davası esnasında bu talepleri de karara bağlar.” 143 Bu hüküm, karşılıklı rıza ile boşanmak isteyen ve boşanmanın sonuçları üzerinde tam bir anlaşma sağlayan çiftlerin yanında kısmi olarak anlaşanlara da kolay bir şekilde boşanma imkânı sağlamak amacıyla kanuna konulmuştur. 144 Burada taraflar, boşanma konusunda anlaşmıştır. Ancak, boşanmanın sonuçları konusunda ya hiç anlaşamamış ya da kısmen anlaşmış olduklarından, taraflar, üzerinde anlaşmaya 141 Hausheer, s. 35; Özdemir, s. 55, dn. 236. 142 Hausheer, s. 35; Özdemir, s. 65, dn. 298. 143 Helvacı, s. 1153. 144 Helvacı, s. 1153, dn. 4. 34 varılamayan noktalarda hâkimin düzenleme yapmasını kabul ederler. Bu düzenleme sonucunda, üzerinde anlaşmaya varılamayan noktalarda hâkim neye karar verirse versin, tarafların en başta boşanma iradelerini birlikte ve açıkça bildirmeleri, kısmi anlaşmalı boşanmanın ana unsurunu teşkil eder. 145 Boşanma konusundaki muhakeme ZGB 111 uyarınca gerçekleştirilecek, ciddi boşanma iradesi incelenip, iki aylık düşünme süresi sonrasında her iki eşin de boşanma ve varsa kısmi anlaşma iradelerinin devam ettiği yönündeki yazılı beyanları alınacaktır. Eşlerin bu onayıyla birlikte çekişmesiz usul sona erecek, boşanmanın sonuçlarına ilişkin muhakeme, ZGB 114 vd maddeleri gereğince çekişmeli olarak sürdürülecektir. 146 Bu maddeye dayanan boşanma yargılamasında karma bir usul izleniyor olsa da, boşanma kararı, bir bütündür ve kısmi anlaşma ile varılan sonuçları olduğu gibi, hâkim tarafından çözülen yan sonuçları da kapsar. 147 3. Tek Taraflı Taleple Boşanma a. Ortak Hayatın Kurulamaması ZGB 114 hükmüne göre: “Taraflar en az iki yıl 148 ayrı yaşamışlarsa, eşlerden biri, talebe ilişkin duruşmanın başında veya tek taraflı talebin ortak dilekçenin yerini aldığı günde boşanma talep edebilir.” 149 Maddeyle, iki yıllık fiili ayrılık süresi sonunda, bir tarafa tek yanlı olarak boşanmayı talep etme hakkı tanınmıştır. 150 Çünkü eşlerin fiili olarak ayrı kaldığı 145 Helvacı, s. 1154. 146 Hausheer, s. 36; Özdemir, s. 70, dn. 331. 147 Hausheer, s. 36, Özdemir, s. 72, dn. 344. 148 Başlangıçta 4 yıl olan ayrılık süresi, 1 Haziran 2004’ten itibaren yürürlüğe giren 19.12.2003 tarihli Federal Yasa ile 2 yıla düşmüştür(Bkz. Hausheer, s. 33; Ceylan, s. 162, dn. 90); CEFL’nin tavsiye niteliğindeki prensip kararında eşlerden biri bir yıldan fazla süredir ayrı yaşıyorsa, boşanmanın gerçekleşebileceği söylenmektedir(Şıpka, s. 169). 149 Helvacı, s. 1155. Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|