Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Eşlerin Birlikte Başvurması
101 Eşlerin bir yıllık süre boyunca fiili olarak birlikte yaşamış olmaları şart değildir. Evliliğin kurulmasından itibaren bir yıllık sürenin geçmiş olması yeterlidir. 407 Bu anlamda taraflar bir yıllık süre içerisinde hiç bir araya gelmeseler dahi, bu durumun sonuca olumsuz bir etkisi olmaz. Ancak evliliğin en az bir yıl sürmüş olması şartının aranmasının çok kısa süreli evliliklerin taraflar birbirlerini tanımadan sona ermesine engel olmayı amaçlaması karşısında kanunun bu bir yıllık süre içinde eşlerin fiilen birlikte yaşamalarını şart koşmaması bir çelişki oluşturmaktadır. 408 2. Eşlerin Birlikte Başvurması Kanunkoyucuya göre eşler mahkemeye birlikte başvurarak boşanma iradelerini birlikte açıklayabilirler. Fakat bu durumda, mahkemenin verdiği boşanma hükmünde hangi eş davacı hangi eş davalı olarak gösterilecektir? Bu konuda doktrinde farklı görüşler bulunmaktadır. Bir kısım yazarlar 409 anlaşmalı boşanmanın çekişmesiz yargı işi olduğu görüşünü savunurken; bir kısım yazarlar 410 ise “anlaşmalı” olsa bile boşanma davasını çekişmesiz yargı işleri arasına sokmanın mümkün olmadığını düşünmektedirler. Bu konuda İpek’in 411 düşüncesine göre: “ Gerek eşlerin davayı ortak dilekçe vermek suretiyle birlikte açtıkları gerekse de anlaşmalı boşanma sebebi dışında açılıp da karşı eş tarafından kabul edilen diğer sebeplere dayalı boşanma davalarında ortada çekişmesiz bir yargı niteliğinin olduğunda kuşku yoktur. Ancak eşlerin ayrı olarak açtıkları anlaşmalı boşanma davalarında ortaya çıkan dava niteliğinin çekişmesiz yargılama faaliyeti olduğunu savunmak güçtür. Nitekim bu durumda karşı eşin anlaşmalı boşanmanın şartlarını kabul edip etmeyeceği yönünde bir kesinlik söz konusu değildir. Bu durum karşısında 407 Öztan, (Değişiklikler), s. 130. 408 Dural/Öğüz/Gümüş, s. 118. 409 Öztan, (Yeni Aile), s. 416; Tutumlu, s. 1066; Özdemir, s. 115; “Birlikte dava açan eşlerin aynı dava dilekçesini davacı ve davalı olarak ayrı ayrı imzalaması çekişmeli bir davanın olduğunu mu gösterir? Ortada boşanmak istemeyen bir eş var mıdır ki çekişme olsun?”(Gençcan, s. 539). 410 “Tabiatıyla anlaşmalı olsa bile boşanma davasını çekişmesiz yargı türüne sokmak mümkün değildir; davanın mutlaka bir de davalısı olacaktır.”(Akıntürk/Karaman, s. 270). 102 anlaşmalı boşanma davalarının hukuki niteliğini izale-i şuyuu davalarında olduğu gibi çift taraflı bir yargılama faaliyeti olduğunu savunmak mümkündür. Buna göre anlaşmalı boşanmada ne davacı ne de davalı taraf bulunmayıp, bu davalar sui generalis bir niteliğe haizdir.” 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu öncesinde hukukumuzda çekişmesiz yargıya dahil olan iş ve talepler başta TMK, BK ve TTK’de olmak üzere dağınık vaziyette bulunuyordu. 412 Ancak 4.2.2011 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak, 1.10.2011 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 6100 sayılı HMK’nin “çekişmesiz yargı” başlıklı 382. maddesinde çekişmesiz yargının tespiti açısından üç temel ölçüt getirilmekle birlikte; kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku, eşya hukuku, ticaret hukuku, icra iflas hukukundaki çekişmesiz yargı işleri ile çeşitli kanunlardaki çekişmesiz yargı işlerinin bir kısmı sayılma suretiyle belirtilmiştir. Maddede çekişmesiz yargı işlerinin neler olduğu önce genel çerçevesi belirlenerek, daha sonra da mümkün olduğunca sayılarak belirtilmiştir. Birinci fıkrada özellikle, hukukumuzda üzerinde mutabık kalınan çekişmesiz yargıya ilişkin temel ölçütler esas alınarak çekişmesiz yargı işlerinin genel olarak sınırları çizilmiştir. İkinci fıkrada ise açıkça çekişmesiz yargı işi olduğu belirtilmeyen işlerin birinci fıkrada belirtilen kriterlere uyduğu takdirde çekişmesiz yargı işi olarak kabul edileceği belirtilmiştir. İlgili maddede Aile Hukukuna ilişkin kısımda “anlaşmalı boşanma” ya yer verilmemiş olması, bizi anlaşmalı boşanmaya ilişkin talebin çekişmesiz yargı işi olmadığı sonucuna doğrudan götürmeyecektir. Ancak doktrindeki tartışmanın Kanunkoyucu’yu da etkilemiş olduğu anlaşılacaktır. Aynı tartışmadan hareketle tek dilekçe ile anlaşmalı boşanmak isteyen eşlerin iki ayrı başvurma harcı yatırmak zorunda olup olmadıkları sorununa da cevap vermek gerekir. Bu konuda Yargıtay bir kararında 413 eşlerin anlaşmalı boşanmak için birlikte 412 Kuru, Baki: Nizasız Kaza, Ankara 1961, s. 2(Tutumlu, s. 1064, dn. 255’den naklen). 413 Yargıtay’ın oy çokluğuyla aldığı bu karar için bkz. Y 2 HD, 9.4.2002, 4194/4994(Gençcan, s. 589, 590); Tutumlu eşlerin birlikte başvurması durumunda ortada iki ayrı dava değil, tek dava olduğunu, bu nedenle tek bir başvuru harcı alınmasının doğru olacağını düşünmektedir(Tutumlu, s. 1049). 103 dava açtıklarında tek başvurma harcının alınmasını yeterli görmüşken; bir başka kararında 414 ise bu kez iki kez başvurma harcı alınmasını gerekli görmüştür. 3. Eşin Açtığı Davanın Diğer Eşçe Kabulü Kanunkoyucunun tarafların anlaşarak boşanabilmeleri için öngördüğü bir başka şekil de bir eşin açtığı davanın diğer eş tarafından kabul edilmesi durumudur. TMK 166/son cümleye göre, anlaşmalı boşanma davasında, hâkim tarafların ikrarı ile bağlı olacaktır. Bu husus, salt evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayanan boşanma davasında değil, diğer özel sebeplere dayanan boşanma davalarında da uygulama alanı bulacak; hâkim bir eşin zina ya da terke dayalı olarak açtığı boşanma davasını diğer eşin kabul etmesi ve evliliğin en az bir yıl sürmesi şartıyla TMK 166/3’e göre boşanma kararı verebilecektir. 415 Gençcan’ın bu konuda ikili bir ayrıma gittiği, eşlerin evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı olarak açılmış boşanma davasında davanın herhangi bir safhasında anlaşmalı boşanmanın gerçekleştirilebileceğini kabul etmesine rağmen; Yargıtay’ın terk sebebine ilişkin olarak verdiği karar doğrultusunda, özel boşanma 414 “…Davalının harcı vererek açtığı bağımsız bir boşanma davası yoktur. Davalının davacı kadın tarafından açılan boşanma dava dilekçesini davalı olarak imzalamış olması ayrı bir harç yatırılmadığından davalı açısından bu dilekçeyi dava dilekçesi niteliğine dönüştürmez. Açıklanan bu durum karşısında kadının davasının feragat nedeniyle reddi ile yetinilmesi gerekirken, kocanın da davası varmış gibi kesin hüküm oluşturacak şekilde davalının boşanma davasının reddine karar verilmesi doğru olmamıştır.” şeklindeki Y 2 HD, 12.2.2008, 4531/1409 sayılı kararda Gençcan’ın karşı oy gerekçesi de dikkat çekicidir: “…Anlaşmalı boşanma davasında eşlerden birinin davalı başka bir deyişle çekişme çıkaran taraf olduğu söylenemez. Karşılıklı boşanmak isteyenlerin ikisinin de boşanma konusunda davacı oldukları imzalı beyanları ile tartışılamayacak şekilde açıktır. Anlaşmalı boşanma isteminden vazgeçilmesi durumunda ise hem kadın eşin hem erkek eşin davayı istedikleri takdirde TMK 166/1 hükümlerine göre sürdürmeleri olanaklıdır. Kadın eşin boşanma davasından feragat etmesi nedeniyle kadın eşin boşanma davasının feragat sebebiyle reddine karar verilip, davayı sürdüreceğini açıklayan erkek eşin boşanma davasının TMK 166/1 hükümlerine göre sürdürülerek karar verilmesi gerekir…” (Gençcan, s. 590’dan naklen). 415 Dural/Öğüz/Gümüş, s. 118; Tutumlu, s. 1049; Özdemir’e göre; akıl hastalığına dayalı olarak açılan davalar dışındaki diğer davalarda bu imkân bulunmalıdır. Zira akıl hastası olan eşin kabul iradesine değer verilmesi mümkün olmayacağı gibi, anlaşmalı boşanmanın niteliği gereği kanuni temsilcinin akıl hastası yerine beyanda bulunması imkânı da yoktur(Özdemir, s. 139). Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|