Annotasiya
Yüklə 5,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yaş peda
- İslah-əmək pedaqogikası (və ya “Pentensiar pedaqogika”)
- Humanistlik pedaqogikası
- Ədəbiyyat
46
larda aparılan tərbiyə işləri, texniki inkişafla bağlı yeni əmək və tə- lim bilik, bacarıq və vərdişlərinin formalaşdırılması və digər peda- qoji problemləri araşdırır. Gender pedaqogikası son dövrlərdə pedaqogikamıza daxil olmuşdur. Gender ingilis dilində “Genius” sözündən olub “cins” deməkdir. Gender kişi ilə qadın arasındakı fərqlərin bioloji deyil, sosial tərəflərini, fərqlərini öyrənir. Bu fərq- lər kişi və qadının cəmiyyətdə fəaliyyətində, davranışında, mental və emosional xüsusiyyətlərində özünü büruzə verir. Gender pedaqogikası kişi və qadın arasında sosial bərabərliyin pedaqoji, psixoloji, əxlaqi, mənəvi problemlərini işləyib tədqiq edir. Gender pedaqogikası təlim və tərbiyə prosesində oğlan və qızların gender sosiallaşması xüsusiyyətlərini öyrənir. Pedaqoji prosesdə gender münasibətlərinin nəzərə alınması təlim və tərbiyənin keyfiyyətinin yüksəldilməsində və səmərəli təşkilində mühüm amildir. Yaş peda- qogikası isə müxtəlif yaş dövrlərində təlim və tərbiyə məslələrini öyrənir və ona müvafiq olaraq pedaqoji prosesi qurur. Yaşlıların pedaqogikası – pedaqoji elmin bir sahəsi olub yaşlı insanların təlimi, tərbiyəsi, təhsili və özünütəhsilinin pedaqoji cəhətdən məqsədyönlü, planlı, sistemli şəkildə müxtəlif formalarda təşkilidir. Buna androqoqika da deyilir. Tibbi pedaqogika. Pedaqogikanın bu sahəsi tibbin hüdudunda təşəkkül taparaq formalaşır. Uşaq və yeniyetmələr arasında хəstəlik hallarının olması bu istiqamətdə səhiyyənin məqsədyönlü fəaliyyət göstərməsini tələb etdiyi kimi, belə uşaqların təhsilinin də təşkilini zərurətə çevirir. Beləliklə, qoruyucu təhsil-tərbiyə konstruksiya- larının işlənib hazırlanması təхirəsalınmaz vəzifə kimi qarşıda durur. Tibbi pedaqogikanın predmetini хəstə və halsız şagirdlərlə müəllimlərin təlim-tərbiyə fəaliyyətinin sistemi təşkil edir. Deməli, müalicə və təhsilin səmərəli şəkildə uzlaşdırılması tələbatı öz-özlü- yündə meydana çıхır və beləliklə, tibbi-pedaqoji elmin inteqrasiyası baş verir. Tibbi pedaqogikanın faydalılığını artırmaq üçün alimlərin və praktik işçilərin ikili təhsilə (tibbi və pedaqoji) yiyələnmələri məqsədəuyğundur.
islah əmək kolonoyalarında həbs olunmuş şəxslərin yenidən tərbiyə olunması üçün pedaqoji yanaşmaların nəzəri və praktik əsaslarını
47
öyrənir, burada onların təhsilinin və tərbiyəsinin təşkili məslələrini araşdırır.İslah-əmək pedaqogikası hüquq elmləri ilə daha sıx bağlıdır. Pedaqoji ədəbiyyatda daha fərqli pedaqogika sahələrinə də rast gəlmək olur. Humanistlik pedaqogikası 1950-ci illərin sonu 1960-cı illərin əvvəllərində ABŞ-da yaranmışdır. Humanistlik pedaqogikası əvvəlcə humanistlik ideyalarının ifadəsi kimi meydana gəlmiş və müasir tərbiyə metodlarının nəzəri və praktik istiqamətlərini özündə əks etdirmişdir. Qərbdə onun ən fəal nümayəndələri kimi K.Rodjere, R.Bart, Ç.Ratboun və başqalarını göstərmək olar. Humanistlik pe- daqogikasının əsas qayəsi təhsilə, şəxsiyyətə qayğılı münasibət, təh- sildə və təlimdə avtoritarizmi dəf etmək, şagirdlərin bilikləri, bacarıq və vərdişləri mənimsəmə prosesinə emosional rəng qatmaqdır. Hu- manistlik pedaqogikasında təmənnasız yardım etmə, pay vermə, bağışlama, həvəsləndirmə və rəğbətləndirmə kimi formalara üstünlük verilir. Humanistlik pedaqogikası qabiliyyətli, istedadlı, talantlı uşaq- ların üzə çıxarılması, inkişaf etdirilməsi, formalaşdırılması ilə məşğul olmaqla yanaşı, sahibsiz, kimsəsiz və şikəst uşaqlara da yardım edilməsini həyata keçirdiyi işlərin ən mühüm tərkib hissələrindən biri hesab edir. Antropedaqogika insanın bütün həyatı boyu təhsil, tərbi- yə və inkişafı prosesi ilə bağlı yaranmışdır.İnsanın fasiləsiz tənsil al- ması problemlərini öyrənir. Bərpa pedaqogikası uşaqların intellek- tual fəaliyyətinə mane olan amillərin aradan qaldırılmasını öyrənir. Elmi-texniki tərəqqi dövründə informasiya axınının idarə olunması və yetişən nəslin nümayəndələrinin informasiya aləminə daxil edilməsi məqsədilə yaradılan pedaqogikaya informatika-kibernetika pedaqogikası deyilir. Qızların mənəvi-əxlaqi normalarının saflaşdırıl- masına xidmət edən pedaqogika feminist pedaqogika, oğlanların əx- laqi-mənəvi normalarının saflaşdırılmasına yönələn pedaqogika
Pedaqogikanın göstərilən sahələri də öz növbəsində inkişaf edə- rək şaxələnir, inkişaf edir və daha yeni pedaqogikalar meydana gəlir.
48
Suallar və tapşırıqlar 1.
Elm sisteminin başlıca elementləri ilə bağlı şərh verin. 2.
Pedaqogikanın elmlər sırasına qatılmasını şərtləndirən əsas arqu- mentlər hansılardır? 3.
səviyyələrlə bağlı şərh verin. 4.
“Pedaqogikanın obyekti” və “Pedaqogikanın predmeti” anlayışla- rını səciyyələndirin. 5.
6.
“Təhsil” anlayışının əsas xüsusiyyətləri hansılardır? 7.
“Təlim” və “təhsil” anlayışlarını qarşılıqlı şəkildə səciyyələndirin. 8.
Pedaqoji cərəyanlardan hər hansı ikisinin müqayisəli təhlilini verin. 9.
“Konstruktivizm” cərəyanının əsas xüsusiyyətləri barədə danışın. 10. Pedaqogikanın başqa elmlərlə əlaqəsi barədə nə deyə bilərsiniz? 11. Pedaqogika ilə psixologiyanın əlaqəsinə şərh verin. 12. Pedaqogikada diferensiya proseslərinin səbəblərini göstərin. 13. Xüsusi pedaqogika nəyi öyrənir? 14. Şərh edin: Gender pedaqogikasının mahiyyəti və məqsədi; Xalq pedaqogikasında tərbiyə məsələləri; Müqayisli pedaqogikanın mahiyyəti və məqsədi; Ailə pedaqogikasında valideyn-övlad münasibətləri.
1.
Əhmədov B.A. Pedaqogikadan mühazirə konspektləri. Bakı: Maarif, 1983, səh.5-37. 2.
prinsipləri. Bakı: Maarif, 1993, səh.16-17. 3.
Naxçıvanlı A.H. Qadın liderliyi haqqında bəzi mülahizələr// Genderşünaslıq, 2000, № 4. 4.
2005, səh.13, 76-81. 5.
İbrahimov F.N. Ümumi pedaqogikadan mühazirələr. Bakı: Mütər- cim, 2010, səh.7-82. 6.
səh.10-12. Yüklə 5,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|