444
təcrübədə tətbiq etmək və özünütəhsil, özünütərbiyə və özünütək-
milləşdirmə bacarıq və vərdişlərinin formalalaşdırılmasına geniş
imkanlar yaradır.
Suallar və tapşırıqlar
1.
Təlimin əsas xüsusiyyətlərini səciyyələndirin.
2.
Təlimin məqbul hesab etdiyiniz tərifini söyləyin və müvafiq şərh
verməklə mövqeyinizi əsaslandırın.
3.
“Sistem” anlayışı ilə bağlı nə deyə bilərsiniz? Onun “elementi”,
“strukturu” dedikdə nə başa düşülür?
4.
“Təlim prosesi” ilə “pedaqoji proses” anlayışlarının münasibəti-
ni “sistem” anlayışı vasitəsi ilə açıqlayın.
5.
Təlimin fəlsəfi əsasları barədə danışın.
6.
Təlimin məntiqi əsasları ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?
7.
Təlimin psixoloji əsaslarını interpretasiya edin.
8.
Təlimin məqsəd və vəzifələri hansılardır?
Ədəbiyyat
1.
Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə.. Psixologiya. Bakı: Maarif, 1989,
səh.299.
2.
Əhmədov B.Ə., Rzayev A.Q.. Pedaqogikadan mühazirə kons-
pektləri. Bakı: Maarif, 1983, səh.9; 89-90; 114; 234.
3.
Əhmədov B.A., Hacıyev A.N.. Pedaqogikanın qanunları və
prinsipləri. Bakı: Maarif, 1993. səh.208; 232-233.
4.
Əhmədov H.H. Azərbaycan təhsilinin strategiyası. Bakı: Elm,
2010.
5.
Həmzəyev M.Ə.. Pedaqoji psixologiya. Bakı: Maarif, 1991,
səh.126-127; 167-168.
6.
İbrahimov F.N.. Təlimdə alqoritmik və evristik fəaliyyətin opti-
mal nisbətlərinin əsaslarına dair oçerklər. Bakı: Mütərcim, 1998, səh.9-17.
7.
Qaralov Z.İ.. Tərbiyə (prinsiplər, məzmun, metodika), I cild,
Bakı: Pedaqogika, 2003, səh.79-82.
8.
Mərdanov M.C.Azərbaycan təhsil sistemi: real vəziyyət,
problemlər və islahat istiqamətləri. Bakı: Təhsil, 2005.
9.
Mehdizadə M.M.. Ümumtəhsil məktəblərində təlim-tərbiyə pro-
sesinin təkmilləşdirilməsi yolları. Bakı: Maarif, 1982, səh 46-53; 57.
445
10.
Nəsirov V.H., Məmmədov Ə.B.. Elmi idrakın metod və forma-
ları. Bakı: Maarif, 1980, səh.122.
11.
Paşayev Ə.X., Rüstəmov F.A.. Pedaqogika. Bakı: Nurlan, 2007,
səh.97; 99-100; 167.
12.
Ümumi psixologiya (A.V.Petrovskinin ümumi redaktorluğu ilə),
(Azərbaycan dilinə tərcümə) Bakı: Maarif, 1982, səh.113-115; 197; 284;
317; 488.
13.
Ананьев Б.Г.. Позновательные потребности и интересы
//Ученые записки ЛГУ, Вып.16, №-265. Л., 1959, стр.108.
14.
.Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитательного
процесса. М.: Просвещение. 1982, стр.5; 7-11.
15.
Данилов М.А. Процесс обучения в советской школе. М.:
Учпедгиз, 1960, стр.4-11; 42-48.
16.
Дидактика средней школы (Под редакцией М.А.Данилова и
М.Н.Скаткина), М.: Педагогика, 1975, cтр.176.
17.
Загвязинский В.И.. О современной трактовке дидактиче-
ских принципов // Советская педагогика, 1978, № 10.
18.
Махмутов М.И.. Теория и практика проблемного обучения.
Казань, 1972, стр.47; 66-68; 70; 99.
19.
Махмутов М.И.. Современный урок. М.: Педагогика, 1981.
20.
Пушкин В.Н.. Эвтистика-наука о творческом мышлении.
М.:Учпедгиз, 1967, стр.21-22; 39.
21.
Райков Е.Б.. Общая методика естествознания. И., Изд-во
АПН РСФСР, 1947, стр.16.
22.
Советская педогогика (научно-теоретический журнал) М.,
1978, № 1-4.
23.
Фридман Л.Ф.. Логико-психологический анализ школьных
учебных задач. М.: Педогогика, 1977, стр.19.
24.
Тюхтин В.С.. Отрожение, системы, кибернетика. М.: По-
лиздат, 1972. стр.11-12.
25.
Эльконин Д.Б.. Интеллектуальныe возможности младших
школьников и содержание обучения. М.: Просвещение, 1966, стр.89.
446
XII fəsil
TƏLİM PROSESİNİN MƏRHƏLƏLƏRİ
VƏ ALTSİSTEMLƏRİ
Əhatə olunan məsələlər:
12.1. Təlimin mərhələləri.
12.1.1. Yeni tədris materialının qavranılması.
12.1.2. Bilik, bacarıq və vərdişlərin formalaşması.
12.1.3. Bilik, bacarıq və vərdişlərin tətbiqi.
12.1.4. Təlimdə müvəffəqiyyətin hesaba alınması və qiymətlən-
dirilməsi.
12.2. Mükəmməl təlim sisteminin altsistemləri.
12.2.1. Bilik və fəaliyyət üsullarının əsasən hazır ötürülməsini
özündə ehtiva edən altsistem.
12.2.2. Problemli öyrənməni özündə ehtiva edən altsistem.
12.3. “İmkan – hərəkət – yeni keyfiyyət” dəyişməsi variantının
işlənməsi və seçim şərtləri.