135
qumluqda qoymaq niyyətində imiş, çünki günəş şüası oranı daha
tez isidirdi və yumurtadan balaların çıxmasını daha da
asanlaşdırırdı. Bob ilanı qan içərisində qıvrıldığı yaşıllıqdan
götürüb quru yerə atdı. Onun bədəni yerdə hələ də ağrıdan
qıvrılırdı. O, oda atılmış yaş ot kimi yığılıb-açılırdı. Bob bu
zaman öz qəddarlığını bir neçə dəfə təkrar etdi. O, ilanın
zəifləmiş bədənini yenidən qamarladı. Bob indi onu ayaqqabı
bağı kimi havada fırladırdı. Sonra it ilanın dəlik- deşik olmuş
qanlı bədənini qumun üzərinə atdı. Onun bədəni son dəfə xəfif
küləyin yarpağı tərpətdiyi kimi azca tərpəndi və sakitcə torpağa
sərildi. İlanın ətrafını xırda qan gölməçəsi bürüdü.
- Yumurtalara baxmaq istəyirsən?- atam dilləndi. Biz otuz yeddi
yumurta sanadıq. Mən onlardan birini götürüb, ovcumda ona
baxdım. Bir az bundan əvvəl onun daxilində həyat var idi. Bəli,
bu yetişməmiş toxum idi. Daha oradan bala çıxmayacaqdı. Yerin
hərarəti onu ana qədər isidə bilməzdi. Əlimdəki yumurta
bildirçin yumurtası böyüklükdə olardı. Onun qabığı nazik, amma
möhkəm idi.
- Yaxşı, Bob. Yəqin başa düşdün ki, bu ilan niyə səninlə
döyüşmək istəmirmiş, - dedim. – Həyat belədir. Hətta, insanlar
arasında da güclülər zəifləri didir, məhv edir. İt ilanı öldürür, ilan
quşları məhv edir, quşlar kəpənəkləri tutur. İnsan isə hər şeyi
zəbt edir. O, hətta öldürməyi özü üçün əyləncə sayır.
Bob ağır- ağır nəfəs alırdı. O, bizim qabağımızca evə tərəf
gedirdi.Onun dili ağzından bayıra çıxmışdı, görünür bərk
yorulmuşdu. Bobun qalın tükləri onun istiliyini daha da artırır,
dili isə elə bil çirkaba toxunub və ağ köpük axırdı. Nə atam
danışırdı, nə də mən. Hər ikimiz susurduq. Mən hələ də ölmüş
ilan haqqında düşünürdüm. Günəş şabalıd ağacları arxasında
batmaqda idi. Torağay oxuyurdu. Ancaq artıq gec idi. Qırmızı
axşam buludları təpədəki otlağımız üzərində hərəkət edirdi.
Atam cığırın yanında ayaq saxladı. Külək onun qara saçlarını
qarışdırırdı. Atamın sifəti belə bir mavi küləkli gündə
qızarmışdı.Onun gözləri qürub edən günəşə tərəf baxıdrı. “Atam
136
ilana nifrət edir” deyə mən düşünürdüm. Yadıma qadınların
doğum zamanı necə əziyyətlər çəkdikləri düşdü. Mən onların öz
körpələrini xilas etmək üçün necə çarpışdıqlarını xatırladım.
Sonra , yenə də Bobun öldürdüyü ilan gözümün önündə canlandı.
Axırda belə qərara gəldim ki, belə şeylər haqqında fikirləşmək
mənim üçün ağılsızlıqdır.
Bu səhər mən atamla çox erkən yataqdan qalxdıq. Atam deyir
ki, hər kim yerindən erkən durursa, o qazanır, həmin günün
işlərini vaxtında görmüş olur.
Biz bel, balta, kərki, külüng və ölçü götürüb, çəpərlənməmiş
tarlaya yola düşdük. Bob bu gün bizimlə getmədi.
Zəmi şehli idi. Atam çiynində bel arxadan gəlirdi, mən isə
qabaqda gedirdim. Həzin səhər mehi əsirdi. Səhərin bu təmiz
mehini ciyərlərə çəkəndə adamda bir yüngüllük hiss olunurdu və
istəyirdin ki, addımları daha da yeyinlədəsən. Mən dünən
günorta vaxtı olduğumuz yerə getdim. Qarşıda gözümə nə isə
sataşdı. Bir az diqqətlə baxdım, gördüm ki, nə isə hərəkət edir.
Onun hərəkəti bucurqadın kəndirinə oxşayırdı.
- Ehtiyatlı ol!- deyə atamı xəbərdar etdim.
- Erkək, qara ilandır.
Atam mənə tərəf bir addım atıb dayandı. Onun gözləri
təəccübdən böyümüşdü.
- Bunun haqqında nə deyə bilərsən? - atam soruşdu.
- Sən indi bu erkək ilanı görürsən. Ona yaxşı nəzər sal! O, ölmüş
yoldaşının yanında uzanıb. Ola bilsin ki, bu ilan dünən ölən
yoldaşının iziylə buraya gəlib,- deyə atama izah etdim.
Bəli, bu ilan yoldaşının izi ilə gəlmişdir. O, buraya gecə, ay
işığında, buludlar səmada hərəkət edən zaman gəlmişdi. O,
sevgilisini burada ölü halda tapmışdır. İlan ölmüş sevgilisinin
ətrafına məftil kimi sarılmışdı. O bizi görən kimi başını dik
qaldırdı. İndi o, ölənə qədər bizimlə vuruşmağa hazır idi. Bəli,
indi bu ilan son nəfəsinə kimi ölmüş sevgilisinin uğrunda Bobla
vuruşardı.
137
- Ağac götür,- atam mənə dedi, - onu təpənin üstünə apar ki,
Bob görə bilməsin.
- Siz heç bundan da dəhşətlisini görmüsünüzmü?
Eşitmişdim, ancaq birinci dəfə idi ki, bunu gözlərimlə
görürdüm.
Mən bir ağac götürüb, erkək qara ilanı qayadakı yaşıl, şehli
otların arasına gətirdim.
1981 - ci il.
138
Uilyam Saroyan
------------------------------------------
/ABŞ/
Filippinli və sərxoş
1
Oklanda gedən gəmini gözləyənlər arasında qırmızı rəngli
palto geyinmiş, səhərdən bəri ara vermədən çərənləyən,
ətrafdakıları fərqinə varmadan nəlayiq söyüşlər söyən, ucaboylu
bir kişi hamının nəzər diqqətini cəlb etmişdi. Onun belə yersiz
danışmasından sərxoş olduğu aydınca hiss olunurdu. Buna görə
də adamların heç birisi ona əhəmiyyət vermək istəmirdi. Hamı
gəminin gəlməsini gözləyirdi. Birdən sərxoşun gözü adamlar
arasında səliqə ilə geyinmiş alçaqboylu filippinli oğlana sataşdı.
O, oğlana yaxınlaşdı və ona bu adamlar arasında dayanmamağı
əmr etdi. Sərxoş dedi ki, oğlan ağların olduğu yerdə
durmamalıdır. İndiyə kimi adamların onların yanında dayanmış
filippinlini elə bil ki, görmürmüşlər. Çünki oğlan hamı kimi sakit
bir guşədə dayanıb gəminin gəlməsini gözləyirdi. O, heç bir
hərəkəti ilə başqalarından fərqlənmirdi. Filippinli oğlan sərxoşun
bu hərəkətindən qorxmuş kimi oldu.
O, sərxoşun dediklərinə əhəmiyyət vermədən adamların arasına
girdi. Sərxoş ondan əl çəkmədi:
- Sənə deyirəm, rədd ol burdan! Bura sənin kimilərin yeri
deyildir. Mən iyirmi dörd ay Fransada vuruşmuşam. Mən əsl
Amerikalıyam. Mən istəmərəm ki, sən ağların içərisində gəzəsən,
- deyə sərxoş lovğalandı.
--------------
1. Okland –Kaliforniyanın qərbində, San-Fransiskonun şərqində yerləşən
şəhərdir.
139
Oğlan əsəblərini cilovlamağa çalışdı və özünü adamların
arasına saldı. O, sərxoşa heç bir söz demədi. Sərxoş bununla
özünün təhqir olunduğunu duydu və oğlanın arxasınca qaçdı.
Hamı bu səhnədən zövq alırmış kimi dayanıb baxırdılar.
Sərxoş:
- Sənin belə gözəl paltarlar geyinməyinə ixtiyarın yoxdur.
O öz söyüşləri ilə elə bil ki, oğlanı nəyə görəsə
mükafatlandırırdı. Buradakı qadınlar isə bu söyüşləri sanki
eşitmirdilər.
Giriş qapısı açılan kimi gənc oğlan özünü hamıdan əvvəl
gəmiyə saldı. O, küncdə qoyulmuş skamyada bir anlıq oturdu və
yenidən ayağa qalxdı, gizlənmək üçün etibarlı yer axtardı. Oğlan
artıq sərxoşun söyüşlərini eşitmək istəmirdi. O baxanda Sərxoşun
qabaq tərəfdən ona tərəf gəldiyini gördü. Onun əlindən qaçıb
harada gizlənsin?
Oğlan yanındakı tualetin qapısını açdı.
- Bundan etibarlı yer ola bilməz, - deyə o, cəld qərara gəldi. O.
içəri girib arxadan qapını bağladı.
Sərxoş qarşısına çıxan hər bir adamdan filippinli oğlanı
soruşurdu. Hamıya da özünün əsl Amerikalı olduğunu sübut
etməyə çalışırdı. O, müharibədə iki dəfə yaralandığını da deməyi
unutmurdu.
İndi o, əvvəlkindən daha artıq söyməyə başladı. Birdən o,
bağlı qpını görüb ayaq saxladı. Necə oldusa, başqa birisi oraya
girmək istəyərkən sərxoş oğlanı gördü. O, oğlanı söyə-söyə
dərhal oradan çıxmasını əmr etdi:
- Sən mənim əlimdən qaça bilməzsən. – Sərxoş oğlanı hədələdi.
- Sən ağların istifadə etdiyi yerlərdən istifadə etməyə
səlahiyyətin çatmır, gəl çıx bayıra, yoxsa qapını sındıracağam! -
deyə sərxoş daha da qəzəbləndi.
- Çıxın, gedin! - oğlan dilləndi.
Sərxoş qapını silkələməyə başladı.
140
- Onsuz da sən buradan çıxacaqsan. Mən səni buradaca
gözləyəcəyəm, - deyə sərxoş razı halda dedi.
- Deyin görüm, mən sizə nə etmişəm? Məni niyə sakit
buraxmırsınız? - Oğlan qapı arxasından yalvarıcı tərzdə soruşdu.
Oğlan düşünürdü ki, bəlkə başqaları bunu görüb sərxoşu
buradan apararlar. Amma deyəsən burada heç kəs yox idi.
- Çıxın, gedin! -Oğlan yenidən təkrar etdi.
Sərxoş söyə-söyə qapını əvvəlkindən daha bərk silkələməyə
başladı. Oğlan qapının arxasında qəzəbindən titrəməyə başladı.
Artıq onun əsəbləri gərilmişdi. O, nə qədər çalışdısa, bu dəfə
əsəblərini cilovlaya bilmədi. Daxili iztirab oğlana üstün gəldi. O,
cibindən iti tiyəli bıçağını çıxartdı.
- Çıxın, gedin! Məndə bıçaq var! Mən heç kəsə xəsarət yetirmək
istəmirəm! - Filippinli sərxoşu yenidən xəbərdar etdi.
Sərxoş özünün Amerikalı olduğunu bir də xatırlatdı:
- İyirmi dörd ay Fransada vuruşmuşam. İki dəfə yaralanmışam.
Bir dəfə qıçımdan, bir dəfə də ombamdan. Əgər qorxmursan, çıx
bayıra, - deyə sərxoş oğlanı yenə hədələdi.
- Səni öldürərəm. Get buradan! Mən heç kəsi öldürmək fikrində
deyiləm. Sən sərxoşsan. Çıx get, yalvarıram sənə, get. Yoxsa,
əlimdən xata çıxar, - deyə oğlan son dəfə xahiş etdi.
Oğlan gəminin mühərrikinin saldığı səsi eşitdikcə, elə bil bu
səs onun əsəblərini daha da qıcıqlandırırdı. O bu səsdən istifadə
edərək yavaşca qapını açdı və iti addımlarla adamların arasına
girmək istədi. Bu sərxoşun gözündən yayınmadı. O, cəld əlini
arxadan atıb oğlanın paltosundan tutdu və özünə tərəf çəkdi.
Sərxoş paltonu elə bərk dartdı ki, paltonun cırılmış qolu onun
əlində qaldı. Oğlan geri döndü və var gücü ilə əlindəki bıçağı
onun böyrünə sancdı. Sərxoş qışqırdı və oğlanın boğazından
yapışdı. Oğlan isə bıçağı ara vermədən bir neçə dəfə sərxoşun
böyrünə vurdu, elə bil ki, rinqdə boksçu əldən düşmüş rəqibinə
zərbələr endirirdi.
Sərxoş yerə yıxılan kimi filippinli onu tərk etdi. O, adamların
yanına gəldi. Tiyəsindən qan damcılayan bıçaq hələ də onun
141
əlində idi. Onun tükləri qarışmış, paltosunun qolu cırılmış,
əvvəlki səliqəsindən heç bir əsər-əlamət qalmamışdı. Hamı nə
baş verdiyini dərhal anlamışdı. Buna görə də adamlar sakitcə
dayanıb əlləri titrəyən oğlana baxırdılar. Oğlan özünü itirmişdi.
O əvvəlcə gəminin qarşı tərəfinə qaçdı, getməyə bir yer axtarırdı.
Sonra geri dönüb gəminin bir küncündə dayandı. Ancaq heç
cürə bir yerdə qərar tuta bilmirdi. Onun cinayət işlətdiyini görən
adamların heç birisi onunla danışmırdılar. Getməyə heç bir yeri
yox idi onun. Qarşıda “haqqı”, “ədaləti” müdafiə edən polislər,
arxada isə hər yerdə özlərini əsl “centlmen” kimi göstərməyə
çalışan adamlar dayanmışdılar. Oğlan üzünü adamlara tutub
qışqırdı:
- Mən onu öldürmək fikrində deyildim. Siz onu niyə
saxlamadınız? Niyə ona mane olmadınız? Adamı da siçovul kimi
doğramaq olarmı? Axı, siz bilirdiniz ki, o, sərxoş idi. Mən onu
vurmaq istəmirdim, amma o mənə getməyə yol vermədi. O məni
boğmaq istəyirdi. Mən onu xəbərdar etmişdim ki, bir də qarşımı
kəssə öldürəcəyəm. Bu mənim günahım deyil. Mən Oklanda
qardaşımı görməyə gedirəm. O, xəstədir. Mən onu görməliyəm!
Axı, siz onu niyə dayandırmadınız?!
1980 – ci il.
142
Kitabın içindəkilər
1. Aqata Kristi.“Baş nazirin oğurlanması”..........................5
2. Aqata Kristi. “Bir milyon dollarlıq istiqrazın
oğurlanması ..............................................................................26
3. Aqata Kristi. “Mavi kuzənin sirri.....................................39
4. A.K.Doyl. “Brilyant tac” ...................................................62
5. A.K.Doyl. “Göy yaqut” .....................................................73
6. Oskar Uayld. “Nümunəvi milyonçu” .............................. 85
7. A.C. Kronin. “İki veronalı” ..............................................93
8. Cek London. “Meksikalı” .................................................99
9. Ernest Heminquey. “Qatillər” ........................................111
10. S. Moem. “Muzdlu tərəfdaşlar”......................................124
11. Cessi Stuart. “Məhəbbət” ...............................................131
12. Uilyam Saroyan. “Filippinli və sərxoş”..........................136
143
Aqata Kristi
:
“Baş nazirin oğurlanması”
(Tərcümələr toplusu kitabı)
İngiliscədən çevirəni: Camal Zeynaloğlu
Bakı, “Yazıçı” nəşriyyatı – 2011, - 141 səh.
Nəşriyyatın baş direktoru: Şəmsi Mirzəyev
Rəssam: Süleyman Mustafaoğlu
Operator: Turan Camalqızı
Korrektor: Aysel Zeynalova
---------------------------------------------------------------
Yığılmağa verilmişdir: 12.03.2011
Çapa imzalanmışdır: 22.04.2011
Kağız formatı: 60x84 1/16
Fiziki çap vərəqi: 8.2
Sayı: 300
Sifariş: 39
Müqavilə qiyməti ilə
-----------------------------------------------------------------
“Uni Print”
mətbəəsində çap edilmişdir.
144
Zeynalov Camal Zeynal oğlu (Camal Zeynaloğlu) – 1958-ci
ildə Cəlilabadda anadan olub. O, 1975-ci ildə Cəlilabad
rayonunun Alar kənd orta məktəbini, 1980-ci ildə isə Azərbaycan
Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunun ingilis-alman dilləri
fakültəsini bitirib.
C.Zeynaloğlu “Uğursuz nikah” (1998), “Məni qınamayın”
(1998), “Qanlı fevral gecəsi” (1999), “Ölümlə üz-üzə” (2000),
“Tanrı cəzası” (2010) kitablarının müəllifidir.
O, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.
Dostları ilə paylaş: |