AqiL ƏLİyev ariF ŞƏKƏRƏLİyev
Yüklə 3,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 13 1997 – ci ildə adambaşına ÜMM Ölk ələr və
- ÜMM(ABŞ dolları ilə) O cüml ədən valyutanın alıcılıq qabiliyyəti A.N
- 21300 Fransa 11 26050 21860 B.Britaniy a 15
- 1.9.İEÖ-in daxili bazarlarının xüsusiyyətləri.
1.8. Daxili bazarın göstəriciləri Dünya iqtisadiyyatı elmində ölkələrin daxili bazarlannın həcmini, in kişaf səviyyəsini qiymətləndirmək üçün bir necə göstəricidən istifadə edirlər. Bunlardan geniş yayılmışı və nisbətən asan hesablanan ölkənin ÜDM-
dur. Burada iki gösitəricidən - birincisi "ÜDM-ın ümumi həcmi" göstəricisindən və ikincisi "Adambaşına düşən ÜDM" göstəricisindən istifadə edilir, Bu göstəricilər üzrə dünya statistikası 50 aparıcı daxili bazar müəyyənləşdirir ki, bunun də əksəriyyəti inkişaf etmiş ölkələrdə formalaşıb. Valyutanın alıcılıq qabiliyyətinə görə hesablanan ÜDM-da vəziyyət dəyişir, уənі İEÖ-in mövqeyi nisbətən zəif görünür, lakin bu halda da dünyanın yüksək həcmli daxili bazannın çoxu İEÖ-in payına düşür.
Daxili bazarın həcmini və inkişaf səviyyəsini qiymətləndirmək üçün istifadə edilən "Əhalinin adambaşına düşən gəlir" göstəricisidir. Dünya statistikası bu göstəricinin orta qiymətini hesablayır və ayrı-ayrı ölkelərdə əldə edilən göstərici ilə müqayisə edir. Sonda bu göstərici də ÜMM- da öz əksini tapdığı üçün təhlili bu göstərici ilə davam etdirmək olar. Lakin qeyd edək ki, əhalinin gəlirləri baxımından 30 ölkə fərqləndirilir. İEÖ-in hamısı bura daxildir. Əyanilik üçün 13 saylı cədvəldə adambaşına düşən ÜMM-un səviyyəsi ölkələr qrupu üzrə verilmişdir.
Cədvəl 13 1997 – ci ildə adambaşına ÜMM Ölk ələr və ölk ə qrupları Dünyada tutduqları yer Adambaşına düşən ÜMM(ABŞ dolları ilə) O cüml ədən valyutanın alıcılıq qabiliyyəti A.N əzərə alınmadıqda B.N əzərə alındıqda Dünya üzr ə orta qiym ət: --- 5130 6330 O cüml ədən A.Ölk ə qrup-da a)G əliri az olan ölk ələrdə --- 350 1400 b)Orta g əlirli ölkələrdə --- 1890 4550 v)Yüks ək g əlrli ölkələrdə --- 25700 22740 B.Ölk ələrd ə Az ərbayca n Respublika sı 96 510 1530 Erm ənista n 95 530 2280 Gürcüstan 82 840 1980 Rusiya Federasiyası 51 2740 4190 ABŞ 6 28740 28710 Yaponiya 2 37850 23400 Almaniya 7 28260 21300 Fransa 11 26050 21860 B.Britaniy a 15 20710 20520 İtaliya 17 20120 20060
Cədvəlin məlumatlarından görünür ki, inkişaf etmiş ölkələrdə adambaşına düşən ÜMM-ın dəyəri gəliri az olan ölkələrdəkinə nisbətən 6-12 dəfədən də çoxdur. Bu göstəricisi üzrə dünyada birinci yeri tutur. İkincisi yer Yaponiyaya, üçüncüsü – İsveçə , dördüncüsü- Norveçə, beşincisi-Danimarkaya, altıncısı- ABŞ-a, Yeddincisi- Almaniyaya və s.məxsusdur. Ümumiyyətlə götürdükdə İEÖ-in hamısı dünyanın 50 aparıcı bazarına daxil olurlar.
“ Xidmət edilən istehlakçıların sayı” göstəricisi də bu və ya digər səviyyədə daxili bazarı xarakterizə edə bilər( əslndə burada söhbət ölkə əhalisinin sayından gedir). Lakin daxili bazarın həcmi və zənginliyi ilə əhalinin sayı arasında birbaşa əlaqə müşahidə edilmir. İEÖ-in əksəriyyəti əhalisi o qədər də çox olmayan ölkələrdir. Digər tərəfdən, aydın məsələdir ki, əhalinin sayı istehlakçıların sayını artırır. Söhbət burada
adambaşına düşən istehlakdan getməlidir ki, o da İEÖ –də xeyli çoxdur. İstehlakçıların sayı isə bazarın ölçülərinə təsir göstərə bilər , zənginliyinə yox,daxili bazarın tutumu və zə zənginliyi isə ölkənin iqtisadi gücündən , dövlətin sosial siyasətindən asılı olur ki, İEÖ-də yüksək səviyyədədir.
1.9.İEÖ-in daxili bazarlarının xüsusiyyətləri.
İEÖ-in daxili bazarlarının bir sıra səciyyəvı xüsusiyyətləri vardır. Onlardan biri daxili bazarların əsasən öz istehsalları ilə və yaxud da in kişaf etmış qonşu ölkənin istehsalları іlə doldurulmasıdır. Bu İEÖ-ri Yüklə 3,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|