Aqşin Babayev
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
90 Əkbəri düşünəndə bir şeyə təəssüflənirəm. Onun Nazim Hikmət haqqında yazdığı iri həcmli kitabı rus və türk dillərində nəşr olunsa da, hələ azərbaycanca çıxmayıb. Hələ onun elmi məqalələrini, gözəl publisistik yazılarını demirəm. Əkbər çox təvazökardı. Özü haqda bir söz deməz, kimsəyə ağız açmazdı. Fikirləşirdi ki, əgər əsərinin dəyəri varsa, öz-özünə yol açacaq. Heç vaxt özü haqda “mən aliməm”, yaxud “elmlər namizədiyəm” deməzdi. Deyərdi eləcə tədqiqatçıyam. “Mavi gözlü dev”in dostu belə deyərdi. Əkbər Babayev Nazim Hikmətin Bolqarıstanda işıq üzü görmüş 8 cildlik əsərlərinin də tərtibçisi, redaktoru və ön sözünün müəllifi idi. Ön sözdə o, Nazim Hikmət sənətindən şairin öz fikirləri fonunda söhbət açmış, şərhlərini və xatirələrini əks etdirmişdir. İllər yaman tələsir. Biz də gərək tələsək. Amma gərək yaxşı adam kimi yaşayaq ömrümüzü. Əkbər kimi yaxşı insanları da unutmayaq, xalqımıza tanıdaq. Bütün ömrünü N.Hikmət yaradıcılığının tədqiqinə həsr etmiş Əkbər Babayevin həyatının və elmi fəaliyyətinin ciddi tədqiqata ehtiyacı var. Belə bir tədqiqat işi həm Nazim Hikmətin, həm də Əkbərin xatirəsinə böyük hörmət və diqqət olardı. “Ədəbiyyat qəzeti”, 11 dekabr 1987. 91 Anar: “Kərəm kimi” Səhv etmərəm desəm ki, bu gün Azərbaycanda Nazim Hikmət haqqında ən çox söz demək haqqı Anara məxsusdur. Çünki Anar Nazim Hikməti olduğu kimi tanıyan, Rəsul Rza və Nigar Rəfibəylinin bu böyük sənətkarla söhbətlərinin canlı şahidi olmuş, şairlə dəfələrlə görüşmüş məşhur qələm sahibidir. Anarın bu yaxınlarda Türkiyədə nəşr olunmuş “Nazim Hikmət. Kərəm kimi” adlı çox dəyərli əsərini oxuduqdan sonra bu fikrimdə haqlı olduğumu bir daha yəqin etdim. Kitabı türk dilinə çevirən İmdat Avşar ön sözdə, Anarı “təkcə Azərbaycanın deyil, türk dünyasının da çox böyük yazıçısı” hesab etməkdə haqlıdır. Mən bu dəqiq fikrə bir əlavə də edərdim: “Anar həm də çox ciddi tədqiqatçı-alimdir.” Bir neçə il bundan əvvəl Anara filologiya elmləri doktoru adı veriləndə bunu qəlbən təqdir edənlərdən biri də mən oldum. Çünki Anarın ədəbiyyatşünaslığa dair məqalələrində problemlərə münasibət, hər hansı bir əsərin təhlili, hər şeydən əvvəl alim mülahizəsi, alim sözüdür. Bu fikirləri onun Türkiyədə nəşr olunmuş “Nazim Hikmət. Kərəm kimi” kitabı haqqında da demək olar. Anarın adı çəkilən kitabı çox gərgin elmi-tədqiqat işinin bəhrəsidir. Müəllif Türkiyədə, Azərbaycanda, Rusiyada Nazim Hikmət haqqında çap olunmuş kiçik məqalələrdən tutmuş iri həcmli əsərlərə qədər bütün tədqiqat işlərini, habelə xatirə kitablarını əldə etmiş, onlara münasibətini bildirmişdir. Bunların içərisində Vala Nurəddinin, Zəkəriyyə Sərtəlin, Səbihə Sərtəlin, Mehmet Fuadın, Şevket Sürəyya Aydəmirin, Orxan Kamalın, Kamal Sülkerin və başqa qələm sahiblərinin əsərləri vardır. Hələ sovet dönəmində (şairin ölümündən sonra) Türkiyədən kim Azərbaycana qədəm basırdısa, Nazim Hikmətlə maraqlanırdı. İlk olaraq Rəsul Rzanı, Anarı axtarıb tapırdı. Bu da təbii idi. Rəsul Rza ailəsi üçün Nazim Hikmət çox doğma idi. Mən bu əsər haqqında ürək sözlərimi ona görə “Nazim Hikmət qalaktikası” kitabıma salmışam ki, bu tədqiqat işi Nazim Hikmətin mühitini və həyatını bütün çalarları ilə göz önündə canlandırır. Burada şairlə bağlı bütün qaranlıq nöqtələrə aydınlıq gətirilib. Nazimin əsil-nəcabəti, taleyi, gənclik illərində Moskvaya gəlişi, həbsxana həyatı, məhəbbət macəraları, qadınları, Türkiyədən məcbur olub Sovetlərə 92 gəlişi, ömrünün son günləri – bütün bunlar konkret fakt və dəlillərlə əks etdirilib. Xüsusən, Nazimin ana tərəfdən ulu dədəsi rəssam olmuş polşalı Konstantin Borjenski haqqında məlumat çox maraqlıdır və yalanları təkzib edir. Anar yazır: “Bəzi Nazim əleyhdarları onun hətta yəhudi olduğunu iddia edir və bunun üçün Nazimi də yəhudi hesab edirlər. Hətta birisi “yəhudi şəhəri(?!) Salonikdə doğulan yəhudi Nazim” deyərkən, Mustafa Kamalın da, o zamanlar Osmanlı imperatorluğu sərhədləri içində qalan bu Yunan şəhərində anadan olduğunu unudur. ...Amma Vala Nürəddin və Əkbər Babayevin yazdıqlarına görə, Konstantin Borjenski təəssüf ki, yəhudi deyil, hətta Slav da deyil, Qaqauzdur. Yəni qədim türk qövmindən, Göy oğuzlardandır. Bəlkə də sırf bu üzdən Vala Nurəddin, Nazim Hikmət haqqında belə yazır: “İrqçilərə bildirirəm ki, Nazim türk əsillidir.” N.Hikmətin taleyi ilə bağlı aydınlıq gətiriləsi məqamlardan biri də şairin həbsxanadan buraxıldıqdan sonra məcbur olub Sovetlər Birliyinə gəlməsi ilə bağlıdır. “Nazim məmləkətindən qaçdı” deyə şairi bu gün də həm Türkiyədə, həm də Azərbaycanda ittiham edənlər var. Anar bu haqda yazır: “Məşhur jurnalist İlhan Səlcuq “Nazim qaçmasaydı, öldürüləcəkdi”, - deyir. Elələri də var ki, “kaş qaçmasaydı, öldürülsəydi. Nazim üçün daha yaxşı olardı”,- deyirlər. Bu həyatsevərlərdən(!) birinə Nazim “dostum, sən heç öldünmü?”- deyə sormuş. ...İlhan Səlcuq bunu da əlavə edir ki, “Türkiyə qəribə bir ölkədir. Burada Amerikaya qaçmaq vətənsevərlik sayılır, Rusiyaya qaçmaq xainlik.” Kitabda həmyerlimiz, Nazim Hikmətin və Rəsul Rza ailəsinin yaxın dostu olmuş Əkbər Babayev haqqında yazılanlar da çox maraqlıdır. Ə.Babayevi şəxsən tanımış və onun xeyirxahlığını heç zaman unutmayan bir insan kimi onu deyə bilərəm ki, Əkbər müəllimin həyatı və fəaliyyəti ayrıca bir elmi-tədqiqat mövzusudur. Anarın kitabında Əkbər Babayev haqqında verilmiş məlumat şübhəsiz ki, həm Azərbaycan, həm də türk oxucuları üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ümumiyyətlə, kitabda Nazim Hikmətlə Azərbaycanın bağlılığı məsələlərinə geniş yer verilmişdir. N.Hikmətin 1927-ci ildə Bakıya gəlişi, 1928-ci ildə onun ilk şeirlər kitabı olan ”Günəşi içənlərin türküsü”nün Bakıda nəşri, otuz il sonra yenidən Azərbaycanın qonağı olması, Mikayıl Rəfili, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza və Səməd Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|