Arif Xanlar oğlu Abasov Elçin Arif oğlu Abasov Elmira Novruz qızı Hüseynova
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hər adın başlanğıcı olan Sənin adındır, Başlayışın əvvəli Sənə çatmağın axırıdır.
İslam memarlığı və inşaat
71 ELM VƏ IMAN, ONLARIN VƏHDƏTI CƏMIYYƏTIN INKIġAFINDA ƏSAS AMILDIR Dini və ruhani həyatın səmərəliliyi, onun tələblərinin reallaşması dərəcəsi baxımından isla- mın “qızıl əsr”i şübhəsiz, Məhəmməd Peyğəmbə- rin (s) yaratdığı din və bu dinin Mədinədə möhkəmləndiyi dövr olmuşdur. İslamın yaranması, yayılması və onun ar- dınca müsəlman cəmiyyətinin formalaşması tarix- də baş vermiş ən sürətli və yalnız canlı qabarıq formalar, islami dəyərlər yeni mədəniyyətə aydın islami səciyyə verdikdən sonra İslam dunyasında əsasən, suvarma texnologiyası, mədənlər, şaxtalar, toxuculuq sahələri, kimya, elm, ədəbiyyat, fəlsəfə, memarlıq, hərbi elmlər, musiqi, astronomiya, tibb və s. özünün inkişaf səviyyəsinə çatmışdır. Bəşəriyyətin ən dəyərli və qiymətli varlığı elm və imandır. Elm və iman iki qanada oxşayır ki, onlarsız pərvaz edib ucalmaq mümkün deyil. Elmsiz iman, imansız elm bir qanadsız quşa bənzəyir. Odur ki, kamil alim təqvalı, bilikli, eyni zamanda ümmətin hərəkətverici qüvvəsi olmalı, öz əməyinin bəhrəsini xalqın maddi, mənəvi və iqtisadi cəhətdən yüksəlməsinə sərf etməlidir. İslam dini elmi, biliyi, müqəddəsləri yüksək qiymətləndirmişdir. İslamın arxalandığı Dünya dörd dirək üzərində durur: 1.
2.
Böyüklərin ədaləti 3.
Allaha xas qulların ibadəti 4.
Qəhrəmanların cəsarəti. Elm və fəzilətdə, şücaət və ilahi mərifətdə vicdanlara rəhbərlik edən Həzrət Əli (ə) kimi yük- sək şəxsiyyətdən sonra səhabələr, hafizlər, saysız- hesabsız İslam alimləri, özü də, sözü də Allahın olan “Qur’ani-Kərim”in feyzi ilə yüksəlmiş, bu kitabi-qədimdən aldıqları ziyalarıyla aləmləri nurlandıraraq bütün dünyaya insanlıq dərsi vermişlər. Şəhid Murtəza Mütəhhəri deyib:
Müsəlman alimi inanır ki, onun hər bir zəh- məti Allahın nəzərindədir. O, heç vaxt unutmur ki, bütün problemlərin həllində ulu Tanrıya, məzhəbə inanmaq lazımdır. Elm insana gələcək həyatını istədiyi kimi qurmaqda yaxından köməklik edir və ona belə bir qüdrət və bacarıq bağışlayır. İman isə insanın gələ- cək həyatını necə qurmağa, bu işin əhəmiyyətini dərk etməyə və bu məsələlərin özü və ictimaiyyəti üçün xeyirli olmasını başa düşməyə sövq edir. İnsan elmdən bir alət kimi istifadə edərək təbiəti öz iradəsinə tabe edir. İman isə insana hakim olan istək və iradəsini öz ixtiyarına keçirən və onu haqqa hidayət edən daxili bir qüvvədir. Deməli, iman insan, insan isə elmin vasitəsilə yaşadığı aləmi qurur. Və bu iki ünsür birlikdə olduqda həm insan, həm də onun dünyası inkişafa doğru yönəlir və müəyyən mərhələlər keçdikdən sonra təkamülə nail olur. “Qur’ani-Kərim”in “Loğman” surəsinin 20- ci ayəsində: “Yerdəkilər və göydəkilər ixtiyarında- dır”; “Əzhab” surəsinin 72-ci ayəsində isə: “Sən ilahi əmanəti daşıyırsan” buyurulur. Odur ki, hər bir müsəlman alim Allahın ümmətə bəxş etdiyi bütün nemətlərdən xeyirli məqsədlər üçün istifadə etməyi bacarmalıdır. Peyğəmbərimiz (s) buyurur: “Məndən eşit-
Müsəlman aləminin orta əsrlərdə və sonrakı dövrlərdə yaşayıb, dünya mənəvi xəzinəsinin incilərini yaratmış İbn Sina, Bəhmənyar Əl- Azərbaycani, Əbu Həfs Sührəverdi, Şeyx Mahmud Şəbüstəri, Seyid Yəhya Bakuvi kimi filosof və mütəfəkkirləri, Fələki Şirvani, Xacə Nəsrəddin Tusi, Hübeyn Tiflisi, Əbdürrəşid Bakuvi, Nəimi, Eynəlqüzzat Miyanəçi, Siracəddin Urməvi, Əcəmi Naxçıvani, Hacı Zeynalabdin Şirvani kimi alimləri, Xaqani, Nizami, Nəsimi, Füzuli, Məsihi, Marağalı Əvhədi kimi dahi şairləri məhz islam zəminində yetişib böyük şəxsiyyətlər kimi tanınmışlar. Əgər biz keçmiş sovet dövründə olduğu kimi bu görkəmli sənətkarların dinə qarşı
İslam memarlığı və inşaat
çıxdıqlarını iddia ediriksə, şübhəsiz ki, onların böyüklüyünü və dahiliyini inkar etmiş oluruq. İslam zəminində yetişmiş, yazıb-yaratmış şer, sənət və elm dühalarının yaradıcılığını islamsız, “Qur’an”sız təsəvvür etmək, onları bu nəzəri, əxlaqi bünövrədən təcrid edib, sırf materialist ba- xımından tədqiq etmək elmə qarşı hörmətsizlikdən başqa bir şey deyil. İbn Sina deyir: “Bütün ömrüm boyu elmin
Şeyxül-mühəndisin Əcəmi Əbu-bəkr oğlu Naxçıvani “Qur’ani-Kərim”ə istinad edərək İslam memarlıq üslubunu yaratmış, dünya memarlıq və inşaat elminə yeniliklər gətirmişdir. Odur ki, heç təsadüfi deyildir ki, Əcəmi, yaradıcılığının şah əsəri olan Möminə xatun türbəsinin üzərində iki dəfə təkrarlanan “Yasin” surəsini həkk etmişdir. O cümlədən, dahi Şeyx Nizami Gəncəvinin də adı çox böyük ehtiram və məhəbbətlə qeyd olunmalıdır. Araşdırıcıların qeyd etdiyinə görə, “Nizami dinsiz, etiqadsız cəmiyyət təsəvvür etmir”. Bu sa- dəcə olaraq mümkün də deyildi. Çünki dünyanın bütün vicdanlı mütəfəkkirləri dini şüurda cəmiyyətin hərəkətvericisi olub, onu nizamda saxlayan qüvvəni görürlər.
Nizami də eləcə. Ustad Nizami Gəncəvi öz əsərlərində Allaha, peyğəmbərlərə belə xitab edir:
Çox vaxt İslam aləminə tənə vuraraq deyirlər ki, bu din onları elmi və texniki tərəqqidən çəkindirir, buna görə də İslam ölkələrində böyük kəşflər edən alimlər yetişməyib. Belə sözləri ancaq nadanlar deyə bilər. Qərblilər öz xristian təəssübləri ilə qərbli düşüncələrinin və eyni zamanda irqçilik hisslərinin təsiri altında əsrlər boyunca İslam mədəniyyətin- dən bəhrələnməklə əldə etdikləri elmlərin mənşə və mənbələrini etiraf etmək istəməmiş, hətta bununla da kifayətlənməyib, islamı daim kiçik göstərməyə çalışmışlar. “Ərəblərin böyük tarixi” adlı əsərin müəllifi L.A.Sedillot qeyd edir: “Müsəlmanları və onların
İslam aləmində Şeyx Bühaddəni kimi istedadlar, elm və xəzinələr yetişmişdir. İmanlı alim heç vaxt icad etdiyini cəmiyyətə zərər vurmaq üçün tətbiq etməmişdir. Şeyx Bühaddəni nüvə enerjisindən tədriclə istifadə etmək qaydasını bilirmiş. Lakin onun törədə biləcəyi fəsadları nəzərə alaraq, bu sirri heç kəsə öyrətməmişdir. Amerika və Avropa alimləri isə onun sirrindən azacıq agah olan kimi atom və hidrogen bombaları yaradıb, bir partlayışda milyonlarla adamı məhv edə bilən silahlar icad etdilər. İslam peyğəmbəri Həzrət Məhəmməd (s) buyurub: “İki şey mənim belimi sındıracaq: biri avam dindar, ikincisi dinsiz alim”. Peyğəmbərimizin (s) bu mübarək kəlamın- dan onun elmə, tərəqqiyə nə dərəcədə yüksək qiymət verdiyinin şahidi oluruq. Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|