Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти Магистратура бўлими

2.1. - rasm. Tik individual o’lchash – ajratish qurilmasining birikmasi: 
1-o’lchangan suvning chiqishi; 2-uzatma hisoblagich; 3-hisoblagich; 4-
kolibirovka qilingan suv uchun seksiya; 5-servoklapan; 6-suvni o’lchash
seksiyasi; 7-suvning chiqishi; 8-suv bo’linmasida suzuvchi po’kkakli sarf 
rostlagich; 9-deflektor; 10-quduqdan mahsulotning kirishi; 11,14-gaz uchun
quvurcha; 12-nasadka; 13-gazni chiqishi; 15-gaz uchun seksiya; 16-gaz urilgich; 
17-suv bo’linmasi; 18-neftni o’lchash uchun seksiya; 19-po’kkak; 20-
kalibrlangan neft uchun seksiya; 21-o’lchangan neft mahsulotini chiqib ketishi;
22-neftni chiqishi; N-neft; S-suv.

---

29
Tik ko’rinishdagi ajratgichlarning konstruksiya mavjud bo’lib, neftdan 

ajratish, gazni va suvni o’lchashni amalga oshiradi. Shuning uchun bu ajratgich

o’lchagich ham deyiladi. Buni boshqa ajratgichlardan farqi unda neftdan suvni 
ajralishi sodir bo’ladi hamda suyuqlik yig’iluvchi seksiyali hisoblagich montaj
qilingan. O’lchagichlardagi va neftgaz ajratgichlardagi suyuqliklarni ajralishi va 
ko’piklarning balandligini kamaytirish suyuqlikni qizdirish orqali amalga
oshiriladi. Gaz ajratgichda o’rnatilgan pechka yordamida isitish jarayonida 
qizdirish olib boriladi va isitishda yoqilg’i yoki gazdan foydalaniladi.


2.5. Neftdan gazni optimal ajratish pog’onalarining sonini tanlash 
Optimal ajratish qurilmasining sonini aniqlash juda murakkab hisoblar 

orqali olib boriladi. Optimal ajratish pog’onalarining sonini tanlash to’g’risida

tasavvurga ega bo’lish uchun neftni PVT bombada (bosim, hajm, harorat) 
gazsizlantirishni ikkita usulini ko’rib chiqamiz: diffirensial va kontakt
usullaridan foydalanishni. Quyidagi 2.2.-rasmda (a) bir pog’onadagi gazning 
alohida komponentlarining aralashmasini ajratgichning chegarasidan keyin va
ko’p pog’onali ajratgichda ajralishini 


aj

V
- hajmdagi neftni differensial ajratish 
usuli ko’rsatilgan.
Neftdagi hamma gaz erigan holatda to’yinish bosimidan 


y

to

P
'
boshlanib, 

asta sekin bosimning (P

1
, P

2
, ....P

n
) pasayishi bilan xarakterlanadi. 2.2.-rasm, b-
da neftni bir pog’onali gazsizlanishi tasvirlangan bo’lib, bunda bosim bir zumda

y

to

P
'
dan P

n
- ga pasayadi va neftdan ajralgan gaz bir martada ajratgichdan olib 

chiqib ketiladi.
Bu yerda birinchi pog’ona kirib keluvchi (G
kir
) va undan chiqib ketuvchi 

G
chiq

neftning miqdori eng so’nggi ajratgich pog’onasini differensial va kontaktli
gazsizlantirish sharti ko’rsatilgan. Har bir pog’onada gaz fazasiga o’tuvchi 
neftning miqdori sxemalarda shtrix bilan ko’rsatilgan.

---

30