169
Hardasa Qərb fəlsəfəsi dini zəmin üzərində bərqərar olub, dindən
bəhrələniblər Qərb fəlsəfəçiləri. Şərq fəlsəfəçiləri isə əsasən idraka,
fəhmə, ruhaniliyə əsaslanıb.
Ruhun gözüylə baxanda Şərqin nə qədər möhtəşəmliyi üzə çıxar.
Ataya qədər biz Zərdüştün sadəcə peyğəmbər olduğunu bilmişik.
Onun ideyaları tam olaraq bizə çatdırılmayıb. Əslində Zərdüştçülük
– insan peyğəmbəridir, insanın daxilən təmizlənməsidir. İşığın
zülmət üzərində qələbəsinə inamdır.
İşıqçılıq hadisəsi – Babəkliyimiz adında Peyğəmbərliklə qəhrə-
manlığın vəhdəti hadisəsidir. Şərq bəşərə hürufiliyi verib. O
hürufiliyi ki, insanın Allah səviyyəsinə ucalması hadisəsidir. Bunlar
Ata fəlsəfəsinin gücü sayəsində görünür – göstərilir topluma.
Ümumşərq hadisəsi olan Sufiçilik – İnsanın Allaha qovuşmaq
istəyidir.
Füzuliliyimiz var, Muğamlığımız var – hamısı Şərqi dəyərlərdir.
Şərqin – Şərqilik mahiyyətini bayram edirik. Biz bugünkü Şərqə
mənanın gözüylə baxırıq və deyirik ki, Şərq göründüyündən artıqdır,
yüksəkdir. Onun Qərbi təqlid etməsinə haqqı yoxdur. Bəşəriyyətə
peyğəmbərlər bəxş etmiş Şərq bu gün peyğəmbər sözünü eşitmir,
170
hərcayi söz eşidir. Hədəfimiz Şərqi qədimliyinə qaytarmaq, onun
özünəməxsusluğunu yenidən bərpa etməkdir. Bu, Asif Atanın
Mütləqə İnam adlı həyat sistemi ilə oluşacaq. Bu indiyə qədər
yaradılmış təlimlərin təkrarı deyil, onlardan daha mükəmməl ruhani
bir sistemdir. Bu sistemi həyat tərzimizə çevirməklə həqiqi azadlı-
ğımıza çata biərik. Bu həm də Şərqiliyin dünyalaşması deməkdir.
Atamız Var olsun!
Soylu Atalı: Bir məqama toxunum. İnamlı bəy yəqin ki, bir araya
gəlmək mənasında vurğu edir ki, elə əsil türklər Ocaqdadır. Bir
əqidəyə gəlmək baxımından deyir. Türk ruhlu insanlarımız var,
sadəcə olaraq onlar bir arada deyillər.
Bir məqama da toxunum. Onun narahatlığını qəbul edirəm.
Ancaq Saz muğamın bir qolu deyil. Saz müstəqil hadisədir, özü də
muğamdan qədimdir. Saz türk ruhudur. Nə muğam, nə saz bir-birinin
üstünə kölgə sala bilməz. Qoşa qanad demək olar onlara. Saz böyük
hadisədir.
İnamlı bəyin çıxışında Şərq iki mənada təhlil edilir. Bir var Şərq
ruhu, Şərqilik, bizim içdən gördüyümüz, bir də var Şərqin bugünkü
iflası. Bu iki məqam vurğulanır, onlar ziddiyətli görünə bilər. Sadəcə
olaraq, Şərq bu idi, bu olub. Yaxud bu olmalıdır. Bu çıxışı belə
təsnifatlandırardım. Birtərəfli yanaşmaq olmur. Nə Şərqi vurmaq
olmaz ki, bu heçdir, nə də birtərəfli qaldırmaq olmaz ki, o hər şeydir.
Nə heç nə deyil, nə hər şey deyil. Dünən də həmin problemləri Şərq
yaşayıbdır. Dünən də həmin məqamlar olub. İstər dini təlimlərdə,
istərsə də fəlsəfədə, ədəbiyyatda özünü göstərib. Asif Ata İnam
yaratdı, ona görə yaratdı ki, Onu çağına qədər yaranmış dünya-
görüşlər təmin etmədi. Öz ölçüsü var – Mütləqilik ölçüsü – ya hər
şey, ya heç nə. Bu prinsiplə yanaşmasa, onda dünya düzəlmir. İnsan
İdeala can atmasa, özünü İdealla müqayisə etməsə, özünü dünənlə,
qonşusu ilə müqayisə eləsə əmələ gəlmir. Ata həmişə vurğu edir ki,
insan özünü Mütləqlə müqayisə eləməlidir. İntibah məsələsi odur ki,
insan barışmamalıdır olduğu səviyyə ilə.
Buddanın imtinaçılıq fəlsəfəsi var. Bu fəlsəfə adi məsələ deyil.
Niyə Şərqi vururlar, qəbul eləmirlər? Biz Batı dünyasının düşməni
deyilik, ancaq konkret olaraq Batı dünyasının siyasi mövqeyi var. Bu
171
mövqe də odur ki, dünya mərkəzləşməlidir, bu mərkəzin də sahibi,
ağası Batı olmalıdır. Bütün prinsiplər də onun üzərində qurulub.
Bütün addımlar onun əsasında atılır. Bütün planlar da o istəyi həyata
keçirmək yönündə cızılır. Məsələ burasındadır ki, Buddanın imtina-
çılıq fəlsəfəsini bəşəriyyətə təqdim edərsən, onda indiki sənaye
yürüşü dayanır. İndiki səviyyədə insanı qamarlayan gedişlər dayanır.
Düşünməlisən. Düşünməlisən ki, təbəqələr aradan qalxmalıdır. Bu
qədər ierarxiya yarana bilməz. Bu qədər soyğunçuluq, talançılıq
yarana bilməz. Bəşəriyyət bir tərəfdə acından qırılır, bir tərəfdə isə
eyş-işrət... Bir yazı üzərində işləyirəm – “Tərəqqi və antitərəqqi”
adında. Hüqonun əsərində yepiskopun diliylə deyilir ki, “Fransada
neçə milyon nə qədər 3 deşikli odalar, yəni 2 pəncərəsi, 1 qapısı
olanlar, filan qədər 2 deşikli olanlar, yəni 1 pəncərəsi, 1 qapısı
olanlar. 1 deşikli filan sayda, 1 qapısı olanlar. Bu ona görə var ki,
qapı-pəncərə vergisi mövcuddur. Bunu nəzərə alın ki, bu gün böyük
aclığın, isitmə xəstəliklərinin, fəlakətlərin hamısının səbəbi odur.
Mən qanun əleyhinə deyiləm. Ancaq Allah insana hava verir udsun.
Qanun isə o havanı insana satır”. Çox ciddi məsələdir. Bəşəri
məsələdir. Fransadan götürdüyü bir məsələni necə qoyur? Söhbəti o
məsələnin həllinə doğru aparır. Bu, mənim yazım üçün bir zəmindir.
Dediyim nədir – həmin Buddanın imtinaçılıq məsələsinin doğması-
dır, ədəbiyyat vasitəsilə onu vurğu edir. Yaxud da Zərdüştün dünya-
çılıq ideyası var. Zərdüşt dünyanın gözəlləşməsi, aliləşməsi üçün
ideya irəli sürürdü və deyirdi ki, dünyanın ahəngi insanın xeyirə
qovuşmasından keçir. Xeyirin şər üzərində – Hürmüzdün Əhrimən
üzərində qələbəsindən keçir. Bu, ciddi ideyadır. Bu ideya bu gün də
aktualdır. Yaxud da götürək İsanın insan sevgisi. İsanın başına min
oyun açırdılar, ancaq o, insan sevgisindən geri durmurdu. Yaxud
Məhəmmədin Allaha vurulması. Ərəblərin içində, bütpərəstlikdə
birdən-birə bu, Allaha vuruldu. Ərəblərin içərisində “Allah birdir”
deyə başladı haray çəkməyə. Bunların hamısı Batı dünyası tərəfindən
vuruldu. Qorunmadı, əksinə, gözdən salındı. Ona görə ki, bu gün
dünyanı ağzına alan kapitalizm sənayeçiliyinə “dur” demək lazım
idi. Pulçuluğa “dur” demək lazım idi. Onda Rokfeller gedir zibil
yeşiyinə... Şərqiliyi bu cür vurdular. Düzdür, Şərqi dəyərlər Şərqiliyi
Dostları ilə paylaş: |