Aslanova nozima hakimovna maktabga tayyorlov guruhi bolalarida matematik tasavvurlarni rivojlantirishning metodik asoslari

4- Jadval
№
Guruhlar
Baholash mezonlari
5
4
3
2
1.
Sanoq va miqdor bo‘limini
tashhis qilish
Tajriba
15
45
62
9
Nazorat
10
38
76
8
2.
Kattalik bo‘limini tashhis
qilish
Tajriba
14
48
63
6
Nazorat
9
37
76
10
3.
Geometrik shakllar
bo‘limini tashhis qilish
Tajriba
14
41
68
8
Nazorat
10
34
79
9
4.
Fazoviy tasavvurlar
bo‘limini tashhis qilish
Tajriba
13
55
63
Nazorat
9
38
85
5.
Vaqt bo‘yicha mo‘ljal olish
bo‘limini tashhis qilish
Tajriba
25
100
6
Nazorat
18
96
18

---

3-bosqich – yakuniy (nazorat) – 2019 yil aprelidan – 2019 yilning may
oyigacha muddatni qamrab oldi. Yakuniy bosqichda ishga yakun yasaldi – tashhis
belgilangan pedagogik muammolarni hal qilish uchun tanlangan usullar ta’lim
shakllarining muvaffaqiyatliligini isbotladi. Tajriba ko‘lami tarbiyachi ishining
tarbiyaviy-ta’limiy tizimida aks ettirilgan va bolalarning matematik qobiliyatlarini
interaktiv usullar vositasida rivojlantirishga yo‘naltirilgan.
5- jadval
№
Guruhlar
Baholash mezonlari
5
4
3
2
1.
Sanoq va miqdor
bo‘limini tashhis qilish
Tajriba
21
79
29
2
Nazorat
10
36
79
7
2.
Kattalik bo‘limini tashhis
qilish
Tajriba
21
73
36
1
Nazorat
10
33
81
8
3.
Geometrik shakllar
bo‘limini tashhis qilish
Tajriba
24
70
37
0
Nazorat
10
33
82
7
4.
Fazoviy tasavvurlar
bo‘limini tashhis qilish
Tajriba
26
68
37
0
Nazorat
10
32
90
0
5.
Vaqt bo‘yicha mo‘ljal
olish bo‘limini tashhis
qilish
Tajriba
72
55
0
4
Nazorat
19
96
0
18
Natijalarni tahlil qilganda, maktabgacha yoshdagilarning matematik
tasavvurlarni interfaol usullar vositasida rivojlantirishdagi ijodiy dinamika belgilandi:
yuqori daraja yetarli darajada oshganligini va past daraja esa kamayganligini ko‘rish
mumkin. Ushbu natijalarning ishonchligi matematik statistik usullar orqali tahlil
qilindi.
Tadqiqot natijalarini tahlil qilishning bir qancha statistik usullari mavjud
bo‘lib, ushbu tadqiqot ishida quyidagi statistik formullardan foydananildi.
Tajriba va nazorat guruhlarining o‘zlashtirishlarini taqqoslash maqsadida
guruhlarda o‘zlashtirish bahosining o‘rtacha qiymati
N
m
x
X
j
i
å
=
deb olindi. Bu yerda
x
i
– o‘zlashtirish ko‘rsatkichi (baho qiymati) bo‘lib, ular 2, 3, 4, 5; qiymatlar
«yuqori», «o‘rta», «quyi», «past» darajali baholarni qabul qiladi. m
j
- baxolarning
takrorlanishlar soni, N - tajribada ishtirok etayotganlar soni.

---

Bunda N
0
gipoteza sifatida tajriba va nazorat guruhlarida baholash turlari
buyicha kutilayotgan extimollar teng deb, al’ternativ N
1
gipoteza sifatida
kutilayotgan extimollar farqi olindi. Ushbu statistik gipotezani tekshirish uchun
c
2
mezonidan foydalandi. Ya’ni
(
)
å
=
+
-
=
C
i
i
i
i
i
кузатув
O
O
O
n
O
n
n
n
T
1
2
1
2
1
2
2
1
2
1
1
formulasidan
foydalanamiz. Bu yerda: T - statistik qiymat, n
1
va n
2
-tajriba sinov ishlarida ishtirok
etgan guruhlardagi tarbiyalanuvchilar soni bo‘lib, n
1
-tajriba guruhi
tarbiyalanuvchilari soni, n
2
- nazorat guruhi tarbiyalanuvchilari soni, O
1i
va O
2i
lar
mos ravishda tajriba va nazorat guruhi tarbiyalanuvchilarida baholash turlariga
nisbatan olingan baholar soni.
Pedagogik gipoteza sifatida
кузатув
Т
qiymati T
kr
bilan takqoslanadi. Agar,
кр
кузатув
T
Т
>
bo‘lsa, N
0
(olib borilgan tadqiqot ishlari samarasiz) gipoteza rad etilib,
N
1
(olib borilgan tadqiqot ishlari samarali) gipoteza qabul kilinadi.
Bu yerda: T
kr
– normallashgan chetlanish ishonch ehtimoli p asosida aniqlanadi.
Ozodlik darajasi esa K=S-1 formulasi orqali topiladi.
S-baholash turlari.
c
2
mezonini tajriba sinov ishlari tanlagan tajriba va nazorat guruhi
tarbiyalanuvchilarida kuzatilayotgan mezonlar bo‘yicha 4 ta, 3 ta va 2 ta baholash
turlari asosida olib borilgani uchun, S ning qiymati mos ravishda 4, 3 va 2 ga teng.
Unda p=0,05 deb olsak, Kning qiymatlari 3,2 va 1ga teng.
c
2
jadvali asosida olingan
T
kr
qiymat esa 7,81 ; 5,99 va 3,84 ga teng.
Bizning tajribalarimiz S ning qiymatlari turli xil bo‘lgani uchun qo‘yidagi 7-
javdalda keltirilgan formulalardan foydalanildi.