Ъавидляр айы
Yüklə 2,22 Mb.
|
316
sədri Y.V.Andropovla olan şəxsi işgüzar münasibətlərinə görə böyük Cavidimizin 41 ildən sonra əbədi olaraq Vətənə qayıtmasına böyük şərait yaratdı. Naxçıvanda bu razılıq və xeyir-dua çox böyük rəğbətlə qarşılandı. Onlarla tanınmış adamlardan, alim və sıravi fəhlə, kolxoz əməkçilərindən VPK-yə çoxlu təşəkkür və minnətdarlıq məktubu və teleq- ramlar gəldi. Cavidin qəbrinin Vətənə köçürülməsini bütün insanlar alqışladı. Hüseyn Cavidin 100 illiyi ilə bağlı Azər- baycan KP MK-nın qərarı bizim qarşımızda «yaşıl işıq» oldu. Hər yerdə tədbirlər keçirilir, ev muzeyi bərpa edilir, teatr «Şeyx Sənan» əsərini tamaşaya qoyur, şairin adına Poeziya Teatrı yaradılırdı və K.Ağayevanın «Mənim tanrım» tamaşa- sının məşqləri davam edirdi. Bu fərəhli işlər getdiyi günlər, 1982-ci il oktyabr ayının 2-də xalqımızın böyük oğlu Azər. KP MK-nın birinci katibi H.Ə.Əliyev yoldaş Naxçıvan Mux- tar Respublikasında idi və böyük iqtisadi, sosial inkişaf plan- ları ilə bərabər tariximiz, mədəniyyətimizlə də bağlı çoxlu problemlərin həllini müzakirə etdi və bir daha H.Cavidin mə- zarını axtarıb tapmaq, Vətənə gətirmək xeyir-duasını verdi. Mən yaxşı bilirdim ki, H.Cavid ailəsində böyük sənətkarın məzarını axtarıb tapmağa gedəsi bir adam qalmayıb və heç vaxt Turan xanımı bu işə cəlb etmək olmaz. Mən öz vətən- daşlıq məsuliyyətimi, bir ziyalı mövqeyimi bu işdə bilirdim. Axı H.Cavid bir ailəyə məxsus deyildi, o, Azərbaycan xalqı- nın böyük övladı idi və tarixi missiyanı reallaşdırmaq lazım- dır. 12 oktyabr 1982-ci ildə Naxçıvan Vilayət partiya Komitə- sinin bürosu tarixi bir qərar qəbul etdi: «Böyük Azərbaycan şair və drammaturqu Hüseyn Ca- vid Rasizadənin məzarı tapılıb Vətənə gətirilsin. Qərarın ic- rası Vilayət partiya Komitəsinin katibi Həmid Cəfərova tapşı- rılsın». Beləcə o gündən ömrümün, həyat fəaliyyətimin yeni bir mərhələsi başladı: Vəzifə borcu, vətəndaşlıq borcu və mənəvi borcumun yerinə yetirilməsi mərhələsi ! 317
Şübhə yox, Sibirə getmək, Cavidin məzarını axtarmaq, tapmaq və gətirmək saysız-hesabsız çətinliklərlə bağlı idi. Ancaq inanırdım ki, bu işi layiqincə görəcəyik. O zaman ürə- yimdə qəbul etdiyim qərar isə qəti idi ! Ya Böyük Hüseyn Cavidin qəbrini tapıb gətirmək, ya da o qar səhrasının hansısa meşəsində ömrümün son nöqtəsini qoyacam. Belə böyük etimaddan sonra, bu qədər ehtiram və ümiddən sonra «üzüqara geri» qayıtmaq mümkün deyil. Bu mənim son və qəti qərarım idi və bu qərarı ailəmiz və ən çox yaxın insanlar yaxşı xatırlayırlar. Bütün bu bir-birindən həya- canlı günlər artıq arxada qalmışdı və böyük Hüseyn Cavidin mənəvi övladları Cavid sorağına uzaq Sibirə uçurduq, çünki Cavidin məzarını doğma torpağa qovuşdurmaq kimi İlahi bir arzu məni özünə tam və çox möhkəm təslim etmişdir. Yaxşı bilirdim ki, şaxtalı Sibirdə məni və məsələkdaşlarımı nə qədər çətin sınaqlar gözləyir. Biz Hüseyn Cavidə aid arxiv sənədlərini bir daha əldə edib öyrənməli, 40-cı illərdə İrkutsk vilayətinin Şevçenko kəndində yaşayan, oradakı 21 saylı İslah-Əmək əlillər üçün xəstəxanada işləyən və tanıyanları tapmaq çox gərəkliydi. Mütləq bu adamlarla Şevçenko kəndinə getməyə razılıq əldə etməli və onların «gedər-gəlməz» yerə gedib-qayıtmala- rını təmin etməliydik. Ən mühümü və şərəflisi 59 saylı mə- zarı tapmaq, onu açmağa icazə almaq, məzar və məzardakı qalıqların Cavidə məxsus olmasını hüquqi sənədlərlə, əsaslar- la təsdiqləmək idi. Bütün bunlarla yanaşı Sibir sərtliyini, dəh- şətli yolları ram edərək Ulu Cavidə doğru yolu başa vurmalı və Cavidlə Vətənə qayıtmalı idik. Budur, 18 oktyabr 1982-ci il İrkutsk vilayətinin Partiya və Sovet rəhbərləri Antilin E., Qorçunov O., Naumov A. və başqaları ilə 3 saatlıq danışıqlar, mübahisələr, narazılıqlar və nəhayət bəzən böyük və misli görünməyən müqəddəs istəyi- miz, sübutlarımız çox kəskin və real arqumentlərimiz onları valeh edib, çox həyəcanlandırmışdır. Onlara təqdim etdiyimiz 318
H.Cavid - 100 yubiley hədiyyələri də öz təsirini və köməyini göstərmişdir. Lakin bütün bunlarla yanaşı deməliyəm ki, bu ağır və məsul problemi həll etmək üçün, mən o dövrdə ancaq respublikada deyil, SSSR-i və beynəlxalq aləmdə belə məh- şurlaşan, dövlət və siyasi xadim kimi qəbul edilən Heydər Əlirza oğlu Əliyevin tapşırığını, xalqımızın arzu və istəyini yerinə yetirdim deyə, onun nüfuzundan çox məharətlə və si- yasi tələblərə uyğun istifadə edirdim. Mənim tibbi ekspert, kriminalist və fotoqraf ayrılması, Tayşet şəhərində arxivdə iş aparmaq, 21 saylı əlillər evində işləyən adamların bu işə cəlb olunması, Rayon İcra Hakimiyyətinin və Sanitar-epidimoloji mərkəzinin lazımi hüquqi sərəncamları çıxarılması xahişimə tam razılıq və təsdiq alındı. Artıq hamımız böyük Cavid vur- ğunu olmuşduq. Cavidin dahi fəlsəfəsi və insanpərvərliyi on- ları mat qoymuşdu. Üç saatlıq siyasi vuruşmanın nəticəsini İrkutsk Vilayət Partiya Komitəsinin Katibi Antilin Evstafiy, Nikitik Bera yekunlaşdırdı: «Mən on ildən artıqdır katib işlə- yirəm və indiyədək İrkutsk vilayətinə belə bir məqsədlə gələn olmayıb. Siz çox müqəddəs, lakin siyasi baxımdan son dərəcə çətin qəbul olunan misilsiz tapşırığı yerinə yetirirsiniz, xoş- bəxt adamlarsınız. Sizin qədirbilən xalqınız, böyük və müdrik respublika rəhbəriniz var. Nə kömək lazımsa olacaq sizə!» Bu sözlər hər birimizdə qürur hissi oyatdı və hələ də qulaqları- mızda səslənir. Səhərisi 19 oktyabrda bizi Baykal gölü ilə tanış edib xüsusi bir vaqonda həkim-ekspert Medvedev Rafael, qrimina- list-fotoqraf Ostaşenko Vladimir və axtarış idarəsinin əmək- daşı Kostovski Yuri ilə bu 3 saylı vaqonda hörmət-ehtiramla Tayşet şəhərinə yola saldılar. Bunların üçü də polkovnik rüt- bəsində yüksək səviyyəli vəzifə sahibləri idi. Tayşet şəhərinə 20 oktyabrda səhər tezdən gəlib çatdıq. Rayon rəhbərliyi ilə belə qərara gəldik ki, Tayşet şəhərində bir məktəbə və küçəyə H.Cavidin adı verilsin. Əlillər evində işləyən çoxlu adamlar tapdıq, lazımı arxiv sənədləri əldə et- Yüklə 2,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|