Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT)
-cı ildə Lissabon sammitindən
Yüklə 164,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1996-cı ildə Lissabon sammitindən
- 1997-ci ilin fevralında ABŞ dövlət katibinin müavini Stroub Telbott ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri vəzifəsinə təyin olundu.
- 1997-ci ilin iyununda həmsədrlər münaqişənin həllinə dair ilk konsepsiyalarını "Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə dair hərtərəfli saziş" adlanan sənəd layihəsini hazırladılar
- Elə həmin ilin sentyabrında həmsədrlər regiona yeni təkliflər paketi ilə gəldilər.
- 1997-ci il dekabrın 2-də həmsədrlər həmin layihənin Dağlıq Qarabağdakı separatçı rejimin tərəf kimi danışıqlarda iştirakını
- Bir qədər sonra 1998-ci ilin fevralında daxili və xarici təhdidlərə davam gətirə bilməyən L Ter- Petrosyan istefa verməli oldu.
- 1999-cu ilin aprelindən etibarən ABŞ-ın təşəbbüsü ilə prezidentlərin birbaşa dialoqu
- Təxminən 2001-ci ilin əvvəllərindən etibarən danışıqlar prosesinin yenidən fəallaşdığı müşahidə
- 2001-ci ilin yanvarında Fransada Jak Şirakın təşəbbüsü ilə Azərbaycan və Ermənistanın dövlət başçıları arasında danışıqların növbəti mərhələsi başlandı.
- Mart ayında ATƏT-in sədri Mirça Cuane regiona səfərə gəldi.
- Mart ayının 3-də Fransada prezidentlərin Jak Şirakın təşəbbüsü ilə keçirilən növbəti görüşü
- Martın 12-də Heydər Əliyev Türkiyəyə getdi
- Martın 14-də isə ABŞ-ın dövlət katibi K.Pauell prezidentləri danışıqların növbəti mərhələsinə başlamaq üçün ABŞ-a dəvət etdi.
- Aprelin 9-da Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev ABŞ Prezidenti Corc Buşla görüşdü.
- 2001-ci ildə bütün dünyanı sarsıdan 11 sentyabr terror aktlarından sonra Azərbaycanın nümayiş
- 2001-ci ilin 24 oktyabrında ABŞ Senatı 907-ci düzəlişin qüvvəsinin dayandırılması haqqında senator Sem Braunbekin layihəsini təsdiqlədi.
- 2002-ci ilin 30 aprelində Trabzonda Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan dövlət başçılarının zirvə görüşü keçirildi.
- 2002-ci ilin 15 avqustunda prezidentlər Sədərəkdə görüşdülər
- 2002-ci ilin yayında BMT Baş Assambleyasının 49-cu sessiyası keçirildi.
- 2003-cü ilin sonuna qədər danışıqlar prosesi o qədər də fəal keçməmişdi.
- 2003-cü ilin dekabrında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistan Prezidenti R.Koçaryan arasında ilk görüş keçirildi.
1996-cı ildə Lissabon sammitindən sonra ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrliyi uğrunda ciddi mübarizə müşahidə edilməyə başlandı. Belə ki, bu dövrdə Minsk qrupunun həmsədrləri Rusiya və Finlandiya idi ki, onların da mövqeyi əksər hallarda eyni idi. Gərgin müzakirələrdən sonra Finlandiyanın həmsədrliyi Fransa ilə əvəz olundu. Lakin bu da danışıqların gedişində Azərbaycanın mövqelərinin güclənməsinə xidmət etmirdi. Elə buna görə də Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə ABŞ-ın da həmsədr olması məsələsi gündəliyə gəldi. Ermənistan və Rusiya buna ciddi şəkildə müqavimət göstərsələr də, 1997-ci ilin fevralında ABŞ dövlət katibinin müavini Stroub Telbott
konkret qərarın qəbul edilməsi baş tutmadı. Bundan sonra həmsədrlər fəaliyyətlərini daha da intensivləşdirərək Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə dair layihə üzərində işləməyə başladılar.
etdilər. Təklif bir paketdə ehtiva olunan iki anlaşmadan ibarət idi. Birinci anlaşma silahlı münaqişənin dayandırılmasını, ikinci isə Dağlıq Qarabağın statusunun müəyyən edilməsini nəzərdə tuturdu. 1 Silahlı qüvvələri iki mərhələdə çıxarmaq tövsiyə olunurdu. Birinci mərhələdə Dağlıq Qarabağdan şərqə və cənuba doğru indiki təmas xətti boyunca olan qüvvələr razılaşdırılmış xətlərə tərəf bir neçə kilometr geri çəkilir, bu zaman ATƏT-in çoxminli qüvvələrinin ön dəstə- sini hərbi nöqteyi-nəzərdən əsaslandırılmış bufer zonasında ilkin qaydada yerləşdirməyə, tərəfləri bu xətt boyunca ayırmağa və qüvvələrin çıxarılmasının ikinci mərhələsində təhlükəsizliyin təmin edilməsinə imkan yaratmaq məqsədilə yüksək səviyyədə planlaşdırma qrupunun tövsiyələri lazımınca nəzərə alınmalı idi.
qüvvələri Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin 1988-ci ildəki hüdudları daxilinə qaytarılır, Azərbaycan qüvvələri yüksək səviyyədə planlaşdırma qrupunun tövsiyələri əsasında razılaşdırılmış xətlərə çəkilir. Status adlanan ikinci sazişdə isə Azərbaycanın və Ermənistanın ərazi bütövlüyünün və sərhədlərinin toxunulmazlığının tanınması əsas prinsip kimi göstərilirdi, bu sənədə görə, Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın tərkibində dövlət və ərazi qurumudur və onun öz müqəddəratını təyin etməsi Azərbaycan Respublikası ilə Dağlıq Qarabağın hakimiyyət orqanları arasında sazişdə rəsmiləşdiriləndən, Minsk Konfransı tərəfindən bəyəniləndən, Azərbaycanın və Dağlıq Qarabağın konstitusiyalarında inkorporasiya olunandan sonra mümkündür. Belə bir razılaşmanın olduğu halda isə Dağlıq Qarabağ və Naxçıvan Ermənistan və Azərbaycanla sərbəst, maneəsiz nəqliyyat və rabitə əlaqəsi saxlamaq hüququna malik ola bilərdilər. Bundan başqa, Dağlıq Qara-bağın inzibati sərhədləri keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin sərhədləri üzrə müəyyən edilməliydi. Saziş layihəsində Dağlıq Qarabağın konstitusiyasının olmasının mümkünlüyü də göstərilirdi. Lakin həmin konstitusiya bu sənəd əsasında öz müqəddəratını təyin etmək forması haqqında Dağlıq Qarabağın hakimiyyət orqanları ilə Azərbaycan arasında rəsmi sazişi inkorporasiya etməli idi. Sənəddə Dağlıq Qarabağın özünün qanunverici orqanının olması, milli qvardiya saxlaması da öz əksini tapmışdı. Bir sıra çatışmazlıqlarına baxmayaraq, Azərbaycan tərəfi təklifi qəbul etdiyini bildirdi. Məsələ burasındaydı ki, saziş layihəsi adlandırılmasına baxmayaraq, bu sənəddə münaqişənin həllinin dəqiq mexanizmləri yox, əslində danışıqlar prosesinin təxmini istiqamətləri əks olunmuşdu və buna görə də Azərbaycan tərəfi layihənin əsas kimi qəbulundan imtina etmədi. Digər tərəfdən, çox güman ki, Ermənistanın bu layihə ilə razılaşmayacağını Azərbaycan proqnozlaşdırmışdı və proseslərin sonrakı inkişafı proqnozları doğrultdu. Ermənistan hakimiyyəti və Qarabağda məskunlaşmış separatçı rejimin rəhbərləri təklifi rədd etdilər. Bu, qarşı tərəfin dialoqa hazır olmadığını nümayiş etdirən növbəti fakt kimi Azərbaycana çox lazım idi.
"mərhələli həll" planını nəzərdə tutan "Dağlıq Qarabağ silahlı münaqişəsinin dayandırılması haqqında" adlı yeni saziş layihəsi Azərbaycan üçün əvvəlkindən daha məqbul idi və oktyabrın 1-də rəsmi Bakı bu təklifi danışıqlara başlamaq üçün əsas kimi qəbul etməyin mümkün olduğunu bildirdi. 1 Qeyd edək ki, "mərhələli həll" planı kimi tanınan bu təkliflər paketində münaqişənin iki mərhələdə həlli nəzərdə tutulurdu. Birinci mərhələdə münaqişənin dayandırılması və onun nəticələrinin aradan qaldırılması haqqında müddəalar öz əksini tapmışdısa, ikinci mərhələdə ATƏT-in Minsk Konfransına qədər Azərbaycanın tərkibində Dağlıq Qarabağın statusunun müəyyənləşdirilməsi nəzərdə tutulurdu. "Mərhələli həll" planının üstünlüyü ondan ibarət idi ki, burada Azərbaycanın Dağlıq Qarabağdan başqa, işğal olunmuş digər 7 rayonundan 6-nın azad edilməsi göstərilmişdi. Bu rayonlar Kəlbəcər, Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı və Zəngilan idi. Laçın rayonunun taleyi sonrakı mərhələdə həll edilməli idi. Digər tərəfdən,
saziş layihəsinin bir üstünlüyü də müvafiq müddəalara əməl etməyən tərəflərə qarşı sanksiya tətbiqinin mümkünlüyünü göstərməsində idi. Prezident L.Ter-Petrosyanın səylərinə baxmayaraq, bu təklif də reallaşmadı. 1997-ci il dekabrın 2-də
Bakının kəskin etirazı ilə qarşılandı. Dövlət başçımız qəti şəkildə bu formatla razılaşmayacağını bəyan etdi. Bir qədər sonra 1998-ci ilin fevralında daxili və xarici təhdidlərə davam gətirə bilməyən L Ter- Petrosyan istefa verməli oldu. Lakin onun "Belə getsə bir neçə ildən sonra Dağlıq Qarabağla birlikdə Ermənistanı da itirə bilərik" fikri artıq ictimaiyyəti ciddi şəkildə silkələmişdi. 1998-ci ilin noyabrında həmsədrlərin irəli sürdüyü "ümumi dövlət" təklifi isə Azərbaycanı heç cür qane etmirdi. Layihədə qeyd olunurdu ki, tərəflər Dağlıq Qarabağın statusu haqqında saziş imzalayacaqlar və həmin saziş Dağlıq Qarabağın respublika formasında dövlət və ərazi qurumu olduğunu təsdiqləyəcək. Burada göstərilirdi ki, Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə tanınmış sərhədləri daxilində onunla ümumi dövlət yaradacaq. Azərbaycan və Dağlıq Qarabağ müvafiq dövlət hakimiyyəti orqanları arasında səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi və qarşılıqlı surətdə həvalə olunması problemlərinin hüdudlarını müəyyənləşdirmək haqqında saziş imzalayacaqlar və onun konstitusiya qanunu qüvvəsi olacaqdır. Layihədə Azərbaycanın və Dağlıq Qarabağın birgə səlahiyyətlər sahəsinə aid siyasəti və fəaliyyəti müəyyənləşdirmək üçün prezidentlərin, baş nazirlərin, parlamentlərin sədrlərinin nümayəndələrinin daxil olacağı birgə komitə yaratmaları da göstərilmişdi. Bununla yanaşı, həmin layihəyə görə, əlaqə saxlamaq və birgə tədbirləri əlaqələndirmək üçün Bakıda və Stepanakertdə müvafiq olaraq Dağlıq Qarabağın və Azərbaycanın nümayəndəlikləri yaradılmalı idi ki, bu da faktiki olaraq, Dağlıq Qarabağın müstəqil dövlət kimi tanınması şərtini özündə ifadə edirdi. Sənəddə açıq şəkildə bildirilirdi ki, Dağlıq Qarabağ xaricdə müvafiq nümayəndəliyi olmaq şərtilə iqtisadiyyat, ticarət, elm, mədəniyyət, idman və humanitar sahələrdə əcnəbi dövlətlərlə, bu problemlərlə birbaşa xarici əlaqələr saxlamaq hüququna malik olacaqdır. Dağlıq Qarabağdakı siyasi partiyaların və ictimai təşkilatların xarici dövlətlərin siyasi partiyaları və ictimai təşkilatları ilə əlaqələr yaratmaq hüququ olacaq. Hətta burada belə bir müddəa da öz əksini tapmışdı ki, Dağlıq Qarabağ özünün mənafeləri ilə bağlı məsələlər üzrə Azərbaycanın xarici siyasətinin həyata keçirilməsində iştirak edəcək və bu tip məsələlər haqqında qərarlar iki tərəfin razılığı ilə qəbul olunacaqdır. Həmsədrlərin üçüncü təklifində DQ hökumətinin özünün xüsusi maraqları olan xarici dövlətlərdəki Azərbaycan səfirliklərində və ya konsul idarələrində öz nümayəndələrinin olmasının mümkünlüyü də qeyd olunmuşdu. Bu layihə Dağlıq Qarabağdakı separatçı rejimə öz mənafeləri ilə bağlı beynəlxalq danışıqlarda iştirak etmək üçün Azərbaycan nümayəndə heyətlərinin tərkibində ekspertlərini göndərmək səlahiyyəti də verirdi. Təbii ki, DQ-yə müstəqil dövlət səlahiyyətlərinin verilməsini nəzərdə tutan belə bir təklif Azərbaycan tərəfindən qəbul edilə bilməzdi. Elə buna görə də prezident Heydər Əliyev buna qəti etirazını bildirdi və layihə qəbul olunmadı. Bundan sonra da müxtəlif dövrlərdə həmsədrlər regiona səfərlərə gəldilər, ATƏT-in Minsk qrupunun görüşləri keçirildi. Lakin "ümumi dövlət" təklifi tərəflərə təqdim olunan sonuncu layihə kimi qalmaqda davam edir. Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqeyi ucbatından bu təkliflərin heç biri həyata keçməmişdir. Halbuki beynəlxalq birliyin təcavüzkara təsir göstərərək Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad olunmasını təmin etmək imkanları o qədər də məhdud deyildir. 1999-cu ilin aprelindən etibarən ABŞ-ın təşəbbüsü ilə prezidentlərin birbaşa dialoqu keçirilməyə başlanmış, ATƏT-in Minsk qrupu bu formatı bəyəndiyini və dövlət başçılarının dialoqunun davam etdirilməsinin zəruriliyini dəfələrlə bəyan etmişdir. Əslində sonuncu təklifdən və prezidentlərin birbaşa dialoqunun başlamasından sonra ATƏT-in Minsk qrupu artıq faktiki olaraq vasitəçilik yox , müşahidəçilik missiyasını yerinə yetirməyə başlamışdır. Lakin prezidentlərin dialoqu da Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində konkret irəliləyişlərə gətirib çıxara bilmədi. Tərəflər arasında kompromis əldə olunması artıq mümkünsüz göründüyündən Azərbaycanda müharibə əhval-ruhiyyəsi güclənirdi. Şübhəsiz burada ölkədə aparılan sosial-iqtisadi islahatların uğurlu nəticələri də az rol oynamamışdı. Digər tərəfdən, Azərbaycan beynəlxalq müstəvidə də Ermənistanın mövqelərinə əhəmiyyətli zərbələr endirməyə nail olmuş və münaqişənin həqiqi səbəbləri, mahiyyəti barədə dünya ictimaiyyətində obyektiv təsəvvür formalaşdırılması sahəsində ciddi nailiyyətlər qazanmışdı. Bütün bunlar isə Azərbaycanda əhalinin psixoloji əhval-ruhiyyəsinə təsir göstərir və nəyin bahasına olursa-olsun, torpaqların geri qaytarılması istəyini artırırdı.
edilməyə başlandı. Format dəyişilməz olaraq qalırdı və beynəlxalq birlik münaqişənin prezidentlərin birbaşa görüşü çərçivəsində həllinə çalışırdı.
2001-ci ilin yanvarında Fransada Jak Şirakın təşəbbüsü ilə Azərbaycan və Ermənistanın dövlət başçıları arasında danışıqların növbəti mərhələsi başlandı. Paris danışıqları prezidentlərin artıq sayca 14-cü görüşü idi. Görüşdə münaqişənin həllinə dair ciddi müzakirələr aparılsa da, konkret bir nəticə alınmadı. Bununla belə, həm Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri, həm Fransanın dövlət başçısı Jak Şirak dialoqun davam etdirilməsinin zəruriliyini bildirən bəyanatla çıxış etdilər, tərəflər arasında kompromis əldə olunması üçün səylərin bundan sonra da davam etdiriləcəyini vurğuladılar.
bundan sonra da davam etdirilməsi üçün bütün imkanlardan istifadə ediləcəyinə dair bəyanatla çıxış edən ATƏT sədri münaqişənin nizamlanması üçün yaxşı imkan olduğunu və prezidentlərin birbaşa görüşlərindən real nəticə gözlədiklərini bildirdi. Bu səfər də danışıqların fəallaşdığı bir mərhələyə təsadüf etdiyindən tezliklə sülh əldə olunması üçün ciddi addımlar atılacağına inam yaratmışdı. Mart ayının 3-də Fransada prezidentlərin Jak Şirakın təşəbbüsü ilə keçirilən növbəti görüşü artıq sülh sazişinin imzalanacağı günün uzaqda olmadığı təəssüratını yaratmışdı. Prezidentlər də öz bəyanatlarında nikbin notlara daha çox üstünlük verdiklərindən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli məsələsində irəliləyişin mümkünlüyü real görünürdü. Amma buna baxmayaraq, qeyd etmək lazımdır ki, prezidentlərin yeganə ortaq mövqeyi danışıqları davam etdirmək və bu istiqamətdə fəallığı artırmaq prinsiplərini nəzərdə tuturdu. Martın 12-də Heydər Əliyev Türkiyəyə getdi və burada sülh məsələləri geniş müzakirə olundu. Prezidentlərin imzaladıqları birgə bəyanatda Qarabağ məsələsinə də toxunulur və Türkiyə bu dəfə də Azərbaycanın mənafelərini sona qədər müdafiə edəcəyini bildirirdi. Prezident Əhməd Necdət Sezər prezident Heydər Əliyevə bütün zəruri dəstəyi göstərməyə hazır olduğunu vurğulayırdı. Martın 14-də isə ABŞ-ın dövlət katibi K.Pauell prezidentləri danışıqların növbəti mərhələsinə başlamaq üçün ABŞ-a dəvət etdi. Bu görüşdə həmsədrlərlə bərabər K.Pauell də iştirak etməli idi və Ki uestdə keçiriləcək danışıqların münaqişənin nizamlanmasında çox mühüm addım olacağı, hətta burada imzalanacaq sülh sazişinin prinsiplərinin də müəyyənləşəcəyi gözlənilirdi. Prezidentlər Heydər Əliyev və R.Koçaryan, ABŞ-ın dövlət katibi Kolin Pauell, ATƏT həmsədrləri Keri Kavano, Jan Jak Qaydar, Nikolay Qribkov və Rusiya xarici işlər nazirinin birinci müavini V.Trubnikovun iştirakı ilə aprelin 3-də Ki Uestdə danışıqlar başladı. 6 apreldə danışıqlar başa çatdı və həmsədrlər bəyan etdilər ki, onlar yeni təklif üzərində işləyirlər və bunu iyunda Cenevrədə keçirilən görüşdə prezidentlərə təqdim edəcəkləri Lakin sonradan bu görüş təxirə salındı. Danışıqlar olduqca gərgin keçirdi. Artıq bütün dünyanın diqqəti ABŞ-a yönəlmişdi. Bu görüşdə bir çox məsələlər ətrafında razılıq əldə olunacağını proqnozlaşdıranlar çox idi. Lakin optimist ehtimallar yenə də özünü doğrultmadı. Ki Uestdə heç bir razılığa gəlinmədi və həmsədrlər də, prezidentlər də sadəcə onu qeyd etdilər ki, sülhə doğru irəliləyiş var. Qeyd edək ki, bu görüş zamanı prezident Heydər Əliyev verdiyi bəyanatda ATƏT həmsədrlərini ciddi şəkildə tənqid edərək onların passiv fəaliyyət göstərdiyini vurğulamış, K.Pauell bu bəyanatın obyektiv olduğunu və münaqişənin həlli üçün indikindən daha fəal şəkildə iş aparmağa ehtiyac duyulduğunu təsdiqləmişdi.
bağlı geniş fikir mübadiləsi aparıldı və prezident C.Buş Ki Uest danışıqlarının nəticələri barədə məlumatı olduğunu vurğulayaraq onun davam etdirilməsinə tərəfdar çıxdığını, tərəflər arasında kompromis əldə olunması üçün Amerikanın bundan sonra da lazımi səylər göstərəcəyini ifadə etdi. Ki Uest danışıqları da əslində arzulanan sülhə gətirib çıxara bilmədi. Danışıqların gedişində irəliləyiş üçün imkanlar yaransa da, onların inkişaf etdirilməsi mümkün olmadı və beləliklə, daha bir cəhd nəticəsiz tamamlandı.
əvvəlində beynəlxalq terrorizmin qlobal təhlükəyə çevrilməsinin dərki dünyanın siyasi düzənində yeni konfiqurasiyanın yaranmasına rəvac verdi və bu mərhələdə Azərbaycan ABŞ-ın ən etibarlı tərəfdaşları sırasına daxil oldu. Prezident Heydər Əliyev beynəlxalq terrorizmlə mübarizədə Amerikaya Azərbaycanın hər zaman dəstək verəcəyini nümayiş etdirməklə bir tərəfdən Vaşinqtonun ölkəmizə etimadını bir qədər də möhkəmləndirdisə, digər tərəfdən Ermənistanın terrorçu fəaliyyətinin dünya birliyi tərəfindən pislənilməsi üçün zəmin yaratdı.
qüvvəsinin dayandırılması Azərbaycan - ABŞ münasibətlərində yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi xarakterizə olunur. Çünki bu qadağa 1992-ci ildən sonra Azərbaycana ABŞ dövlətinin birbaşa yardımına məhdudiyyət qoyurdu və onun nəticələri yalnız iqtisadi amillərlə şərtlənmirdi. Bu faktdan Ermənistan siyasi dairələri və erməni lobbisi ölkəmiz əleyhinə təbliğat vasitəsi kimi istifadə edirdi.
təhlükəsizliyi məsələləri müzakirə olundu. Danışıqlar nəticəsində "Terrorizmə, mütəşəkkil cinayətkarlığa və digər ağır cinayətlərə qarşı mübarizə haqqında Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan və Türkiyə arasında saziş" imzalandı. Bu saziş Azərbaycanın regionda mövqelərinin daha da gücləndirilməsinə və Ermənistanın təcrid olunmuş vəziyyətə düşməsinə böyük təsir göstərdi. Faktiki olaraq sözügedən razılaşma üç dövlətin geosiyasi və həm də iqtisadi mövqelərinin eyni müstəvidə inkişaf etdiyinin rəsmi təsdiqi anlamına gəlirdi və bundan sonra hər üç dövlət bütün vacib məsələlərdə eyni mövqedən çıxış etmək öhdəliyi götürürdü. Ermənistan isə Cənubi Qafqazın yeganə ölkəsi idi ki, belə bir əhəmiyyətli razılaşmadan kənarda qalırdı. Bundan sonrakı dövrdə danışıqlar prosesində ciddi fəallıq müşahidə edilməsə də, prezidentlərin birbaşa dialoqu yenə də öz aktuallığını saxlamaqda davam edirdi. 2002-ci ilin 15 avqustunda prezidentlər Sədərəkdə görüşdülər və danışıqlar 4 saat çəkdi. Sonda hər iki dövlət başçısı bəyanatla çıxış edərək danışıqları davam etdirmək əzmində olduqlarını bildirdilər. 2002-ci ilin yayında BMT Baş Assambleyasının 49-cu sessiyası keçirildi. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev də bu sessiyada iştirak edirdi. 0, nitqində Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məsələlərə geniş yer ayıraraq BMT-nin qətnamələrinin yerinə yetirilməməsindən narahatlığını ifadə etdi. Sessiyanın gedişində Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyi BMT-nin Baş katibi Kofe Annana məktub göndərərək BMT qətnamələrinə Ermənistanın məhəl qoymadığını və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün toxunulmazlığı prinsipinin bu ölkə tərəfindən pozulduğunu bildirdi. K.Annan Azərbaycan Xarici İşlər nazirinə göndərdiyi məktubda BMT-nin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bir daha vurğuladı.
Azərbaycanda və Ermənistanda keçiriləcək prezident seçkiləri ilə bağlı idi. Seçkilərdən sonra isə danışıqlar yenidən fəallaşmağa başladı.
bundan ibarət oldu ki, hər iki tərəf danışıqları davam etdirməyə hazır olduğunu və prosesin daha intensiv şəkil almasına çalışacağını bəyan etdi. Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin aprelin 28-də Varşavada keçirilən görüşü də bəzi mühüm məqamlara görə böyük əhəmiyyətə malik idi. Əvvəla, hər iki dövlət başçısı danışıqların davam etdirilməsi imkanlarının tükənmədiyini və bu istiqamətdə addımların davam etdiriləcəyini bildirdi. Digər tərəfdən, görüş zamanı Xarici İşlər nazirlərinin birbaşa danışıqların intensiv olaraq davam etdirilməsi qərara alındı. Qeyd edək ki, prezidentlərin iki görüşü arasındakı zaman məsafəsində baş vermiş bəzi mühüm dəyişikliklər danışıqların indiki məzmunu barədə bəzi mülahizələr yürütməyə imkan verir. Məsələ burasındadır ki, bu müddət ərzində ABŞ-ı ATƏT-in Minsk qrupunun tərkibində Azərbaycanla isti münasibətlərə malik yeni həmsədr - Stiven Mənn təmsil etməyə başladı. Bu, vaxtilə Azərbaycan Prezidentinin də söylədiyi kimi, ABŞ-ın münaqişənin həllində daha fəal rol oynamaq niyyətinin təzahürü kimi qiymətləndirilir. Daha bir vacib məqamı da nəzərdən qaçırmaq olmaz ki, Ermənistan Prezidentinin ilk görüşün keçirildiyi dövrdəki vəziyyəti ilə indiki durumu arasında olduqca ciddi fərqlər meydana çıxıb. Ölkə daxilində ciddi siyasi böhran yaşanmaqdadır və R.Koçaryan müxalifətin təzyiqləri qarşısında çox böyük çətinliklə davam gətirir. Yeri gəlmişkən, elə o özü də görüş ərəfəsinə təsadüf edən bəyanatlarının birində Ermənistandakı durumu xəyanət kimi qiymətləndirmişdir. Ermənistanın xarici işlər naziri V.Oskanyan da bildirmişdir ki, ölkədəki gərginlik prezident Koçaryanın danışıqlar ərəfəsində mövqelərinə ciddi zərbə vurur və bundan, hər şeydən əvvəl, Ermənistan dövlətinin milli maraqları ziyan çəkir. İndi Avropa Şurası Ermənistandakı vəziyyəti müzakirə etmək niyyətindədir və bu müzakirələrdə sözügedən ölkə haqqında heç də yaxşı fikirlər deyilməyəcəyi şübhəsizdir. Azərbaycanda isə vəziyyət xeyli dərəcədə fərqlidir. Respublikada ictimai-siyasi sabitlik, iqtisadi inkişaf hökm sürür. Təkcə bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatına orta hesabla hər gün 10 milyon dollar sərmayə yatırılmaqdadır. Beynəlxalq münasibətlər sistemində də qüvvələr nisbəti məhz rəsmi Bakının xeyrindədir. Beləliklə, prezidentlərin ilk və ikinci görüşləri arasındakı vaxt ərzində xeyli yenilik baş verib və bu, bir daha təsdiqləyir ki, prezident İlham Əliyevin "Biz tələsmirik" fikri olduqca dəqiq proqnozlara əsaslanır. Və nəhayət, onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın xeyrinə olan bu proses o qədər də ləng getmir, əksinə, vəziyyət, demək olar, hər gün daha böyük sürətlə dəyişməkdədir. Yüklə 164,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|