Axborotlarni himoyalash. Kripto tizim asoslari. Simmetriyali kripto tizim asoslari. Reja
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Axborotlarni kriptografik himoyalash usullari.
- “Polibiy kvadrati”
| Shifrning kriptomustahkamligi
– samaradorlikning asosiy ko‘rsatkichi bo‘lib, u vaqt bilan yoki kriptotahlilchining kalit ma’lum bo‘lmagan holda shifrmatndan dastlabki ma’lumotni chiqarib olishi uchun kerak bo‘ladigan vositalar narxi bilan o‘lchanadi. 2. Axborotlarni kriptografik himoyalash usullari. Axborotlarni kriptografik himoyalash usullari axborot xavfsizligi uchun kurashda samarali vosita bo‘lib, bugungi kunda ular axborot tizimlarida keng qo‘llanilmoqda. Kriptografiya usullari – axborotning konfidensialligi va butunligini ta’minlashning kuchli qurollaridan biri hisoblanadi. Kriptografiyaning asosiy elementi – bu shifrlashdir. Ta’kidlash joizki, shifrlash usulining vujudga kelishi juda ham qadimiy tarixga ega. Qadimiy yunon sarkardasi Yu.Sezar gallar bilan urush vaqtida (eramizning 56-yili) shifrlash usullaridan biri bo‘lgan almashtirish shifrini qo‘llagan. Ochiq matn alifbosi ostiga ma’lum bir sikl bo‘yicha (Sezarda uchta tartibga) siljitish orqali yangi alifbo yozilgan. Shifrlashda ochiq matndagi alifbolar, ya’ni yuqori qismda joylashgan harflar quyi qismdagi mos harflar bilan almashtirilgan. Bu turdagi shifrlash Yu.Sezargacha ma’lum bo‘lgan bo‘lsada, lekin bunday shifrlash usuli uning nomi bilan yuritiladi. Murakkab almashtirishlar shifri sifatida yunonlar shifri – “Polibiy kvadrati” sanaladi. Alifbo kvadrat jadval ko‘rinishida tasvirlanadi. Shifrlashda ochiq matn harfi jadvaldagi ikkita songa almashtirilgan, ya’ni jadval bo‘yicha kerakli harfning joylashgan ustun va qator raqamlariga. Alifboni jadvalda ixtiyoriy tarzda joylashtirish 3 va u orqali qisqa xabarni shifrlash zamonaviy qarashlar nuqtai nazari bo‘yicha ham mustahkam shifrlash hisoblanadi. Bu g‘oya birinchi jahon urushida maxfiy ma’lumotlarni shifrlashda amalda qo‘llanilgan. Germaniyalik Iogann Tritemiy (1462–1516 yy) kriptografiya bo‘yicha birinchi darsliklardan birini yozgan. “Ave Maria” deb nomlangan ko‘p qiymatli almashtirishli original shifrlashni taklif etgan. Ochiq matnning har bir harfi shifrlovchining tanlovi bo‘yicha bir emas, balki bir nechta harflarga almashtirilishi mumkin bo‘lgan. Bunda harflar harf yoki so‘zlar bilan shunday almashtirilganki, natijada psevdomatn (yolg‘onmatn) hosil bo‘lgan. Ko‘p qiymatli almashtirish usulidan hozirgi kunda ham foydalaniladi (masalan, Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|