Aydin talibzadə
Yüklə 2,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mehdi konyak içməyi çox xoşlayır. Lakin bu, onun üçün vərdiş deyil, sadəcə, öz kübarlığını bir daha vurğulamaqdan ötrü
______________Milli Kitabxana_______________ 117 ikinci gecə”nin uğuru şübhəlidir. Mehdi də bunu gözəl bilirdi. Və elə bu üzdən də ser Tobi roluna Milli Teatrın bir nömrəli komediya ulduzu Mirzağa Əliyevi təyin etmişdi və çox çəkmədən rolu ondan alıb Ağasadıq Gəraybəyliyə vermişdi. Sonradan tamaşa Moskvada göstərilərkən və müzakirə edilərkən müxtəlif tənqidçilər müxtəlif fikirlər söyləsələr də yekdilliklə qeyd eləmişdilər ki, tamaşada komediya başlanğıcı qədərincə işlənməyib, ser Tobi obrazı zəif alınıb. 87 Odur ki, Mehdi Məmmədov yaradıcılığının tədqiqatçıları və ya bu rejissor haqqında portret yazılarla çıxış etmiş yerli teatrşünaslar bu uğursuzluğu onunla əlaqələndiriblər ki, Mehdi M.Əliyevdən imtina edib, belə bir aktyorla dil tapa bilməyib. Amma mən Mehdi Məmmədovun seçiminə tam bəraət qazandırıram. M.Əliyev ser Tobi deyildi. Çünki bu obrazın təbiəti onun istedadının hüsnü ilə uyğun gəlmirdi. M.Əliyev səhnədə permanent şəkildə “qıtqılıda” oynayırdı, yəni öz obrazını xırdalıqların köməyilə, sakit, təmkinli ifa tərzilə, bir növ yarımjestlərlə görükdürürdü. M.Əliyev səhnədə sanki daima öz içinə yığılırdı, heç vaxt aqressiv olmurdu, həlim, mülayim davranırdı və həmişə ciddiliyini qoruyub saxlayırdı. Ser Tobi bu oyun cədvəlinə uyuşmurdu. Mirzağadan fərqli olaraq A.Gəraybəyli aqressiv oyun sərgiləyirdi, arlekin tipajını təmsil edirdi, donquldana bilirdi, mırt vura bilirdi, hay-küy sala bilirdi, həngamə çıxarırdı: bir sözlə, mütəmadi “vay şələküm- məəlləküm” oynayırdı. Ser Tobinin söyüşləri M.Əliyev üçün yad bir nəsnə idi: bu aktyorun maarifçiliyi ona mane olardı ki, səhnədə dilinə söyüş gətirsin. A.Gəraybəylisə bunu bacarardı və həvəslə yerinə yetirərdi. Sonucda dediyim bu ki, Mehdi Məmmədova vaxtılə tutulan iradı, və xüsusilə də V.Zalesski adlı bir rus tənqidçisinin iradını 88 , mən qəti surətdə rədd eləyirəm: rol bölgüsü düzgün aparılmışdı. Amma o başqa məsələ ki, tamaşada ser Tobi xətti axıracan işlənilməmişdi və bu səbəbdən o, komediyanın mərkəzini romantik nağılvari sevgilərə verib özü oyunun periferiyasına çəkilmişdi. ______________Milli Kitabxana_______________ 118 Əvəzində bu tamaşanın əla Violası vardı. Violanı premyera günü Barat xanım Şəkinskaya hamilə-hamilə oynamışdı. Və heç kəs bunu duymamışdı. Bəs Barat xanım libasını dəyişib Sezario rolunda səhnəyə çıxarkən bunu necə gizlətmişdi? Axı o, səhnədə daha çox Sezarionun qiyafəsində görünürdü... Məəttəl qalası bir işdir. Yəqin ki “istedadlı bədən” deyiminin məna tutumu Barat xanımın öz 8 aylıq hamiləliyini gizlətmək bacarığı qədərdir. Əsl sənətkarlıq, əsl peşəkarlıq da elə budur. 1946-cı il mayın 29-da Barat xanım rejissor Mehdi üçün bir oğul gətirir dünyaya: adını qoyurlar Elçin. Bu, Mehdinin ilk övladıdır, dörd oğlundan birincisidir. Deməli, 1946-cı il düşərli olub Mehdiyə; ikiqat sevinc yaşayıb: bir, Milli Teatrda ilk premyerasını bayram eləyib, bir də və Barat xanım kimi füsunkar cazibəyə malik qadından oğlu olmasını. Badələrə konyak süzüb qeyd etməli hadisədir hər ikisi. *** Mehdi konyak içməyi çox xoşlayır. Lakin bu, onun üçün vərdiş deyil, sadəcə, öz kübarlığını bir daha vurğulamaqdan ötrü vasitədir. Mehdinin günləri Bakıda xoş keçir, o, tez-tez öz rəfiqlərilə bir yerə toplaşıb sənətdən, müasir dramaturgiyada mövcud tendensiyalardan söz açır, teatrın problemlərindən danışır, Azərbaycanın teatr dünyasında lider mövqelərə yiyələnməyə çalışır. İndi Mehdi bütün varlığı ilə ailəsinə bağlıdır, oğlu Elçini yaman çox sevir... *** Oğul anası olduqdan düz 15 gün ötüşüncə Barat xanım Viola (Sezario) obrazında yenidən səhnəyə çıxdı. Bu tamaşa gözəl qadınların triumfu idi. Mərkəzdə, təbii ki, Barat Şəkinskaya qərarlaşmışdı: zaman-zaman Oliviya rolunda onun tərəfmüqabili gah Hökümə Qurbanova olurdu, gah Leyla Bədirbəyli (Hollivudun məşhur kinoulduzu Elizabet Teylorun azərbaycanlı varintı). Təbii ki, belə güclü və məftunedici aktrisaların varlığı tamaşanın lirik-romantik pafosunu xeyli artırırdı. 1948-ci ilin qastrolları zamanı Moskvanın teatr adamları ağızlarını açıb heyran-heyran bu aktrisalara ______________Milli Kitabxana_______________ 119 baxmışdılar; teatrşünaslarsa onları bol-bol tərifləmişdilər. Şekspirşünas M.Morozov Milli Teatrın tamaşalarının müzakirəsi zamanı demişdi ki, “Sizin fövqəladə gözəl Violanız var. Bunda heç bir şübhə ola bilməz. Mənə çox violalar görmək nəsib olub; və Sizin teatrın Violası onların ən yaxşılarından biridir. Onda mərdanəliklə qadın məlahəti bir-birilə əla uzlaşır. Aktrisa Şekspirin bu əntiqə rolunu əntiqə də oynayıb... Bu da öz növbəsində tamaşada Viola mövzusunu gücləndirir. Viola öz xoşbəxtliyi yolunda hamıya və hər şeyə qələbə çalır”. 89 Həqiqətən, Viola hər bir professional aktrisanın arzusu ola bilər. Lakin o, hamı üçün deyil. Bu obrazı oynamaq son dərəcə çətindir. Kişitəhər geyinib qadın qalmaq, sevdiyin insanın başqasına qovuşması üçün çalışmaq aktyora heç də psixoloji komfort yaratmır. Xanım Viola ola-ola özünü nökər Sezario kimi təqdim etmək, Sezarionun kişi libası içində Viola qala- qala gizlincə Orsinioya vurulmaq, Viola ola-ola Oliviyanın Sezarioya qarşı qəfil “alovlanmış” sevgisindən qaçmaq və bu qaçhaqovda öz itmiş qardaşı Sebastianı axtarmaq, görün bir, aktrisadan nə qədər enerji, nə qədər səmimiyyət və nə qədər özünə başqasını inandırmaq bacarığı tələb edir. Barat xanım bunun öhdəsindən gəlmişdi. Onun Violası od parçası idi, emosional idi, zarafatcıl idi: bir yerdə sakitcə dayanmırdı. Amma bununla yanaşı Baratın Violasında elə bir zəriflik, elə bir utancaqlıq vardı ki, bu qızın sevimli bir yavru olduğunu həməncə gözönünə gətirirdi. Əziz Şərif də Baratı “İzvestiya” qəzetində bir xeyli tərifləmişdi. 90 Amma tamaşadan təcrid olunanda birdən ayılırsan ki, Mehdi bəlkə elə “On ikinci gecə”ni Barat Şəkinskayanın xatirinə səhnəyə gətirmişdi? İstisna edilmir; hərçənd 1941-ci ildə “On ikinci gecə”dən söhbət düşəndə Barat faktoru hələ aktual deyildi. Lakin o da faktdır ki, Baratsız bu tamaşa alınmayacaqdı və Azərbaycanda heç elə aktrisa da yox idi ki, bu rolu Barat kimi impulsiv bir şəkildə, Barat temperamentilə, Barat çevikliyilə ifa eləyəydi. Yüklə 2,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|