Aydin talibzadə
Yüklə 2,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bizim qəhrəmanın ünvanı da artıq başqadır: daha o, Suraxanskaya küçəsindən köçüb Krasnokrestenskaya, ev 36-da yaşayır Barat Şəkinskaya və Baratın balaca qızı Solmaz
______________Milli Kitabxana_______________ 108 Yaşadığın, davrandığın çevrədə, arealda münasibətləri qurmaq da müəyyən səylər tələb edir. Sən özünü özgələrə qəbul etdirməyi bacarmalısan ki, onlar səni görəndə ünsiyyətsizliyə qapanıb qalmasınlar və sən bu “kar divar”ın balaca bir pəncərəsini açıb onlarla danışa biləsən. Təbii ki, 1945-ci ildən Mehdi Məmmədov tamam fərqli bir həyata başlayırdı. O, Ədil İskəndərovun 7 il baş rejissor olduğu teatra gəlmişdi: özünkülər arasında özgəsi idi. Aktyorlar Ədilin və onun komandasının dediklərinə öyrəşmişdilər, iş üslubuna alışmışdılar, Ədilin təklif etdiyi teatr poetikasının içində balıq kimi üzmüşdülər. Yəqin ki Mehdi də bu teatra öz bilgisini və təcrübəsini gətirmək istəyəcəkdi və teatr ictimaiyyətinin Ədilə olan diqqətinin bir hissəsini onun əlindən alacaqdı. Bununla kim rahatca barışardı ki? Amma Ədil İskəndərov ona görə Ədil İskəndərov idi ki, 22 il teatrın bədii rəhbəri vəzifəsində qalmağı bacarmışdı. Ədil İskəndərov ona görə 22 il teatrın bədii rəhbəri vəzifəsində qalmağı bacarmışdı ki, başqalarına yeri gəldikcə yol verə bilmişdi. O, Mehdinin də əngəlinə çevrilməyəcək; Mehdiyə “təzyiq və hücum” taktikasını tətbiq etməyəcək. Mehdi sentyabrın 1-dən Əzizbəyov teatrında rejissor ştatındadır rəsmi şəkildə: əmək kitabçasına belə yazılıb. Bundan sonra mən monoqrafiyanın hər cümləsində “Əzizbəyov teatrı”nı onun bugünki adı ilə təqdim edəcəyəm: Milli Dram Teatrı. Hərçənd buradan “dram” sözü də götürülsəydi, əla olardı. Milli Teatr elə hər yerdə Milli Teardır: orada dram da oynanılsa mümkün, komediya da, faciə də. Çünki Milli Teatr xalqın, dövlətin, mədəniyyətin bir nömrəli teatrı deməkdir və ona nə epitet qoşsan, “milli” təyinindən zəif olacaq, “milli” anlamının topluma sızdırdığı mənaları üstələyə bilməyəcək. Hətta “Akademik” sözünün özü burada cəfəng səslənir. Nədən ki, “Milli Teatr” ifadəsi “akademikliyi” apriori özündə qapsayır. “Akademik” olmayanı “Milli” eləməzlər ki... Xalqın fəxri, qüruru, güvənci “milli” sözü ilə eyhamlaşdırılır: çox vaxt ______________Milli Kitabxana_______________ 109 bu söz geneoloji mahiyyətin verbal simvolu qismində qavranılır. *** Milli Teatr: bura bizim qəhrəmanın iş yeridir; adlar dəyişsə də, qəhrəmanın peşəsi həmişə rejissordur... *** Hərçənd Mehdinin əmək kitabçasına o da yazılıb ki, Mehdi 1945-ci il sentyabrın 8-dən Teatr İnstituna rejissorluqdan və aktyor sənətkarlığından dərs demək üçün müəllim vəzifəsinə götürülüb: 8-də ərizə yazıb, 8-də də işə düzəlib. Əla perspektivdir: onu dəyərli və cavan bir kadr kimi qiymətləndirirlər. Gəncədən gəldi, özünə də həmin dəqiqə yer elədi. Xasiyyətnaməni də Rza Təhmasibdən əlüstü aldı 12 avqustda. Öz-özünəmi çözüldü problemlər? Əgər bura Bakıdırsa, mən şübhələnirəm. Yəqin ki Mehdinin Teatr İnstituna işə qəbul edilməsində Rza Təhmasibin bir vasitəçiliyi olub. Bunu bilmək üçün bir elə də xüsusi huşyarlığa gərək yox. Axı Mehdi məhz Rza Təhmasibin müdir olduğu kafedrada çalışacaqdı. Bu o demək idi ki, Mehdini tədris işinə Təhmasibin özü cəlb eləyir. Məncə, bu məsələ tamam aydındır və əlavə şərhlərə ehtiyac qalmır. Amma bir məsələ var ki, onu hökmən açıqlamalıyam. Xasiyyətnaməni yazarkən Rza Təhmasib Mehdinin uğurlu tamaşalarını sadalayır və bu sırada... “On ikinci gecə”nin adını çəkir. Bu necə olur ki? 1945-ci ildə nə “On ikinci gecə”? Haradan çıxdı bu? Nədən Rza Təhmasib bu qədər yanılıb? Mən araşdırdım, səhv Rza Təhmasibindir. Çünki Gəncə teatrının repertuarına bu komediya hələ 1943/44-cü illər mövsümündə daxil edilsə də, bu barədə rəsmi məlumat verilsə də tamaşa Kirovabad teatrında ərsəyə gəlməyib. Görünür, Rza Təhmasib xasiyyətnaməni Mehdi işə düzəldikdən çox-çox sonralar yazıb; yəni Milli Teatrın səhnəsində “On ikinci gecə”ni gördükdən sonra yazıb və mexaniki səhv buraxıb. Eybi yox, önəmi nə? Rza Təhmasib kimi sənət ustadına hər şeyi bağışlamaq olar! ______________Milli Kitabxana_______________ 110 *** Bizim qəhrəmanın ünvanı da artıq başqadır: daha o, Suraxanskaya küçəsindən köçüb Krasnokrestenskaya, ev 36-da yaşayır Barat Şəkinskaya və Baratın balaca qızı Solmaz Həmzəyeva ilə birlikdə. Leyla Bədirbəyli də onların qonşusudur. İndi həmin küçə Səməd Vurğun adlanır. Mehdinin anası ilə qardaşları isə hələ də Suraxanskaya küçəsini tərk etməyiblər... *** Mehdi “axtarışlar dövrü”nün başlanğıcındadır. Özünü peşəkar bilir; amma sanmır ki, hər şeyi bilir: ona görə ruhsal vəziyyətinə axtarışları uyğun bilir. Teatr sənətində axtarışlar meydançası, yəni eksperimentlər zonası həmişə bütün rejissor sınaqlarına əla tablayan Şekspir olub. Yəqin elə bu səbəbdəndir ki, Mehdi Milli Teatra işə düzələn kimi “On ikinci gecə” komediyasını tamaşaya qoyacağını bəyan edir. Ancaq burada “bəyanatlıq” bir şey yox idi, təzə xəbər yox idi. Azərbaycan teatr məkanında yaşayan peşəkarların hamısı azdan-çoxdan eşitmişdi ki, Mehdi artıq bir neçə il olar bu ideyanı özü ilə gəzdirir. Qəzetlər bu haqda məlumat yaymışdılar ki, bəs Gəncə teatrında rejissor Mehdi Məmmədzadə “Nə yardan doyur, nə əldən qoyur” tamaşasından sonra “On ikinci gecə”ni hazırlayacaq. Hələ 1944-cü ildə Mehdinin özü «Ədəbiyyat qəzeti»ndə “Şekspir gülüşü” adlı bir məqalə dərc elətdirmişdi və elə bu məqalədə “On ikinci gecə” komediyasından bolluca danışmışdı. 82 1944- cü ildə “On ikinci gecə”dən müəyyən parçalar da M.İbrahimovun tərcüməsində mütəmadi şəkildə «Ədəbiyyat qəzeti»ndə çap olunmuşdu. Yenə həmin ilin sentyabrında yenə həmin qəzetdə Mehdi Məmmədzadə imzası yenidən görünmüşdü: bu dəfə onun analitik məqaləsində dram əsərlərinin tərcüməsi 83 problemləri çözülürdü. Artıq teatr ictimaiyyəti üçün aydın məsələ idi ki, Gəncə rejissoru Şekspirin ən kübar komediyalarından birini aktiv təhlil obyektinə çevirmişdir. “Şekspir gülüşü” məqaləsində Mehdi Şekspir komedioqrafiyasının cövhərini, mayasını, bədii-estetik Yüklə 2,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|