Aynur Bəşirli Aynur K
Background – olayın tarixç
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Background – olayın tarixçəsi “Qaynaq”, “mənbə”, “mənşə”, “bioqrafik məlumatlar”... Bu sözlər “background”un ingilis dilindən Azərbaycan dilinə tərcüməsidir. “Background” artıq olmuşlardır, baş vermiş faktlardır. Bir sözlə, hadisənin dosyesi, onun kökləridir. Elə buna görə də “background”u Azərbaycan dilinə termin olaraq “qaynaq informasiya” və ya “ön tarixçə” kimi tərcümə edəcəyik. Backgrounda bəzən “xatırlatma” da deyirlər. Bu qeyri-rəsmi terminin formalaşmasına səbəb milli mətbuatımızda qaynaq materialın təqdimatında “xatırladaq ki” ifadəsinin işlənməsidir. Bir qədər əvvəl təhlil edilən yazıda olduğu kimi. Qaynaq informasiya nə dərəcədə vacibdir? Xəbəri onsuz yazmaq olmazmı? Qaynaq informasiya xəbərin özü deyil, onun ön tarixçəsidir. Amma bu tarixçənin xəbərə birbaşa dəxli olmalıdır. Məsələn, biz ipoteka kreditinin verilməsindən yazırıqsa, ön tarixçə xəbərin fokusuna xidmət etməli, Azərbaycanda ipotekanın ümumi tarixi barədə dastan olmamalıdır. Aşağıdakı xəbər bu tələblər səviyyəsindədir: Örnək 4. poteka krediti almaq üçün 140 nəfər müraciət edib. V. Familqızı, “525-ci qəzet”, 10 avqust 2006. poteka kreditlərinin verilməsinə başlanan vaxtdan bu günə qədər 140 nəfər kredit almaq üçün müvafiq müvəkkil banklara müraciət edib. poteka Fondundan verilən məlumata görə, indiyə qədər müraciət edənlərin yalnız 63 nəfərinə kredit verilib. Lid Vətəndaşlara təqdim edilən 63 kreditin 12-i yenidən maliyyələşdirilib. Müvəkkil banklar tərəfindən verilən Lidin izahı ipoteka kreditinin orta məbləği 21 min 750 manat olub. poteka Fondu tərəfindən aparılan monitorinqlər nəticəsində məlum olub ki, kreditlə mənzil alanlar hər mənzilə orta hesabla təxminən 34 min manat pul verib. Kredit götürən vətəndaşlar tərəfindən alınan mənzillərin orta sahəsi isə 62 kvadrat metr olub. Kredit alanların böyük əksəriyyəti imkanlı şəxslərdir. Belə ki, borc götürənlər kreditlərə görə orta hesabla hər ay 270 manat ödəyiblər. Xatırladaq ki, ipoteka kreditləri 3 ildən 15 ilə qədər verilir və onların faiz dərəcəsi illik 12 faizdən çox olmur. Krediti almaq istəyən vətəndaşların aylıq gəliri isə kreditin qaytarılması üçün hesablanan məbləğdən ən azı 2 dəfə çox olmalıdır. Digər tərəfdən ipoteka krediti hesabına ev almaq istəyənlər nəzərdə tutduqları mənzilin dəyərinin 30 faizini özləri ödəməlidir. Bu il dövlət büdcəsindən ipoteka kreditlərinin verilməsi üçün 26 milyon manat vəsait ayrılıb. Ancaq bu günə qədər ayrılan vəsaitin yalnız 3 faizindən istifadə edilib. Qaynaq informasiya, ön tarixçə Göründüyü kimi, bu xəbərdəki qaynaq informasiya oxucuya ipoteka kreditinin şərtləri barədə informasiya verərək ona xəbərdən yararlanmaq, düzgün qərar qəbul etmək imkanı yaradır. Demək, düzgün qaynaq informasiya verməklə biz oxucuya xidmət edirik. Yaddaş vərəqi: “Background”u –ön tarixçəni necə yazmalı nsanın backgroundu onun ömürlüyü – tərcümeyi-halıdır. Hadisənin backgroundu onun ön tarixçəsidir. Demək, backgroundu – qaynaq materialı yazanda bioqrafiya prinsipinə əməl etmək lazımdır. Yəni: • Hadisələri xronoloji ardıcıllıqla düzülməli. • Tarix və hadisələr bir-birini izləməlidir. • Yalnız baş vermiş olaylar – Faktlar haqqında yazın. • Bioqrafiya prinsipinə əməl edin. Yəni sizin “Mən 1972-ci ildə Bakı şəhərində doğulmuşam. 1979-cu ildə Nəsimi rayonundakı 1 saylı orta məktəbə getmişəm” yazmağınız kifayətdir. Bu zaman “valideynlərimin dediyinə görə, mən 1972-ci ildə Bakı şəhərində doğulmuşam. btidai sinif müəllimim Fəridə xanımın sözlərinə görə, 1979-cu ildə Nəsimi rayonundakı 1 saylı orta məktəbə getmişəm” yazmaq nə qədər yersizdirsə, “background”da da istinadlara eyni dərəcədə ehtiyac yoxdur. • Qısa və yığcam, sanki arayış yazırmışsınız kimi yazın. “Xatırladaq ki”, “qeyd edək ki” və s. ifadələrdən qaçın. “Xatırladaq ki”, “qeyd edək ki” yazmaqdansa, nəyi xatırladıb, nəyi qeyd etmək istədiyinizi birbaşa yazın. • Tarix yox, tarixçə yazın. Qaynaq informasiya xəbərdə açıqlanan məsələyə aydınlıq gətirməli, onun tarixçəsini izah etməlidir. Məs., söhbət təhsil sistemində islahatlar çərçivəsində yaradılmış pilot məktəblərin fəaliyyətindən gedirsə, qaynaq informasiya ümumən təhsil sistemi islahatları tarixindən deyil, pilot məktəblər barədə olmalıdır. • Qaynaq informasiyanı abzasdan yazın. • Qaynaq informasiya ilə bağlı internet resursları – veb.səhifələri göstərin. “Əkinçi”nin çevrilməmiş piramidası 450 il bundan sabiq Osmanlı türkləri Avropaya daxil olub Rum dövlətinin Qəstəntiniyyə şəhərini zəbt edib ona slambul, yəni islam şəhəri ad qoyub, ətrafda vaqe olan xaçpərəst vilayətlərini həm zəbt ediblər. Bir neçə il bundan sabiq zikr olan vilayətlərin bəzi ki, olsunlar Serb və Qaradağ, yəni Əşqüdrə və Əflan və Bağdan əyalətləri, Osmanlı dövləti ilə cəng edib onun zirdəstindən çıxıb, indi ancaq dövləti-Osmaniyyəyə müəyyən olan xərc verirlər, amma ümurati-daxiliyyələri özləri ilədir. Bu halda ki, Bosnə və Qerdseqovinə əhli Osmanlı dövləti ilə cəng edirlər, onların həm muradı oldur ki, zikr olan əyalətlər kimi olsunlar. Zikr olan əyalətlərdən Serb və Qaradağ əhli Bosnəyə kömək etməkdən muradları oldur ki, Osmanlıya heç xərc verməsinlər. Çünki Serb və Qaradağ əhli Bosnəyə kömək etməyi məlumdur və keçən həftə tel gəlmişdi ki, Osmanlı dövləti Serb və Qaradağı zəbt etmək istəyir, ona binaən danışıq var idi ki, Avropa dövlətləri o cəngə qarışacaqlar. Amma indi tel gəlib ki, Osmanlı əsgəri ol əyalətlərin sərhədini keçməyib və keçmək istəmir. “Əkinçi” qəzeti, Təzə xəbərlər, 28 aprel 1876 Birlikdə çalışaq 2006-cı ilin isti yay günlərinin birində Kayseri Erciyez Universitetində çalışan həmyerlimiz astrofizik smayıl Yusifovdan maraqlı Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|