ifadələr işlətməkdənsə vurğunu və ya israrı əks etdirən sitatlar verin.
Liddən sonra gələn və liddəki informasiyanı dolğunlaşdıran sitat onu
daha da qüvvətləndirir.
•
Parazit sözlər. “Sözügedən”, “adı çəkilən”, “belə ki”, “artıq” .
“Sözügedən”, “adı çəkilən” sözlərini işarə əvəzlikləri ilə əvəz edin.
Məs., “Dünən Səbayel rayon Məhkəməsi Daxili şlər Nazirliyi
Narkotiklərlə Mübarizə Baş darəsinin rəisi, polis general-mayoru
Həzi Aslanovun iddiası ilə "Azadlıq" qəzetini və sözügedən qəzetdə
müsahibəsi dərc olunmuş politoloq Zərdüşt Əlizadəni cərimə edib”
əvəzinə, “Dünən Səbayel Rayon Məhkəməsi Daxili şlər Nazirliyi
Narkotiklərlə Mübarizə Baş darəsinin rəisi, polis general-mayoru
Həzi Aslanovun iddiası ilə "Azadlıq" qəzetini və bu qəzetə müsahibə
vermiş politoloq Zərdüşt Əlizadəni cərimələyib”.
sti xəbərin strukturu
Bilirsinizmi ki, ingiliscə “Leader” sözü “lead”-dən yaranma, düzəltmə
sözdür. Liderin Azərbaycan dilinə tərcüməyə ehtiyacı yoxdur. Güclü liderlə
güclü lid bir-birinə bənzəyir: hər ikisi irəlidə gedərək arxadakıları ardınca
çəkib aparır. Birincisi insanları, ikincisi isə xəbəri, xırdalasaq, cümlələri.
Xəbərə güclü lid tapa bilmişiksə, sonrakı cümlələr ipə muncuq
düzülən kimi düzülməlidir. “Vaşinqton Post”un köşə yazarı Tomas Bosvel
bunu belə izah edir: “Çətini mövzunun mərkəzi ideyasını tapmaqdır. Belə bir
ideya sapa bənzəyir. Bu sap tapılanda sitatlar, detallar, söhbətlər ona muncuq
kimi düzülür”
33
.
sti xəbərin quruluşu yuxarıda deyilənlərə əsaslanır:
33
Mencher M. News Reporting and Writing. USA, Brown & Benchmark, 1997. p.119.
•
Lid
•
Lidi dəstəkləyən və izah edən material
•
Qaynaq informasiya, ön tarixçə və yaxud background
•
kinci dərəcəli, daha önəmsiz material
Aşağıdakı xəbərin misalında isti xəbərin quruluşunu incələyək.
Örnək 3. sti xəbərin quruluşu. Azərbaycan əsgəri Livana göndərilə
bilər. C. Sümərinli, “Ayna”, 10 avqust 2006
Azərbaycan əsgəri Livana göndərilə bilər
Sərlövhə
Bu məsələnin gerçəkləşməsi üçün slam Konfransı
Təşkilatının "xeyir-dua"sı zəruridir
Yarımsərlövhə
sraillə Livan arasında hərbi əməliyyatlar səngiyən dövrdə
bölgədə sabitliyi təmin etmək üçün NATO-ya tərəfdaş
ölkələrin, o cümlədən Azərbaycanın sülhməramlıları oraya
göndərilə bilər. Bu barədə NATO-nun Brüsseldəki mənzil-
qərargahından "Ayna"ya bildirilib.
Lid
Mənbənin məlumatına görə, sülhməramlıların sözügedən
bölgəyə göndərilməsi orada sabitliyin bərqərar olmasına
ciddi töhfə verə bilər. Amma bu, vaxt aparacaq
prosedurdur.
Lidin
izahı,
gücləndirilməsi
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyində sülhməramlılarımızın
qaynar bölgəyə göndərilməsi barədə məlumatlarla bağlı hər
hansı fikir söyləməkdən çəkinirlər. Nazirliyin adının
çəkilməsini istəməyən təmsilçisi əməkdaşımızla söhbətində
bu məsələyə münasibət bildirməyin hələ tez olduğunu
Balans:
hökumət
bildirdi.
Xarici şlər Nazirliyindən isə bildirildi ki, bu məsələnin
reallaşması üçün beynəlxalq təşkilatların rəhbərliyindən
Azərbaycana təkliflər olmalıdır. Bundan sonra bu təkliflər
parlamentdə müzakirə oluna və prezident tərəfindən qəbul
edilə bilər.
Balans:
hökumət
Bildirək ki, indiki halda ekspertlər bölgəyə müsəlman
sülhməramlılarının göndərilməsi üçün NATO ilə yanaşı
Birləşmiş
Millətlər
Təşkilatı
və
slam
Konfransı
Təşkilatının qərarını əsas hesab edirlər.
Balans:
ekspert
Keçmiş briqada komandiri, ehtiyatda olan polkovnik
ldırım Məmmədov Azərbaycan sülhməramlılarının Livana
göndərilməsi ideyasını çox müsbət qarşılayır. "Öz Silahlı
Qüvvələrinin döyüş hazırlığını gücləndirmək niyyətində
olan ölkələr belə şansları əldən buraxmırlar. Əsgərlər belə
ərazilərdə öz təcrübələrini, dünyagörüşlərini artırırlar", -
deyən . Məmmədovun fikrincə, Azərbaycanın sözügedən
bölgəyə əsgər göndərməsi üçün ilk növbədə
slam
Konfransı Təşkilatının qərarı zəruridir. Çünki, əks halda,
bəzi islam ölkələri bizi srailin tərəfində olmağımıza görə
qınaya bilərlər. Bütün bunlara baxmayaraq, . Məmmədov
hazırda
Azərbaycan
sülhməramlılarının
Livana
göndərilməsi
ideyasının
müzakirə
olunmadığı
qənaətindədir. " ndi daha çox Avropa ölkələrinin
sülhməramlılarının
bölgəyə
göndərilməsi
məsələsi
müzakirə obyektidir. Amma situasiya dəyişə bilər. Belə
Münasibət
olduqda Azərbaycan 30-40 əsgərlə münaqişə zonasında
sabitliyi qoruya bilər", - deyə o bildirir.
Qeyd edək ki, Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin həyata
keçirilən əməliyyatlar mərkəzinin rəhbəri general Sergey
Bezluşenko bildirib ki, gələn il Ukrayna sülhməramlıları
Livan və Sudana göndərilə bilər. Onun sözlərinə görə,
Ukrayna Liberiya və Kosovodan başqa digər qaynar
nöqtələrdə sülhməramlı qüvvələrini sayca artırmağa texniki
cəhətdən qadirdir. S.Bezluşenko qeyd edib ki, BMT artıq
Ukraynaya hərbçiləri Sudana göndərməyi təklif edib.
Amma bu qərarı Ali Rada və Ukrayna prezidenti qəbul
etməlidir.
kinci dərəcəli
informasiya
Xatırladaq ki, Azərbaycan sülhməramlıları hazırda
Əfqanıstan,
raq və Kosovoda beynəlxalq antiterror
qüvvələri tərkibində xidmət edirlər.
Qaynaq
informasiya,
ön tarixçə –
background
Təhlildən göründüyü kimi, isti xəbər ən önəmli informasiyadan
(Azərbaycan əsgərinin Livana göndərilmək ehtimalından) başlayaraq bu
informasiyaya münasibəti əks etdirir. Münasibətin özü də balansı saxlamaq
üçün hökumət və qeyri-hökumət mənbələrinə əsaslanaraq önəminə görə, 3
yerə bölünür: müdafiə və xarici işlər nazirlikləri, ekspert və istefada olan
hərbçi. Xəbərin ikinci dərəcəli – daha önəmsiz hissəsi Ukrayna
sülhməramlılarının gələn il Livana və Sudana göndərilmək ehtimalıdır.
“Xatırladaq ki, Azərbaycan sülhməramlıları hazırda Əfqanıstan, raq və
Kosovoda beynəlxalq antiterror qüvvələri tərkibində xidmət edirlər” cümləsi
qaynaq material, yaxud bəkqraunddur. Bəs “backqround” nədir?
Dostları ilə paylaş: |