Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5 metr çaplı 2 v ə ya daha fazla antenadan olu şan radio interferometr tasarımı;
- Sual
bir e-mail aldım. Alim son araşdırmalar və uğurlar barədə yazırdı. smayıl müəllimdən xahiş etdim ki, tədqiqat barədə kiçik bir informasiya hazırlasın və biz jurnalistika məktəbində onun əsasında isti bir xəbər yazıb dərc edək. Həmyerlimizdən aldığımız ilk məlumat belə idi: Məlumat 1. Son zamanlarda Türkiyənin inkişafında, Türk bilim və teknolojisinde böyük irəliləmələr, müvəffəqiyyətlər görünməkdədir. Bunlardan en böyüyü, bu yaxınlarda açılışı olan və “100 yılın projesi” adlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan boru xəttidir. ndi isə buna Azərbaycan bilim adamlarının da adı keçən bir projenin tamamlanması əlavə olunacaq. Bu, Kayseri-Erciyes Universiteti Astronomiya Bölümünde yürütülmekte ve yaxın 10-15 gün içində sazlanması tamamlanacaq Türkiyənin ilk Radioteleskop projesidir. Bilimsəl önəmi ilə yanaşı, projenin Türkiyə və eyni zamanda Azərbaycan üçün digər bir önəmi ondadır ki, bu yaxın bölgədə radioteleskop ancaq Ermənistanda və Yunanıstanda mövcuddur. Bunun yardımıyla, Türk bilim adamları, optikdə olduğu kimi, radio dalğalarda da kainatın incələnməsinə qatıla biləcəklər. Azərbaycan için isə, projenin bir digər önemi, bu projede Azərbaycan Elmlər Akademiyası Fizika nstitutunun (IFAN) əməkdaşı fiz.-riy.e.n. smayıl Yusifovun da yer almasıdır. Əslində, Türkiyə radioteleskop qurma çabalarına TÜB TAK-da 1990-cı illərdən başlamışdı. 1995-də Ukraynadan diametri 2m olan bir radio teleskop alındı. 1996-da bu teleskopda çalışmaq üzrə . Yusifov TÜB TAK-a dəvət olundu. Lomonosov adına MDU-nun astronomiya bölümünü bitirmiş, 100 m-lik Pulkovo radioteleskopunda təcrübə keçmiş və uzun müddət ŞAR və Fizika nstitutunda radio astronomiya araşdırmaları yapmış I.Yusifov üçün bu, ideal bir çalışma ortamı olurdu. TÜB TAK başqanlıgı 1996-1997-de radioteleskop proje yönetmeliyini I. Yusifova həvalə edir. Təəssüf ki, alıcıda olan bir texniki nasazlıqdan və maliyyə dəstəyinin olmaması üzündən 1997- de proje durdurulur və bu teleskop 2000-də Kayseri, Erciyes Universitetində yeni açılmış Astronomiya bölümüne hədiyyə olunur. I. Yusifov da bu bölümə dəvət olunur. Radioteleskop projesi konusunda Erciyes Universiteti daha qərarlı idi və yetərli para dəstəyi saxlayaraq nəinki 2m-lik teleskopu təmir etməyə, hətta 2 ədəd 5m-lik antennadan oluşan interferometr qurmağı qərara alır. Problemin böyüklüyü nəzərə alınaraq projenin yönətməniliyi 2 kişiyə, bölüm başkanı Dr. Ibrahim Küçüğe ve Dr. Ismail Yusifova həvalə olunur. Universitetin Bilimsəl Araşdırma Projeleri bölümünün http://proje.erciyes.edu.tr/2003fen.htm veb. səhifəsindən göründüyü kimi, proje aşağıdakı 2 hissəyə bölünmüşdür: 1) 5 metr çaplı 2 və ya daha fazla antenadan oluşan radio interferometr tasarımı; Yönetmen I. Küçük, Yardımçı I. Yusifov; 2) Erciyes universiteti radio teleskopunun otomatik takip sisteminin və 1420 MHz frekansta çalışan nötr hidrojen alıcısının geliştirilmesi; Yönetmen I. Yusifov, Yardımçı I. Küçük 2003-de başlanan bu projenin 1-ci hissesinin 1-ci qismı ( 1 teleskopun inşası) 1-2 ay öncə bitdi. Projenin 2-ci hissesinin 1-ci qismi ( kompyuterle avtomatik kontrol ) isə bu günlərdə bitmək üzrədir. Avqust ayında, teleskopun sazlanması bitəndən sonra onun açılışının olması gözlənilməkdədir. Proje haqqında ətraflı məlumat I.Yusifovun veb.sahifəsindən almaq olar: http://www. yusifov.info. Məlumat burada bitirdi. smayıl müəllim yazırdı ki, suallar çıxarsa, ona müraciət edə bilərik. Biz əvvəlcə yuxarıdakı mətni saf-çürük etmək, yəni lazımlı və lazımsız informasiyalara ayırmaq qərarına gəldik. Bizə lazım olan informasiya aşağıdakı suallara cavab verməli idi. 1. “Kim?” , “nə?”, “harada?”, “nə zaman?” baş verib? 2. Hadisənin önəmi nədir? 3. Hadisə barədə qaynaq informasiya nədir? 4. Hadisə barədə daha nələr bəllidir? 5. Mənbələr hansılardır? Bundan sonra yuxarıdakı informasiyadan bizə qalan ancaq aşağıdakılar idi. 1. Lidin tapılması. Altı əsas suala cavab axtaraq. a. Kim? Azərbaycan Elmlər Akademiyası Fizika institutunun (IFAN) əməkdaşı fiz.-riy.e.n. smayıl Yusifov və bölüm başkanı Dr. Ibrahim Küçük. b. Nə? Türkiyənin ilk radioteleskop layihəsi (sazlanması tamamlanmaqdadır). c. Harada? Kayseri, Erciyes Universiteti Astronomiya Bölümündə. d. Nə zaman? Avqustun sonlarında. Hadisənin önəmini tapaq? e. Bilimsəl önəm. Türk bilim adamları, optikdə olduğu kimi, radio dalğalarda da kainatın incələnməsinə qatıla biləcəklər. f. Yaxın bölgədə radioteleskop ancaq Ermənistanda və Yunanıstanda mövcuddur. Sual: Bu, həmin ölkələrə nə verir? g. Azərbaycan alimi bu layihədə yer alıb. 2. Qaynaq informasiyanın tapılması. Qaynaq informasiya ikidir. Birincisi, radioteleskop, ikincisi .Yusifov barədə. a. Radioteleskop barədə - Türkiyə radioteleskop qurma çabalarına TÜB TAK’da 1990-cı illərdən başlayıb. 1995-də Ukraynadan diametri 2m olan radio teleskop alınıb. TÜB TAK-da 1996- 1997-də .Yusifovun rəhbərliyi ilə RT layihəsi başlayıb. Texniki nasazlıq və maliyyə dəstəyinin olmaması üzündən 1997-də layihə dayandırılıb. Bu teleskop 2000-də Erciyes Universitetində yeni açılmış Astronomiya bölümünə hədiyyə olunur. .Yusifov yenidən layihəyə rəhbərlik etməyə dəvət alır. Sual: TUB TAK-ın açılışı necədir? b. . Yusifov barədə - Lomonosov adına MDU-nun astronomiya fakültəsini bitirib, 100 m-lik Pulkovo RT-da təcrübə keçib, uzun müddət ŞAR və Fizika institutunda radio astronomiya araşdırmaları aparıb. Sual: ŞAR-ın açılışı. c. Hadisə barədə daha nələr bəllidir? d. Radioteleskop projesi konusunda Erciyes Universiteti daha qərarlı idi, yetərli para dəstəyi saxlayaraq nəinki 2m-lik teleskopu təmir etməyə, hətta 2 ədəd 5m-lik antennadan oluşan interferometr qurmağı qərara alır. Problemin böyüklüyü nəzərə alınaraq projenin yönətməniyi 2 kişiyə, bölüm başkanı Dr. Ibrahim Küçüyə ve Dr. Ismail Yusifova həvalə olunur. Proje aşağıdakı 2 hissəyə bölünmüşdür: 1) 5 metr çaplı 2 və ya daha fazla antenadan oluşan radio interferometr tasarımı; Yönetmen I. Küçük, Yardımçı I. Yusifov; Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|