Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Günlərin birində, reportyor işlədiyim vaxtlarda Xarici şlər Nazirliyinə rəsmi bir tədbiri işıqlandırmaq üçün dəvət olunmuşdum. Nazirin qonaqlarla görüşü ləngiyirdi. Qədim binanın hündür divarlarını bəzəyən rəsm əsərlərinə baxmaqdan xoş bir məşğuliyyət tapa bilməyəndə heç ağlıma da gəlməzdi ki... “Bağda çayxana” və “Şərq bazarı”... Yaddaşıma ömürlük köçən əsərlər, səhv etmirəmsə, belə adlanırdılar. lk baxışda adi və sadə mövzular. Siz bu mövzularda əsər yaratmalı olsa idiniz, nə çəkərdiniz? Gül, bülbül, samovar, satıcılar və Şərq nemətlərinin ağırlığına davam gətirməyən dolu piştaxtalar, yoxsa daha nələr?... Rəssamsa çayxananı çiçəklənən ağacların başından çəkmişdi. Təsəvvür edirsinizmi, çayxanaya küçədən, yoldan keçəndə baxmayasan, yuxarıdan ağacların arasından baxasan və gözünə birinci sataşan nəhəng, ağır, qədimi mis samovarın üstünə dəmə qoyulan güllü çaydan ola. Sonra isə çayçının məmnun və bahar çiçəkləri kimi təravətli çöhrəsi, bir də ağaclar... Bu tabloda baharın müjdəsi ağacların təpəsindən, pöhrələnən yarpaqlar arasından görünən samovar idi... ...Məscidin minarələrinə həmişə aşağıdan yuxarıya baxmağa adət etmişik. Bəs yuxarıdan – mələklərin qanad çaldığı səmadan minarə necə görünür? Rəssam Şərq bazarına göy üzünün bircə ona bəlli olan qatından baxırdı. Əvvəl minarələrin içi, sonra bu minarələrin ayaqları altına sərilmiş şəhər və bolluq süfrəsi kimi açılmış Şərq bazarı... Hər iki əsərin müəllifi xalq rəssamı Toğrul Nərimanbəyov idi. Mənə elə gəlir ki, Toğrul Nərimanbəyov təkcə rəssamlara deyil, həm də jurnalistlərə rakurs barədə ustad dərsləri keçə bilər. Bu əsərlərdən bizim bir jurnalist kimi öyrənə biləcəyimiz məhz rakursun seçilməsidir. “Rakurs” fransız sözüdür, foto və kinoçəkilişlərində qeyri-adi perspektiv deməkdir. Belə bir perspektiv obyektə birbaşa deyil, fərqli baxış bucağından – yuxarıdan və ya aşağıdan baxışı nəzərdə tutur. 35 Jurnalistikada isə rakurs yazının təqdimatıdır. Biz yazını hansı baxış bucağından təqdim ediriksə, oxucu da hadisəni o bucaqdan görür. Əgər biz isti xəbər yazanda fokus axtarırıqsa, soyuq xəbər yazanda rakurs axtarırıq. sti xəbərin lidi məhz bu fokusun əsasında yazıldığı kimi, soyuq xəbərin lidi də rakurs əsasında qurulur. Elə buna görə də isti xəbərin gücü fokusun dəqiqliyindədirsə, soyuq xəbərin gücü rakursun məharətlə seçilməsindədir. sti xəbərdə oxucu özü xəbərin dalınca qaçdığı halda, soyuq xəbərdə, əksinə, xəbər oxucunun ardınca qaçır. Lap reklam çarxlarında olduğu kimi. Bu, soyuq xəbərin təbiətindən irəli gəlir. Axı xəbər soyuyub. Demək, onu oxucu üçün ilginc, çəkici, maraqlı etmək, bir sözlə, “isitmək” lazımdır. Qələmə almaq istədiyimiz hadisəni dərindən öyrənib yazını başlamaq üçün elə bir məqam seçməliyik ki, həmin məqam oxucunun diqqətini çəkməklə yanaşı, həm də yazının lokomotivi olsun, onu özünün ardınca çəkib apara bilsin. “Pasportsuz Yelizaveta ” yazısının lidi kimi: 2006-cı il iyulun ilk günü. Bakıdakı “Hyatt-Recensi” oteli. Otelə təşrif buyuran qonaqlar Ülyahəzrət kinci Yelizavetanın rəsmi doğum günü ilə ə laqədar Əlahəzrət York Hersoqunun, sadə dillə desək, Böyük Britaniya Kraliçasının oğlu Endrünün gəlişini gözləyirlər. Oğul da ki nə oğul. Qonaqlar ondan kübar bir nitq gözlədikləri halda kraliçanın oğlu Milli Məclisin sədri Oqtay Əsədovun yanında aldı, görək nə dedi. “Bilsəydiniz, anamın ad gününü neçənci dəfədir ki, qeyd edirəm”, - deməyə macal tapmayan kraliçanın oğlunun bu sözlərinə tədbirə təşrif 35 Slovar inostrannıx slov. S. 426. buyuran azərbaycanlı qonaqlar duruxdular. Necə yəni neçənci dəfə? Bəs dəvətnamənin üstündəki “rəsmi doğum günü ilə əlaqədar” yazısı və bu ləzzətli yeməklərlə içkilərin mənası nədir? Mərasimdən evə dönən kimi kitabları vərəqlədim və kraliçanın fiziki nöqteyi-nəzərdən 21 aprel tarixində doğulduğunu, rəsmi doğum gününün isə 17 iyunda qeyd edildiyini öyrəndim... 36 Oxucunun diqqətini çəkən Endrünün sözləridir. “Bilsəydiniz, anamın ad gününü neçənci dəfədir ki, qeyd edirəm”. Müəllif bu sözlərdən istifadə edərək soyuq xəbəri “isitməyə” - 80 yaşlı Kraliça kinci Yelizavetanın portretini cizgiləməyə keçir. Oğuldan – anaya rakursu oxucunu asanlıqla 2006-cı il iyul ayının biri Bakısından Böyük Britaniya və Şimali rlandiya Krallığına keçirərək kraliçanın ömürlüyünün mühüm məqamları ilə tanış edir. Bir sözlə, bu lid oxucuya uzağı yaxın edə bilir. Bir qədər əvvəl təhlil etdiyimiz “Qafqazdakı hücumlar yeni qaçqın dalğası yaradır” xəbərinə yenidən göz yetirək. 1993-cü ilin aprelində ermənilər Kəlbəcəri ələ keçirəndə və bölgədə yeni qaçqın dalğası yarananda “Nyu York Tayms”ın müxbiri hadisəni xəbərləyəndə məhz Murov keçidini rakurs seçmişdi. Müəllif belə bir rakursla Amerikadan çox-çox uzaqlarda baş verən hadisəni oxucusuna yaxınlaşdıra bilmişdi. Çünki amerikalı oxucu Murov keçidi nədir bilməsə də, insan əzabı nədir, yaxşı bilir. Foto və kinoda rakursu tapmağın öz texnikası var. Bəs jurnalistikada rakursu – baxış bucağını necə tapırlar? Yaddaş: Rakursu necə tapmalı Yadınızda saxlayın: sti xəbərin fokusunu tapmaq üçün “Kim ?”, “Nə ?”, 36 Pasportsuz Yelizaveta, E. Şahinoğlu, “GÜN səhər”, 8-14 iyul 2006. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|