Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
“Harada ?”, “Nə vaxt ?”, “Necə ?”, “Nə üçün ?” suallarına cavab axtardığımız halda, soyuq xəbərin rakursunu tapmaq üçün “Necə ?” sualını cavablandırmaq lazımdır. Bunun üçün atacağınız addımlar aşağıdakı ardıcıllıqla olmalıdır: 1. Yazacağınız mövzunu dəqiqləşdirin. Məsələn, “Mən uşaq evindən yazmaq istəyirəm” hələ heç nə demir. Sualı konkretləşdirin: “Mən uşaq evindən NƏ yazmaq istəyirəm?” sualına cavab tapın. Məs. yetkinlik yaşına çatmış insanların bu evdən sonrakı taleyi, onlar ailə qurarkən qarşılaşdıqları problemlər. 2. Mövzu ilə bağlı bütün materialları toplayın, mənbələrlə işləyin. Əmin olun ki, heç nə yaddan çıxmayıb. Real qəhrəmanları tapın. Rəsmi, statistik faktlarla yanaşı, insan tarixçələrini toplayın. Məsələn, Təhsil Nazirliyinin rəsmisi sizə N saylı evdə böyümüş T. ilə F.-in ailə qurduqlarını, onlara boya-başa çatdıqları uşaq evində müvəqqəti yaşayış üçün otaq ayrıldığını bildirir. Siz N saylı evin müdirəsindən məlumatı dəqiqləşdirəndə, məlum olur ki, T. ilə F. ailə qursalar da, onlara otaq verilməyib. Belədə sizin işiniz Təhsil Nazirliyinin rəsmisi ilə məktəb müdirəsinin informasiyalarının niyə bir-biri ilə düz gəlmədiyini araşdırmaq deyil, əksinə, ailə qurmuş T. ilə F.-in ünvanını tapmaq, onlarla söhbətləşməkdir. Faktlar mütləq real hadisələrlə müşayiət olunmalıdır. Bir sözlə, siz hadisənin əsl qəhrəmanlarını tapmalısınız. 3. ndi isə hadisəni təsəvvürünüzdə canlandırmağa çalışın. Bütöv bir mənzərə yaranırmı? Bu mənzərədə yaddaqalan nələr var: insan taleləri, hadisənin baş verdiyi məkan, yoxsa başqa bir cəhət? Bunların hansından açar kimi istifadə edib yazını onun üzərində qurmaq olar? Başlıcası isə, həmin yaddaqalan element uşaq evindən NƏ yazmaq istədiyinizi açıqlayırmı? T. ilə F.-in tarixçəsinin bu mənzərədə yeri necə görünür? 4. Sizin üçün ən maraqlı olan bu elementi (hadisəni, tarixçəni, səhnəni və s.) 5-10 cümlə ilə qələmə almağa çalışın. Sizcə, oxucu bu hissəni oxuyandan sonra sizdən “Niyə ?”, “Nə üçün ?” soruşacaqmı? Soruşarsa, ona cavab verə bilərsinizmi? Bu cavab yazıda qaldırmaq istədiyiniz problemi açıqlaya bilərmi? Əgər belə bir cavab yazının problemini açıqlayırsa, demək, siz rakurs tapa bilmisiniz. kinci addım: rakursu lidə çevirməli Soyuq xəbərin lidi gecikmiş lid olub adətən “Necə ?” sualına cavab verir. Bu cavab dolğun və bitkin olmalıdır. O qədər dolğun ki, oxucu özünü hadisənin içində hiss etsin, onu görsün. “Nyu York Tayms”ın sabiq icraçı direktoru Gen Roberts gündəlik qəzetlərdən birindəki iş təcrübəsindən belə danışırdı: “Qəzetimizin naşiri kor olduğu üçün hər səhər bizə qəzeti başdan-ayağa kimi oxutdurardı. Günlərin birində naşir məni otağına çağırdı və şikayətləndi: “Roberts, mən sənin yazılarını görmürəm. Məni məcbur et ki, onları görüm”. 37 Oxucunun yazını görməsi üçün aşağıdakı yazı texnikası mövcuddur. • Xəbərin insandan keçirilməsi • Əhvalatın nəqli • Səhnənin canlandırılması • Dialoqlar 37 Brooks S.B., Kennedy G., Moen R.Daryl, Ranly D. Telling the Story., NY, Bedford/St.Martin’s, 2001, p.138. Xəbəri insandan keçirməli nsanlar bir-birlərini tanımaya bilərlər. Amma bütün insanlar üçün eyni hisslər, yaşantılar tanışdır. Demək, yad insanları sevinc, kədər, qorxu, cəsarət, məhəbbət, təklik, həsrət, vüsal doğmalaşdıra bilər. Yazını insandan keçirmə texnikası hadisəyə hər hansı bir insanın taleyindən, yaşantılarından keçərək yanaşmaqdır. Örnək 2. Sülh barədə danışmaq cəhdləri. M.Vayns, “Nyu York Tayms”, 27 may 2001, (ixtisarla). Ağdam, Azərbaycan. Azərbaycan-Ermənistan savaşında ərini və var- dövlətini itirmiş Ayna Hüseynovanın olan-qalanı bircə arzusudur: indi yaşadığı xəstəlik yuvası olan qaçqın düşərgəsindən 30 mil uzağa getsin, 1993-cü ildən ermənilərin nəzarətində olan doğma şəhərinə qayıtsın. “Mənim ərimin yeganə arzusu vətənə qayıtmaq idi”, - o, göz yaşlarını gizlədə bilmir. “Biz Ağdamsız yaşaya bilmərik”. Lid – bir insanın taleyi O, Ağdamın başına nələr gəldiyini sona qədər bilmir. Təqribən on il bundan əvvəl xanım Hüseynova kimi 50 min azəri şəhərdən qaçdıqdan sonra şəhər talan edildi, daşı daş üstündə qalmadı. Bu gün Ağdam ürək ağrıdan xarabalığa dönüb. Uçmuş divarları və metal yığnağını alaq otları basıb. Üstü naxışlı şəhər məscidi inək sürüsünün ixtiyarındadır. Dağılmamış bir bina belə yoxdur. Keçid abzası. Kontekst, hadisənin miqyası Münaqişənin nizama salınmasında Amerikanın xüsusi nümayəndəsi Kerri Kavana Ağdam küçələri ilə maşınını sürdükcə gördüklərini belə dilə gətirir: “Şəhər dünyanın ən böyük ev anbarına çevrilib”. O deyir: “Qaçqınlar bilirlər ki, Ağdam dağıdılıb, amma, məncə, onlar şəhərin nə hala salındığını sonadək təsəvvür etmirlər. Geri dönəndə Mövzuya keçid ncələmə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|