Azer-dili 5s Derslik 2016 Layout 1
Mətndə altından xətt çəkilmiş sözləri köçürün və çoxluq bildirən hissəni müəyyənləşdirib altından xətt çəkin. 9
Yüklə 3,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BUNLARI BİLİRSİNİZMİ Azərbaycan dilində isimlər təkdə və cəmdə
- Çap üçün deyil Çap üçün deyil
- Hüseyn Cavid 11.
- SÖZ EHTİYATI sıxılmaq – здесь: стесняться xəlq etmək – создать Çap üçün deyil Çap üçün deyil
- SÖZ EHTİYATI atasına çəkmək – быть похожим на отца Çap üçün deyil Çap üçün deyil
8. Mətndə altından xətt çəkilmiş sözləri köçürün və çoxluq bildirən hissəni müəyyənləşdirib altından xətt çəkin. 9. İfadələrin Azərbaycan dilindəki qarşılığını tapıb qarşısında yazın. ребенок, который тонет в реке – быть ласковым и справедливым – тихими и усталыми шагами – сильно устали – обессилиться – немного отдохнув – преследовать как тень – KÖMƏKÇİ: bərk yorulmuşdular, yarımcan olmuşdular, çayda boğu lan uşaq, bir qədər dincəldikdən sonra, mehriban, ədalətli olmaq, kölgə kimi izləmək, asta və yorğun addımlarla BUNLARI BİLİRSİNİZMİ? Azərbaycan dilində isimlər təkdə və cəmdə işlədilir. Sözləri cəm şək lində işlətmək üçün onlara lar, lər şəkilçilərindən biri artırılır. Məsələn: çiçək – çiçəklər, balıq – balıqlar, dəvə – dəvələr, pələng – pələnglər və s. 10. Hüseyn Cavidin “Qız məktəbində” şeirini oxuyun, sonra səhnə ləş dirin. Elə “Ay aman! Sel apardı!..” mətni də şairin uşaqlığından bir xatirədir. QIZ MƏKTƏBİNDƏ – Quzum, yavrum! Adın nədir? – Gülbahar. – Pəki, sənin anan, baban varmı? – Var. – Necə, zənginmidir baban? – Bəli, zəngin , bəyzadə… – Elə isə geydiyin geyim neçin belə sadə? Yoxmu sənin incilərin, altun bilərziklərin? Söylə, yavrum! Heç sıxılma … – Var, əfəndim, var… lakin Müəlliməm hər gün söylər, onların yox qiyməti , 22 Çap üçün deyil Çap üçün deyil Bir qızın ancaq bilgidir, təmizlikdir zinəti . – Çox doğru söz... Bu dünya da sənin ən çox sevdiyin Kimdir, quzum, söylərmisən? – Ən çox sevdiyim ilkin O Allah ki, yerigöyü, insan ları xəlq eylər. – Sonra kimlər? – Sonra onun göndərdiyi elçilər. – Başqa sevdiklərin necə, yoxmu? – Var… – Kimdir onlar? – Anam, babam, müəllimim, bir də bütün insanlar. Hüseyn Cavid 11. Şeirdən çıxardığınız nəticə haqqında danışın. Gülbaharın düşüncələri ilə razılaşırsınızmı? 12. Şeirdə yaşıl rəngdə verilmiş sözlərin sinonimlərini tapıb sualları ilə birlikdə yazın. BUNLARI BİLMƏK LAZIMDIR 13. Oxuyun və nəticə çıxarın. Ünsiyyət mədəniyyəti Rastlaşanda əvvəl salamlaşmaq, sonra söhbətə keçmək lazımdır. İkin cisi, hayküylə görüşməzlər. Bu, ətrafdakıların diqqətini cəlb edir. Həm də kənardan baxana xoş təsir bağışlamır. Üçüncüsü, ağızağıza öpüşməz lər, çünki bir adamda olan yoluxucu xəstəliklər ağız vasitəsilə başqalarına keçə bilər. Dördüncüsü, hörmət, səmimiyyət hayküysüz olar. Hayküy yalana daha çox oxşayır. 23 SÖZLÜK yavru – дитя pəki – хорошо inci – жемчужина altun – золото bilərzik – браслет zinət – украшение elçi – здесь: посланник, пророк SÖZ EHTİYATI sıxılmaq – здесь: стесняться xəlq etmək – создать Çap üçün deyil Çap üçün deyil GÜLƏK VƏ DÜŞÜNƏK 14. Lətifəni düzgün tələffüzlə oxuyun. Yadınızda qalanı danışın. Molla Nəsrəddinin oğlu Deyirlər ki, günlərin bi rin də Teymur Mollanın oğ lunu saraya gətirtdirir. Ba xır ki, uşaq lap atasına ox şayır . Fikir ləşir ki, görə sən, uşaq söz də söhbətdə də atasına çə kib, ya yox? Çı xarıb ona bir qızıl bağış layır . Molla nın oğ lu qızılı əli ilə itələyir . Teymur soruşur: – Niyə almırsan? Uşaq deyir: – Anamdan qorxuram. O, mənə tapşırıb ki, küçədə tanımadığım əmilərdən pul almayım . Teymur deyir: – Ay sağ ol, ancaq mən ananın dediyi o əmilərdən deyiləm. Mən padşaham. Uşaq: – Mən görürəm ki, sən padşahsan. Ancaq anam inanmaz ki, sən padşahsan. Teymur: – Niyə inanmır? Uşaq: – Ona görə inanmaz ki, padşah pul bağışlayanda bircə dənə bağ ış lamaz, çoxluçoxlu bağışlar. 15. Lətifədə qırmızı rəngdə verilmiş sözlərin düzgün tələffüzünü öyrənin və özünüzdən belə misallar deyin. oxşa*yır – [oxşuyur] bağışla*yır – [bağışdıyır] itələ*yir – [itəliyir] alma*yım – [almıyım] 24 SÖZLÜK itələmək – толкнуть SÖZ EHTİYATI atasına çəkmək – быть похожим на отца Çap üçün deyil Çap üçün deyil § 5. VƏTƏN NƏDİR? Bir gün Həsən baba Elşəni bağa aparmışdı. Baba öz taytuşu ilə söhbət edir, Elşən də uşaqlarla oynayırdı. Elşən qaçaqaça babasının yanına gəlib soruşdu : – Baba, ay baba, Vətən nədir? – Bu sözü hardan eşitmisən, kim deyib sənə? Oradakı uşaqlar danışırdılar. Deyirdilər ki, Vətən müqəddəsdir. Heç nə başa düşmədim . Vətən nə olan şeydir? Həsən baba çox fikirləşdi , fikirləşdi, axırda dedi: Elşən, bizim evimiz var? – Hə, baba, var. – Evimizi nəyin üstündə tikiblər? – Torpağın üstə, baba. – Ay sağ ol, bu torpaq elə Vətən torpağıdır. Gördüyün bu evlərin hamı sı vətən torpağı üstə tikilib. Deməli, yaşadığımız bu şəhərdə nə varsa, hamısı vətən torpağındadır. İndi oturduğumuz bağ da vətən tor pa ğında salınıb. – Baba, onda bu şəhər də bizim vətənimizdir. – Oğlum, yaşadığımız bu şəhər bizim vətənimizin bir hissəsidir. Axı Vətənimiz böyükdür. Onun çoxlu şəhərləri , kəndləri var. Çölləri, düz lə ri , meşələri, dağları, əkin sahələri, biçənəkləri var. – Baba, ay baba, çöldən də, meşədən də vətən olar? – Niyə olmur, oğlum? – Axı çöldə, meşədə adam yaşamır. Adam yaşamayan yer də heç vətən olarmı? Axı sən bayaq dedin ki, biz yaşadığımız yer vətəndir. – Dedim, düzdür. Bax o çöllərimiz, bağlarımız, əkin sahələrimiz hamısı birlikdə vətən sayılır. Bizim Vətənimiz isə Azərbaycandır. – Baba, onda biz də vətənin bir hissəsiyik? Bizə də vətən demək olar? Nəvəsinin sözünə Həsən baba güldü: – Bizə vətən yox, vətəndaş demək olar, oğlum. – Baba, bəs vətəndaş nədir? – Bu, çox böyük sözdür, oğlum. Vətəndaş bu vətənin sahibinə , ona cavabdeh olan adamlara deyirlər . Vətəndə yaşayıb onu sevən, qoruyan, ona qayğı göstərən, həyatını onun yolunda qurban verməyə hazır olan adamlara deyirlər. – Baba, bayaq “xalq” dedin, bəs xalq nədir? – Sən, mən, o, atan, anan, bacın, qardaşın. Bütün vətəndaşlara birlikdə xalq deyirlər. Bax, azərbaycanlıların hamısı birlikdə Azərbaycan xalqı 25 Çap üçün deyil Çap üçün deyil Yüklə 3,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|