Azer-dili 5s Derslik 2016 Layout 1
Yüklə 3,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
7. “Paytaxtını da Şamaxıdan “Küləklər diyarı” adlandırılan BadiKubəyə köçürmüşdü” cümləsində altından xətt çəkilmiş sözün tərcüməsi hansıdır? a) переписал b) списал c) переселил d) перенес 8. Aşağıdakı cümlələri Azərbaycan dilinə yazılı tərcümə edin. 1) Было очень странно. 2) Вроде бы часы при нас работали, но когда мы возвращались в комнату они уже стояли. 3) Через несколько дней ворона улетела из своего гнезда. 9. Payız fəslindəki rəngləri sadalaya bilərsinizmi? Rəng bildirən sözlər hansı nitq hissəsinə aid edilir? Aşağıdakı hansı söz rəng adı bildirmir? a) zoğalı b) gömgöy c) armudu d) yaşılımtıl 10. Hansı cümlələrin tərcüməsi səhvdir? Fikrinizi əsaslandırın. 1. Gündüzgil hər il yayda bağa köçürlər. – Каждое лето семья Гюн дуз переезжает на дачу. 2) O, səs eşidib ayaq saxladı. – Услышав звуки, у него задрожали ноги. 3. Kamil oğlanı tanımadı. – Кямиль узнал маль чика. 4. İcazəsiz ağaca çıxıb budaqları sındırmaq, bəlkə onun xoşuna gəlir. – Взобраться на дерево без разрешения, может быть ему не нра вится. 11. “Baba otağı”, “Arılıqda” mətnləri hansı hekayədəndir? Bu hekayənin qəhrəmanları kimlərdir? Bu hekayə əsasında çəkilmiş bədii filmə bax mış sı nızmı? Hər iki mətnin məzmunu əsasında deyə bilərsinizmi, qız l a rın dost luq etmələrinə kim və niyə mane olurdu? 12. Müsbət keyfiyyət bildirən sözləri sağ sütunda, mənfi əməllər bildirən sözləri isə sol sütunda yazın: kömək etmək, laqeyd olmaq, yardım etmək, paxıllıq etmək, səliqəyə salmaq, qışqırmaq, seyr etmək, vecinə almamaq, yalan danışmaq, mehri banlıq etmək, səbirli olmaq, xəbərçilik etmək 13. Mötərizə içərisində verilmiş sözlərdən uyğun gələnini yerinə qoyub cümlələri köçürün: 1) Bir zamanlar – çox ağıllı padşahı var imiş (kəndin, ölkənin). 2) Bu padşahın gözünün ağıqarası tək bir – var imiş (qızı, oğlu). 3) Padşah inanıbmış ki, oğlu balaca – çox ağıllıdır (kəndli balası, şahzadə). 4) Baxır ki, balaca çoban – çalır (tütək, nağara). 5) Balaca çoban – şahzadəyə tütək çalmağı öyrədir (istəmədən, həvəslə). 151 Çap üçün deyil Çap üçün deyil 14. 13cü tapşırıqda yazdığınız cümlələrin hansı mətndən olduğunu deyə bilərsinizmi? Həmin mətnin məzmununa uyğun gələn fikir hansıdır? A) Əsl pislik eləyənlər yalan söyləyənlərdir. B) Balaca çoban şahzadəyə paxıllıq edənlərdən idi. C) Şahzadəni incitdiyi üçün balaca çoban başqa ölkəyə getməli idi. D) Şahzadə öz üzərində çalışan, tərifi sevməyən bir oğlan idi. 15. Aşağıdakı cümlələri Azərbaycan dilinə yazılı tərcümə edin: 1) Руками человека можно творить чудеса. 2) Человек должен бе речь свою Родину. 3) Людей уважают за их честный труд. 4) Трудо любивый человек занимает важное место в обществе. 16. Aşağıdakı cümlələrdə nöqtələrin yerinə “onlar” əvəzliyini ismin uyğun hallarında işlədərək yazın. 1) ... qayıdanda artıq hava qaralmışdı. 2) Musiqi səsi ... həyətindən eşidilirdi. 3) Məsələni düzgün həll etməyi ... müəllim öyrətmişdi. 4) Yarış iştirakçıları ... görüb həvəsləndilər. 5) Çantamın ... qaldığını indi xatırlayıram. 17. “Xoşbəxtlik barəsində” mətnini yadınıza salın. Necə düşü nür sünüz, bəs sizin yaşınızda olan uşaqlar xoşbəxtliyi daha çox nədə görür lər? “Köməkçi”də sadalanan sözlərdən nitqinizdə istifadə edərək bu mövzuda debat təşkil edin. KÖMƏKÇİ: hörmət, çoxlu pul, sağlamlıq, yaxşı ev, bahalı maşın, şirin yuxu, yüksək təhsil 18. Oxuduğunuz mətndə həqiqi xoşbəxtliyi nədə görmək tövsiyə olunur? A) Hər gün təzə paltar geyinmək. B) Hər zaman ürəyin istədiyini yeyə bilmək. C) Ürəyindəkini hər zaman deyə bilmək. D) Vardövlət içərisində yaşamaq. 19. Sağ və sol sütundakı sözləri düzgün birləşdirsəniz, yeni sözlər alı nacaq. Sözləri cümlələrdə işlədin: Kor kənd hazır göz İçəri oğlu üç cavab Göy şəhər qara gül Qonaq göl qızıl bucaq 152 Çap üçün deyil Çap üçün deyil 20. Hər bir cərgədə dördündən biri fərqlidir: Fərqli olanı səsləndirin. a) saqqız, doqquz, tonqal, ağsaqqal b) tərbiyə, təyyarə, hədiyyə, ədəbiyyat c) səkkiz, məktub, mürəkkəb, mütəkkə d) əlbəttə, taxta, hətta, müttəfiq 21. Hansı xalq qəhrəmanlarını tanıyırsınız? Onlardan biri haqqında bu il yeni məlumat almışsınız. Həmin qəhrəmanı xalq necə adlandırırdı? İn sanlar onu hansı cəhətlərinə görə sevir və qoruyurdular? Bu barədə yoldaşlarınızla fikir mübadiləsi aparın. 22. Əziz uşaqlar, daha bir tədris ilini başa vurdunuz. Qarşıda sizi yay tətili gözləyir. Tətilə getməzdən əvvəl dərsliklərinizi məktəb kitab xanasına təhvil vermək üçün səliqəyə salıbsınızmı? Dərsliklərlə davran maq qaydalarını xatırlayırsınızmı? Bu mövzuda öz parta yoldaşınızla ətraflı bir dialoq qurun. Əziz uşaqlar! Beşinci sinfi bitirdiniz. Bu sinifdə Azərbaycan dilindən kiminin uğuru çox, kimininki isə nisbətən az oldu. Uğurlarınızın və uğur suzluqlarınızın səbəbləri üzərində düşünün. Tətil günlərində Azərbaycan dilindən ünsiyyət zamanı qarşılaşdığınız çətinlikləri qeydə alın və yadda saxlayın. Bu, bilmədiklərinizi 6cı sinifdə aradan qaldırmaqda sizə kömək edəcək. Necə düşünürsünüz, istirahət üçün Azərbaycanın bölgələrinə getsəniz, Azərbaycan dilində sərbəst ünsiyyət qura biləcəksinizmi? Yay tətilində Azərbaycan dilindən bilik və bacarıqlarınızı təkmil ləşdirmək üzərində düşünürsünüzmü? Tətil günlərində “Azərbaycan nağılları”, “Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı antologiyası”, “Azərbaycan uşaq ensiklopediyası” kimi kitablardan maraqlı məlumatlar, nağıl, hekayə və şeirlər oxumanız tövsiyə olunur. Belə olduqda öyrəndikləriniz möhkəm lənər, bildikləriniz isə yaddan çıxmaz. Yaxşıca istirahət edin, ancaq unutmayın ki, doğma məktəb sizin yolu nuzu gözləyir. Yay tətili başa çatacaq və bir daha deyəcəksiniz: Ana məktəb, indi də Gəlirik, aç qoynunu. Bağrına bas yenə sən Öz qızını, oğlunu! 153 Çap üçün deyil Çap üçün deyil 154 A ağu – яд, отрава aldanmaq – обмануться altun – золото analıq – мачеха arx – канава, арык arxa – здесь: опора ayaq üstə – стоя aydın danışıq – ясная речь ayə – цитата из Корана B badamvari – миндальной формы başbaşa – рядом başmaq – башмачок bayaq – недавно beçə – молодой пчелиный рой belləmək – копать bəhər – плод bəxtiyar – счастливый bəla – беда, горе bəyənmək – одобрять biçənək – луг, сенокос biçmək – косить bilək – запястье bilərzik – браслет binə – жилище birbaş – прямо boğulmaq – тонуть bol məhsul – изобильный урожай bombalamaq – бомбить böcək – жук bölüşmək – делиться buruq – буровая вышка büzmək – сморщить C cahan – мир calatdırmaq – прививать cavabdeh – ответственный caynaq – коготь cəbhə – фронт cənnət kimi – как рай cərimə – штраф cəzalandırmaq – наказать cild – обложка cismən – телесно, физически Ç çapalamaq – метаться çağlamaq – бурлить çeşmə – родник çeynəmək – жевать, грызть çənə – челюсть çətir – зонтик çıraq – лампа çıraqban etmək – ярко освещать çiskin – туманнодождливая погода D dağ – здесь: душевная боль, рана daxma – изба danlamaq – порицать dartışdırmaq – дергать dayaz – мелководье, не глубокий deyinmək – ворчать dəcəl – шалун, озорник dəhliz – коридор dəhşətlə – с ужасом dənlənmək – искать корм dərd – горе dərya – океан, море dəstələmək – собрать в букет SÖZLÜK Çap üçün deyil Çap üçün deyil 155 dəyirman – мельница dırmaşmaq – лазить didmək – раздирать dirçəlmək – оживать, ожить diri – живой diləmək – желать dimdik – клюв dinmək – заговорить dinməzcə – тихонько dirsək – локоть dişi – самка doymaq – наесться dönmək – здесь: возвращаться döşündə – на груди duyulmaq – ощущаться düzlər – равнины E ehtiramla – с уважением elçi – здесь: посланник, пророк ertəsi gün – следующий день etiraz – возражение Ə əcdadlar – предки əbədi – вечно, вечный ədəbsizlik – невежество ədalətli – справедливый əkin sahəsi – посевной участок əminamanlıq – благополучие əmmamə – тюрбан, чалма (головной убор духовных лиц) əsli – здесь: настоящий, подлинный ətcəbala – птенец əyan – дворянин əyilmək – нагнуться əzgil –мушмула F fərəhlə – с радостью fərəhli – радостный fərqlənmək – отличаться fırtına – буря, шторм, firavan – счастливый firon – фараон fürsət – подходящий момент G gen – просторный genişlik – простор gerçək – действительность, правда gəliş – приход gəzişmək – прогуливаться gileylənmək – жаловаться gödək – короткий gözəlləşdirmək – приукрашивать güdmək – следить gülərüzlü – приветливый güləşmək – бороться gülçiçək yağışı – цветочный дождь günah – вина güney – солнечная сторона H hafizə – память haqq – право həcc – паломничество, хадж həbsxana – темница, тюрьма həsrətlə – с ожиданием həyəcanla – взволнованно X xal – пятно (пятнистый) xaincəsinə – предательски xəcalət – стыд, позор Çap üçün deyil Çap üçün deyil 156 xışıldadıqca – шурша xırda – мелкий xorramaq – отвернуться, пренебрегать xoşsifət – с приятным лицом, миловидный İ icazəsiz – без разрешения idarə – управление, админи стративное учреждение inci – жемчужина intizarla – с ожиданием isinmək – согреться işıldaquş – светлячок itələmək – толкнуть iz – след izləmək – следить K kədər – печаль kəklik – куропатка kəndir – веревка kibrit çöpü – спичка kölə – раб könüllü – добровольно könül – душа kötük – бревно kövrəlmək – расчувствоваться kranın çalovu – ковш крана küskün – обиженный Q qabiliyyətli – способный qaçaq – беглец qadağan – запрещение, запрет qadağandır – запрещено qala – крепость qaradamı – снеговик qarmaqarışıq – здесь: запутанно qaşqabaqlı – угрюмый qazımaq – здесь: почистить qazma – землянка qeyrətli – мужественный qəfil – внезапно qərar – решение qəlb – душа qərar – решение qərinə – период в 33 года qıdıqlamaq – щекотать qığıldaşmaq – издавать звуки qırğı, ley – ястреб qısqanmaq – ревновать qıvrılan – скручивающийся quşların qənimi – враг птиц qonur – бурый qorumaq – беречь qoruyucu – защитник qoşmaq – здесь: соединить qoxulamaq – понюхать qoyun – здесь: об ятия qönçə – бутон qudurğan – обнаглевший qulluqçular – служащие qunduz – бобр quş damı – птичник quşbaz – любитель птиц qüdrət – могущество qürur hissi ilə – с гордостью qüssəli – грустный L laçın – сокол leylək – аист lətafət – нежность lovğalanmaq – хвалиться, хвастаться ъ Çap üçün deyil Çap üçün deyil 157 M malik – здесь: имеющий mane olmaq – мешать memar – зодчий meşə sakinləri – лесные жители məbəd – храм məbləğ – сумма məqsəd – цель məlhəm – густая смесь приготов ленная из лекарств mənzərəli – видный mərcan – коралл məskunlaşmaq – поселиться məsum – невинный məşəl – факел milad – рождество mişar – пила miz – стол möcüzə – чудо möhtəşəm – величественный mövcud – су ествующий N nadir – редкий naxış – узор nemət – здесь: богатство, благо nəmli – влажный nəticə – результат niyyət – намерение nur – свет O oba – поселение, небольшое село odunçu – дровосек ortaboylu – среднего роста ortancıl – средний по возрасту ovuc – ладонь Ö ötürmək – провожать P pensiyaçı – пенсионер pəki – хорошо R rəftar – обращение, поведение rişxəndlə – с иронией ruzi – хлеб насущный, пропитание S saatsaz – часовщик saçaq – бахрома saflıq – чистота, прозрачность savaş – война sel – сель, поток sədaqət – верность səhhət – здоровье səliqəsiz – неопрятный, неаккуратный səmt – направление səpələnmək – рассыпаться səpildikcə – рассыпаясь solmaq – вянуть, увядать sovurmaq – веять sınaq – испытание sındırmaq – сломать silkələmək – трясти suvarmaq – поливать Ş şahzadə – принц (принцесса) şapalaq – пощечина şəfəq – заря, рассвет şəhadətnamə – свидетельство şərq – восток şıltaqlıq – каприз, неожиданная прихоть щ Çap üçün deyil Çap üçün deyil 158 şirinlik – здесь: подарок şüa – луч T taqət – сила tarla – поле taytuş – ровесник təbəssüm – улыбка tədbir ilə – спланированно təhlükə – опасность təmənnasız – безвозмездно təmkinlə – сдержанно təmsil – басня təndir – тендир (печка) tər – свежий təravətli – свежий tərifli – хваленые tərlan – сокол tərsinə – наоборот təsirlənmək – расчувствоваться təxminən – приблизительно təvazökarlıq – скромность təzətər – совсем свежий tin – угол ting – саженец torba – мешок toxunulmaz – неприкасаемый toybüsat – роскошь, торжество töhfə – подарок törəmək – порождаться tumurcuqlar – почки türbə – мавзолей tütək – свирель U ucaltmaq – возвышать uğurlu – удачный uzaqlaşmaq – отдалиться Ü üfürmək – дуть üzüaşağı – вниз, книзу üzv – член V vacib – важный varlıq – cущество vəfalı, sadiq – верный vəhşi – дикий Y yanyana – рядом yanyörə – вокруг yarıtmaz – неудовлетвори тельный yavru – дитя yazbaşı – ранняя весна yeganə – единственный yemədikləri – нес еденные yeriş – походка yerləşmək – расположиться yırtıcı – хищный yırğalamaq – качать, трясти yoğrulmaq – здесь: создат yormaq – утомлять yönəltmək – направить yumbalanmaq – скатиться yumruq – кулак Z zalım – злодей zəfər – победа zəkalı – умный zəmi – нива zərif – нежный zinət – украшение ziyan – вред ъ ь Çap üçün deyil Çap üçün deyil MÜNDƏRİCAT §1. BİRİNCİ DƏRS...............................................................................5 SEVİMLİ MƏKTƏB.......................................................................8 §2. MÜƏLLİMİN SEVİNCİ..................................................................10 SEVİRİK SƏNİ BİZ.......................................................................12 §3. ƏSL HƏQİQƏT..............................................................................13 YOLDAŞLIQ KÖMƏYİ................................................................17 §4. AY AMAN!.. SEL APARDI!...........................................................19 QIZ MƏKTƏBİNDƏ.....................................................................22 §5. VƏTƏN NƏDİR?............................................................................25 AZƏRBAYCAN..............................................................................27 §6. ŞİRVANŞAHLAR SARAYI (1ci hissə)..........................................29 ŞİRVANŞAHLAR SARAYI (2ci hissə)..........................................32 §7. “SAATSAZ” QARĞA...................................................................35 CANLI SAAT..................................................................................38 §8. ÖZÜNÜZÜ YOXLAYIN...............................................................39 PAYIZ..............................................................................................42 §9. GÖYÇƏK FATMANIN NAĞILI..................................................43 HƏR KƏSİN YERİŞİ VAR...........................................................48 §10. QIZIL VƏ İLAN..........................................................................49 QONAQ...........................................................................................52 §11. BABA OTAĞI...............................................................................53 AD GÜNÜNÜN TARİXÇƏSİ..........................................................56 §12. ARILIQDA....................................................................................58 AYI VƏ ŞİR....................................................................................61 §13. ŞAHZADƏ VƏ BALACA ÇOBAN (1ci hissə)...........................63 ŞAHZADƏ VƏ BALACA ÇOBAN (2ci hissə)...........................65 §14. TANIŞLIQ.......................................................................................67 DÖRD ARZU...................................................................................69 §15. QIŞIN SOVQATI.........................................................................71 ÖZÜNÜZÜ YOXLAYIN................................................................73 §16. TƏZƏ İLDƏ.................................................................................75 GÖYƏRÇİN VƏ QARIŞQA.........................................................78 Çap üçün deyil Çap üçün deyil §17. ƏSL DOST....................................................................................80 ŞƏHİDLƏR XİYABANI..............................................................82 §18. QAÇAQ NƏBİ..............................................................................84 ƏL..................................................................................................87 §19. XOŞBƏXTLİK BARƏSİNDƏ....................................................89 AZ DANIŞMAĞIN GÖZƏLLİYİ...............................................92 §20. LEYLƏK YUVASI (1ci hissə).......................................................94 LEYLƏK.......................................................................................96 §21. LEYLƏK YUVASI (2ci hissə).....................................................97 “QIRMIZI KİTAB”...................................................................100 §22. NİGARIN SEVİNCİ....................................................................103 ÜRƏK XATİRƏSİ......................................................................106 §23. HƏDİYYƏ..................................................................................107 YAZIN HƏDİYYƏSİ..................................................................109 §24. BƏNÖVŞƏ...................................................................................111 AĞACI NECƏ SUVARIRLAR....................................................113 §25. DAĞLAR.....................................................................................116 ÖZÜNÜZÜ YOXLAYIN............................................................118 §26. APRELİN BİRİ GƏLƏNDƏ.....................................................120 SÖZ...............................................................................................122 §27. BALACA BAĞBAN(1ci hissə).................................................124 MEŞƏNİN QORXUSU..............................................................127 §28. BALACA BAĞBAN (2ci hissə).................................................128 AZƏRBAYCANIN “QIRMIZI KİTAB”I................................131 §29. RƏHBƏRİN SEVDİYİ GÜLLƏR............................................134 BİRİ GÜNƏŞ, BİRİ HEYDƏR..................................................135 §30. NEFT DAŞLARI........................................................................137 MUZEYLƏR..............................................................................139 §31. AXMAQ QURBAĞA VƏ ZANBAQ.........................................141 İKİ KİTAB..................................................................................144 §32. ÖZÜNÜZÜ YOXLAYIN............................................................147 İL ƏRZİNDƏ ÖYRƏNDİKLƏRİNİZ......................................150 SÖZLÜK...............................................................................................154 Çap üçün deyil Çap üçün deyil Yüklə 3,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|